اموزش خریدوفروش در بورس

اگه دنبال راهی هستی که سرمایه ات رو حسابی زیاد کنی و از تورم عقب نمونی، بورس یه گزینه عالیه که خیلیا انتخابش می کنن. برای اینکه بتونی تو این بازار فعال باشی و سهام بخری و بفروشی، یه سری کارها هست که باید انجام بدی. این مقاله قراره قدم به قدم بهت نشون بده چطور تو بورس خرید و فروش کنی، حتی اگه الان هیچی ازش نمی دونی. پس با ما همراه باش تا همه چیزو یاد بگیری.

بازار بورس، مثل یه دریای بزرگه که توش پر از فرصته. وقتی سهام یه شرکت رو می خری، انگار یه تیکه کوچیک از اون شرکت رو صاحب می شی و می تونی از رشد قیمتش یا سودی که تقسیم می کنه، بهره مند بشی. فروش سهام هم یعنی اینکه اون تیکه ای که خریدی رو نقد کنی و پولش رو برداری. کلاً این فرآیندها توی بورس ایران آنلاین انجام می شه و کارگزاری ها نقش واسطه رو دارن. خیلی از کسایی که وارد بورس می شن، اولش فکر می کنن خیلی پیچیده اس، اما واقعیتش اینه که با یه آموزش درست و حسابی، می شه خیلی راحت توش فعال بود و کلی چیز یاد گرفت. هدف ما تو این مقاله، اینه که همین مسیر رو برات ساده و روشن کنیم.

حالا که قراره وارد دنیای بورس بشیم و از صفر تا صد آموزش خریدوفروش در بورس رو یاد بگیریم، لازمه اول یه چیزایی رو درباره خود «سهام» بدونیم. اصلاً سهم چیه؟ فرض کن سرمایه یه شرکت رو به قسمت های خیلی کوچیک و مساوی تقسیم کنیم، به هر کدوم از این قسمت ها می گن «سهم». خب، حالا که سهم رو شناختیم، می ریم سراغ اینکه چطور این سهم ها رو بخریم و بفروشیم. قول می دم تا آخر این مطلب، همه مراحل رو جوری برات توضیح بدم که حسابی راه بیفتی. این آموزش رو برای بازار بورس ایران تنظیم کردم، چون بیشتر کسایی که دارن این مطلب رو می خونن، احتمالاً می خوان تو بورس خودمون فعالیت کنن.

از سال ۱۳۸۹ بود که پای خریدوفروش سهام در بورس به صورت آنلاین باز شد و از اون موقع به بعد، همه چیز حسابی اینترنتی شده. یعنی دیگه لازم نیست برای هر معامله ای بری دفتر کارگزاری و کارهای اداری انجام بدی؛ همه چیز با چندتا کلیک حل می شه. به طور خلاصه، مراحل خرید سهام تو بورس ایناست:

1. اول کد بورسی می گیری و تو یه کارگزاری ثبت نام می کنی.
2. بعدش حساب کارگزاریت رو شارژ می کنی.
3. نماد سهام مورد نظرتو پیدا می کنی.
4. سفارش خریدتو ثبت می کنی.
5. سفارشت نهایی می شه و سهام میره تو سبد دارایی هات.
6. بعداً اگه خواستی، سهامتو می فروشی.
7. در نهایت هم پولت رو از کارگزاری برمی داری.

تو ادامه، هر کدوم از این مرحله ها رو با جزئیات کامل و کلی نکته کاربردی برات باز می کنم. پس حسابی حواستو جمع کن که چیزی از قلم نیفته.

پیش نیازهای اساسی: شروعی مطمئن تو بورس

از اون هفت تا مرحله ای که بالا گفتم، پنج تاش مربوط به اینه که چطور سهام بخری. البته قدم اول و آخر (دریافت کد بورسی و برداشت پول) فقط یه بار انجام می شه، ولی خرید و فروش خودش یه پروسه مداوم و هیجان انگیزه. پس بیا از اول شروع کنیم و ببینیم برای ورود به این دنیای جذاب، چی لازم داریم.

گام اول: کد بورسی بگیری و کارگزاری انتخاب کنی (اولین قدم درست!)

اولین و مهم ترین قدم برای اینکه بتونی توی بازار بورس فعالیت کنی، اینه که کد بورسی داشته باشی. کد بورسی رو بذار به عنوان کد ملیت توی بازار بورس! یعنی مثل کد ملی، یه شناسه منحصر به فرده که فقط مختص خودته و همه فعالیت های بورسی ات با این کد انجام می شه.

برای گرفتن کد بورسی، باید بری تو سامانه ای که اسمش سامانه جامع اطلاعات مشتریان یا همون سجام هست، و ثبت نام کنی. ثبت نام تو سجام خیلی راحته؛ فقط کافیه اطلاعات شخصی، آدرس خونه و اطلاعات بانکی ات رو دقیق وارد کنی. بعد از تکمیل ثبت نام تو سجام، کد بورسی برات صادر می شه.

بعد از اینکه کد بورسی گرفتی، باید یه کارگزاری معتبر انتخاب کنی و توش ثبت نام کنی. کارگزاری ها شرکت هایی هستن که از سازمان بورس مجوز دارن و واسطه بین تو و بازار بورس می شن. یعنی تو از طریق سامانه های آنلاین اونا می تونی سهام بخری و بفروشی. اینکه کدوم کارگزاری رو انتخاب کنی، خیلی مهمه. بعضی کارگزاری ها پشتیبانی قوی تری دارن، بعضیا ابزارهای تحلیلی بهتری ارائه می دن، و بعضیا هم کارمزدشون ممکنه یکم فرق داشته باشه. درسته که اولش شاید این تفاوت ها خیلی به چشمت نیاد، ولی معامله گرای حرفه ای همیشه دنبال بهترین ها هستن. من اینجا اسم کارگزاری خاصی رو نمی برم، چون انتخاب با خودته، ولی حتماً قبلش تحقیق کن و ببین کدوم با نیازها و سبک کاری تو جور در میاد.

بعد از اینکه ثبت نامت تو کارگزاری کامل شد، اونا یه نام کاربری و رمز عبور بهت می دن. این نام کاربری و رمز عبور، کلید ورودت به دنیای معاملات آنلاینه. پس حسابی ازشون مراقبت کن و نذار دست کسی بیفته. با این اطلاعات می تونی وارد سامانه معاملاتی کارگزاری بشی و آماده شی برای شروع هیجان انگیزترین بخش ماجرا: خرید و فروش سهام!

گام دوم: حساب کارگزاریت رو شارژ کن (وقتشه پول واریز کنی!)

رسیدیم به گام دوم، جایی که باید حساب کارگزاریت رو برای خرید سهام آماده کنی. حواست باشه، حساب کارگزاری با حساب بانکی شخصیت فرق داره. این یه حسابه که فقط مخصوص معاملات بورسیته. برای شارژ کردن این حساب، سه تا راه اصلی داری:

۱. شارژ آنلاین حساب کارگزاری؛ آسان ترین و رایج ترین روش

این روش، هم از همه ساده تره و هم بین همه معامله گرها بیشتر رواج داره. دقیقاً مثل وقتی که آنلاین خرید می کنی، با استفاده از رمز دوم پویات می تونی حساب کارگزاریت رو شارژ کنی. یعنی کافیه بری تو سامانه کارگزاریت، بخش واریز وجه رو پیدا کنی، مبلغ مورد نظرت رو وارد کنی و با کارت بانکی ات پرداخت رو انجام بدی. معمولاً هم محدودیت خیلی خاصی برای مبلغ واریزی وجود نداره. خوبی این روش اینه که پول بلافاصله میاد تو حسابت و می تونی شروع به معامله کنی.

یه نکته خیلی مهم: وقتی می خوای حسابت رو شارژ کنی، فقط از کارت بانکی خودت استفاده کن. برداشت پول هم فقط به همون حسابی انجام می شه که موقع گرفتن کد بورسی به کارگزاری معرفی کردی. اگه خدای نکرده بخوای از کارت یا حساب کس دیگه ای برای واریز یا برداشت استفاده کنی، ممکنه دچار مشکل پولشویی بشی و کلی دردسر برات پیش بیاد. پس همیشه یادت باشه، اسم خودت، حساب خودت!

۲. واریز نقدی به حساب کارگزاری و ثبت فیش واریز نقدی

این روش کمتر از بقیه استفاده می شه، ولی خب هست! شاید یه وقتایی مجبور بشی پول رو به صورت نقدی به حساب کارگزاری بریزی. مثلاً شاید دسترسی به بانکداری اینترنتی نداشته باشی یا دلت نخواد آنلاین شارژ کنی. تو این حالت، باید بری بانک، مبلغ مورد نظرت رو به حساب کارگزاری واریز کنی و فیش واریزی رو هم برداری.

بعدش، برمی گردی به سامانه معاملاتی کارگزاریت، میری قسمت فیش واریزی و مشخصات فیش رو (مثل مبلغ، شماره فیش، تاریخ و حسابی که پول رو بهش واریز کردی) با تصویر فیش، ثبت می کنی. کارگزاری اطلاعات رو بررسی می کنه و اگه همه چیز درست باشه، حسابت شارژ می شه. ولی خب، همون طور که گفتم، این روش یکم زمان بره و خیلی مرسوم نیست.

۳. اتصال مستقیم حساب بانکی به سامانه کارگزاری

این روش بیشتر به درد حرفه ای ها می خوره و اونایی که حسابی تو بورس فعالن. تو این حالت، می تونی حساب بانک ملت یا سامان خودت رو مستقیم به سامانه کارگزاری وصل کنی. مزیتش چیه؟ اینکه دیگه برای خرید سهام، نیاز نیست هی پول رو از بانک بکشی تو کارگزاری. مبلغ خرید مستقیم از حساب بانکی خودت کم می شه. این یعنی یه مرحله کمتر، سرعت بیشتر!

مرحله های عملیاتی: خرید و فروش سهام، قدم به قدم

خب، تا اینجا یاد گرفتیم که چطور وارد دنیای بورس بشیم و حساب کارگزاری مون رو آماده کنیم. حالا وقتشه بریم سراغ بخش هیجان انگیز ماجرا: خرید و فروش سهام! این مرحله ها رو حسابی حواستو جمع کن، چون همین ها هستن که تو رو به سود می رسونن (یا خدای نکرده به ضرر!).

گام سوم: نماد سهم رو پیدا کن و اطلاعاتش رو چک کن (با آگاهی انتخاب کن!)

فرض کن تصمیم گرفتی چه سهمی رو می خوای بخری. حالا باید بری تو سامانه کارگزاریت و دنبال نمادش بگردی. پیدا کردن نماد خیلی راحته، چون تقریباً تو همه کارگزاری ها یه شکل انجام می شه. معمولاً یه کادر جستجو بالای صفحه هست که کنارش یه علامت ذره بین داره. کافیه چند حرف از نماد مورد نظرت رو تو این کادر تایپ کنی، خودش پیداش می کنه.

مثلاً اگه دنبال سهام شرکت ایران خودرو هستی، می تونی خودرو رو سرچ کنی و نماد مربوطه رو پیدا کنی.

وقتی روی نماد سهم کلیک می کنی، کلی اطلاعات ریز و درشت از اون سهم برات نمایش داده می شه. این اطلاعات رو دست کم نگیر! حتماً قبل از هر خریدی، این بخش ها رو حسابی چک کن:

• مشخصات اصلی نماد: اینجا می تونی قیمت پایانی روز، دامنه نوسان روزانه (یعنی اینکه سهم امروز تا چقدر می تونه بالا یا پایین بره) و اطلاعات کلی دیگه رو ببینی.
• جدول عرضه و تقاضا (کادرهای آبی و قرمز): این قسمت خیلی مهمه! کادر آبی نشون دهنده سفارش های خرید (تقاضا) و کادر قرمز نشون دهنده سفارش های فروش (عرضه) هست. می تونی ببینی خریدارها با چه قیمتی حاضرن بخرن و فروشنده ها با چه قیمتی حاضرن بفروشن. این کادرها بهت کمک می کنن تا یه قیمت مناسب برای سفارش خودت انتخاب کنی.
• حجم خرید و فروش حقیقی و حقوقی: اینجا می بینی که تو اون روز، چقدر سهم توسط افراد عادی (حقیقی) و چقدر توسط شرکت ها و سازمان ها (حقوقی) خرید و فروش شده. این اطلاعات می تونه یه دید کلی از وضعیت سهم بهت بده.
• وضعیت نماد (باز، بسته، متوقف): اینو خیلی جدی بگیر! اگه نمادی متوقف باشه، یعنی به دلایل مختلف (مثلاً افشای اطلاعات مهم، برگزاری مجمع و…) فعلاً قابل معامله نیست. اگه حواست نباشه و تو این وضعیت سفارش ثبت کنی، ممکنه سفارشت تا مدت ها تو صف بمونه و نتونی لغوش کنی. پس حتماً قبل از سفارش، وضعیت نماد رو چک کن.

بررسی دقیق این اطلاعات قبل از خرید سهام در بورس، خیلی مهمه. این جوری با آگاهی کامل وارد معامله می شی و کمتر غافلگیر می شی.

گام چهارم: سفارش خریدت رو ثبت کن (اولین خرید شیرین!)

بعد از اینکه نماد سهم رو پیدا کردی و حسابی اطلاعاتش رو بررسی کردی، حالا وقتشه که سفارش خریدت رو ثبت کنی. یادت باشه تو بازار بورس، خرید یعنی تقاضا و فروش یعنی عرضه. وقتی می خوای یه سهم رو بخری، داری تقاضا ایجاد می کنی و دنبال یه فروشنده می گردی که سهمشو بهت بده. دکمه خرید معمولاً آبی یا سبز رنگه و دکمه فروش هم قرمزه.

تو قسمت ثبت سفارش خرید، دو تا راه داری که سفارشتو ثبت کنی:

• بر اساس تعداد سهم: تو این روش، خودت تعیین می کنی که چند تا سهم می خوای بخری. مثلاً می گی من می خوام 1000 سهم خودرو بخرم. بعدش قیمتی رو که حاضری برای هر سهم بپردازی، وارد می کنی. حواست باشه، قیمتی که وارد می کنی باید توی دامنه نوسان روزانه سهم باشه (معمولاً مثبت و منفی 5 درصد قیمت پایانی). اگه قیمتت خیلی بالا یا پایین باشه، ممکنه سفارشت انجام نشه.
• بر اساس میزان سرمایه: این روش به درد اونایی می خوره که می خوان یه مبلغ مشخصی رو برای خرید یه سهم اختصاص بدن. مثلاً می گی من می خوام 500 هزار تومن سهم فولاد مبارکه بخرم. تو این حالت، سامانه کارگزاری خودش بر اساس قیمتی که وارد می کنی، تعداد سهمی رو که می تونی با اون 500 هزار تومن بخری، حساب می کنه و بهت نشون می ده.

مهم ترین بخش تو این مرحله، تعیین قیمته. باید قیمت پیشنهادی ات رو با توجه به کادرهای عرضه و تقاضا و قیمت های دیگه خریدارها و فروشنده ها تعیین کنی. اگه قیمتت با یه سفارش فروش جور در بیاد، معامله ات انجام می شه. همچنین، حواست به کارمزد خرید باشه! کارگزاری برای هر معامله ای که انجام می دی، یه کارمزد کوچیک ازت می گیره. این کارمزد روی قیمت سر به سر (یعنی قیمتی که نه سود می کنی نه ضرر) تاثیر می ذاره. معمولاً این کارمزد تو همون کادر سفارش بهت نشون داده می شه.

بعد از اینکه دکمه خرید رو زدی، اگه پول تو حسابت باشه و مبلغ سفارشت هم از حداقل مجاز (که الان 500 هزار تومان برای سهام عادیه) بیشتر باشه، سفارشت ثبت می شه. تبریک می گم! تو اولین قدمت رو برای خرید سهام در بورس برداشتی.

گام پنجم: سفارشت تکمیل میشه و سهم میره تو پرتفوی (تبریک! حالا سهامداری!)

بعد از اینکه سفارشت رو ثبت کردی، حالا نوبت تکمیل شدنه. کی سفارش خریدت کامل می شه؟ وقتی که قیمت پیشنهادی تو با قیمت یه فروشنده جور در بیاد و اصطلاحاً معامله منطبق بشه. اگه این اتفاق بیفته، سهم هایی که خریدی، بلافاصله به سبد دارایی هات یا همون پرتفوی اضافه می شه. از اون لحظه به بعد، تو رسماً مالک اون سهم ها هستی و می تونی همیشه تو بخش پرتفوی لحظه ای یا پرتفوی اصلی کارگزاریت، سهم های خریداری شده، قیمت خرید، قیمت آخرین معامله و سود و زیانت رو ببینی. این حس مالکیت و دیدن سهام توی پرتفوت، خیلی حس شیرینیه!

اما همیشه هم همه چیز گل و بلبل نیست. گاهی ممکنه سفارشت ثبت بشه، ولی سهمی بهت نرسه و سفارشت در صف بمونه. این اتفاق میفته وقتی قیمتی که تو برای خرید پیشنهاد دادی، با قیمت های فروشنده ها جور در نمیاد. مثلاً تو می خوای سهم رو 1000 تومن بخری، ولی نزدیک ترین فروشنده سهمش رو 1100 تومن قیمت گذاشته. تو این شرایط، دو تا راه داری: یا قیمتی رو که فروشنده می خواد (یعنی 1100 تومن) قبول کنی و سهم رو بخری، یا صبر کنی و بذاری سفارشت تو صف خرید بمونه تا شاید یه فروشنده پیدا بشه که با قیمت مورد نظر تو کنار بیاد.

صف های خرید و فروش تو بازار بورس، داستان خودشون رو دارن. این صف ها معمولاً به خاطر احساسات بازار شکل می گیرن. مثلاً اگه مردم فکر کنن یه سهم قراره حسابی رشد کنه، همه می ریزن تو صف خرید و هیچ کس حاضر به فروش نیست. برعکس، اگه همه بترسن که یه سهم قراره سقوط کنه، همه می ریزن تو صف فروش و هیچ کس خریدار نیست. این صف ها نشون دهنده عدم تعادل عرضه و تقاضا تو بازارن. پس اگه سفارشت تو صف موند، نگران نباش، این یه اتفاق رایج تو بورسه.

گام ششم: چطوری سهامتو بفروشی؟ (وقت نقد کردن رسیده!)

بعد از اینکه یه مدت تو بازار فعالیت کردی و سهام خریدی، بالاخره به یه جایی می رسی که می خوای بعضی از سهم هات رو بفروشی. دلایل مختلفی برای این کار هست، مثلاً:

• سهمت به اون سودی که مد نظرت بود، رسیده و می خوای سودشو نقد کنی.
• سهمت داره ضرر می ده و می خوای جلوی ضرر بیشتر رو بگیری.
• به پول نقد نیاز داری و می خوای سرمایه ات رو از بازار خارج کنی.
• یه سهم دیگه پیدا کردی که فکر می کنی پتانسیل سوددهیش بیشتره و می خوای سهم فعلیت رو با اون جایگزین کنی.

برای فروش سهام در بورس، باید بری سراغ پرتفوی (سبد دارایی هات) و اون سهمی که می خوای بفروشی رو انتخاب کنی. معمولاً کنار اسم سهم، گزینه های خرید و فروش هست. این بار، دکمه قرمز رنگ فروش رو بزن. حالا مثل وقتی که خرید می کردی، باید تعداد سهم و قیمت پیشنهادی ات رو وارد کنی. تو فروش، طبیعتاً دوست داری سهمت رو به بالاترین قیمت ممکن بفروشی، پس حواست باشه قیمتی رو وارد کنی که هم تو دامنه نوسان روزانه باشه و هم معامله بشه. البته اگه عجله داری، می تونی قیمت پایین تری رو هم پیشنهاد بدی تا زودتر سهمت فروش بره.

بعد از اینکه دکمه فروش رو زدی، اگه یه خریدار با قیمت پیشنهادی تو پیدا بشه، سهامت فروش می ره و پولش میاد تو حساب کارگزاریت. اگه هم خریدار پیدا نشه، سفارشت میره تو صف فروش و باید منتظر بمونی تا نوبتت بشه و یه نفر سهمت رو بخره. دیدن سفارشت تو صف فروش، یه حس خاصیه که خیلی از معامله گرا باهاش آشنا هستن.

یه نکته مهم دیگه: یادت باشه که کارگزاری بابت فروش سهام هم ازت کارمزد می گیره. علاوه بر کارمزد کارگزاری، یه مالیات کوچیک هم به اسم مالیات نقل و انتقال ازت کم می شه که این مالیات ۰.۵ درصد ارزش فروش سهامه. این هزینه ها به طور خودکار از مبلغ فروشت کسر می شن، پس حواست باشه که قیمت فروش نهایی با این کسورات فرق می کنه.

گام هفتم: پولت رو از کارگزاری بردار (سودت اومد به حساب!)

خب، اگه سهمت رو با موفقیت فروختی و پولش اومد تو حساب کارگزاریت، حالا دو تا راه داری: یا می تونی دوباره با اون پول، سهام جدید بخری و سرمایه گذاری کنی، یا اگه به پولت نیاز داری، می تونی اونو از کارگزاریت برداری و بریزیش به حساب بانکی خودت. اگه از قبل تو حساب کارگزاریت پول داشتی و حالا پول فروش سهام هم بهش اضافه شده، قدرت خریدت بیشتر می شه و می تونی راحت تر معامله کنی.

برای اینکه پولت رو از کارگزاری برداری، باید بری تو سامانه معاملاتی کارگزاریت و دنبال گزینه درخواست وجه یا برداشت وجه بگردی. معمولاً با کلیک روی این گزینه، یه صفحه جدید باز می شه که توش می تونی اطلاعات لازم رو وارد کنی. کارگزاری ها معمولاً چند تا تاریخ بهت پیشنهاد می دن که پولت تو اون تاریخ ها به حسابت واریز می شه. تو باید نزدیک ترین تاریخی رو که برات مناسبه، انتخاب کنی.

بعدش، حسابی رو که می خوای پول بهش واریز بشه، انتخاب می کنی (یادت باشه، فقط می تونی به همون حسابی که موقع ثبت نام کد بورسی معرفی کردی، پول برداری!) و مبلغ مورد نظرت رو وارد می کنی. در نهایت، دکمه ثبت درخواست رو می زنی.

کارگزاری ها بعد از اینکه درخواستت رو بررسی کردن و مطمئن شدن که مشکلی نیست، پول رو برات واریز می کنن. طبق قانون سازمان بورس، این فرآیند تسویه حساب معمولاً دو روز کاری طول می کشه. یعنی اگه امروز درخواست بدی، دو روز کاری دیگه (بدون حساب کردن پنجشنبه و جمعه) پول میاد به حسابت. پس اگه پولت نیومد، نگران نباش، احتمالاً هنوز دو روز کاری نگذشته.

یه قدم فراتر: نکات طلایی و راه حل مشکلات رایج

تا اینجا حسابی با اصول اولیه خریدوفروش در بورس آشنا شدی. حالا می خوایم بریم سراغ نکاتی که می تونن حسابی کمکت کنن تا تو این بازار هوشمندانه تر عمل کنی و یه معامله گر حرفه ای تر بشی. اینا فقط یه سری اصول پایه ای هستن، ولی اگه همینا رو رعایت کنی، یه قدم از خیلی ها جلوتری. همچنین، به سوالات و مشکلاتی که ممکنه برات پیش بیاد، جواب می دیم.

نکته های کلیدی برای یه معامله گری هوشمندانه

بورس فقط خرید و فروش نیست، یه عالمه نکته و قلق داره که اگه بدونی، می تونی خیلی بهتر عمل کنی:

• همیشه یکم بیشتر شارژ کن: وقتی می خوای سهام بخری، سعی کن حسابت رو یکم بیشتر از مبلغ مورد نظرت شارژ کنی. چرا؟ چون کارمزد خرید و فروش رو هم باید حساب کنی. با این کار، وسط معامله گیر نمی کنی و همه چیز روونه.
• اخبار رو دنبال کن: بازار بورس خیلی تحت تاثیر اخبار و اتفاقات اقتصادی و سیاسیه. همیشه سعی کن گزارش های مربوط به شرکت ها و بازار رو دنبال کنی. این جوری می تونی تصمیم های آگاهانه تری بگیری.
• مدیریت ریسک رو جدی بگیر (حد ضرر و حد سود): حد ضرر در بورس (Stop Loss) یعنی اینکه از قبل مشخص کنی اگه قیمت سهمت به فلان مقدار رسید، خودکار فروخته بشه تا ضرر بیشتری نکنی. حد سود (Take Profit) هم یعنی اینکه اگه سهمت به فلان سود رسید، خودکار فروخته بشه. اینا ابزارهای خیلی مهمی برای مدیریت ریسک و سودتن. حتماً راجع بهشون بیشتر مطالعه کن.
• سبدت رو متنوع کن: همه تخم مرغ هات رو تو یه سبد نذار! یعنی همه پولت رو روی یه سهم سرمایه گذاری نکن. سعی کن سبد سهامت رو متنوع کنی و روی چند تا سهم از صنایع مختلف سرمایه گذاری کنی. این جوری اگه یه سهم افت کرد، بقیه ممکنه ضررت رو جبران کنن.
• از خدمات کارگزاریت استفاده کن: خیلی از کارگزاری ها خدمات ویژه ای مثل اعتبار معاملاتی، کدهای معرف با تخفیف، و آموزش های رایگان ارائه می دن. حتماً این خدمات رو بشناس و ازشون به نفع خودت استفاده کن.

همیشه قبل از ورود به هر معامله ای، حواست به مدیریت ریسک و تعیین حد ضرر باشه. این کار می تونه سرمایه ات رو از ضررهای بزرگ نجات بده و آرامش بیشتری بهت بده.

قانون و قاعده های مهم خرید و فروش سهام در بورس (بایدها و نبایدها)

بازار بورس، مثل هر بازار دیگه ای، یه سری قانون و قاعده داره که باید رعایت کنی. اینا شامل ساعت کاری، کارمزدها و مالیات ها می شه:

• ساعت کار بازار بورس ایران: بازار بورس ما از شنبه تا چهارشنبه فعاله.
  • پیش گشایش (8:45 تا 9 صبح): تو این نیم ساعت فقط می تونی سفارشت رو ثبت کنی (هم خرید و هم فروش)، ولی هیچ معامله ای انجام نمی شه. این مرحله برای اینه که بازار آماده بشه و قیمت ها یه تعادلی پیدا کنن.
  • ساعات معاملات اصلی (9 صبح تا 12:30 ظهر): این ساعت ها، زمان اصلی معامله گریه و خرید و فروش سهام انجام می شه. بعد از 12:30 ظهر، دیگه نمی تونی سفارش جدیدی ثبت کنی.
• جزئیات کارمزد خرید و فروش: برای هر معامله ای که انجام می دی، یه درصد کوچیکی به عنوان کارمزد به کارگزاری واریز می کنی. این کارمزد شامل حال خود کارگزاری، بورس، شرکت سپرده گذاری و سازمان بورس می شه. به طور کلی، مجموع کارمزد خرید حدود 0.37 درصد و مجموع کارمزد فروش حدود 0.88 درصد ارزش معامله است. یعنی کلاً برای هر خرید و فروش، حدود 1.25 درصد از ارزش معامله رو باید به عنوان کارمزد در نظر بگیری. این مبلغ به طور خودکار از حسابت کسر می شه.
• حداقل و حداکثر خرید سهام در بورس:
  • حداقل مبلغ سرمایه گذاری:
    • برای خرید سهام در بورس عادی، الان باید حداقل 500 هزار تومان سرمایه گذاری کنی.
    • برای صندوق های قابل معامله در بورس (مثل ETFها)، حداقل 100 هزار تومان کفایت می کنه.
  • حداکثر حجم سفارش: البته که محدودیت سقف خرید نداری، یعنی هر چقدر که پول داشته باشی می تونی سهام بخری، اما یه سری محدودیت ها تو تعداد سهام تو هر سفارش وجود داره که اینا بر اساس قیمت سهم تعیین می شن. مثلاً اگه سهم خیلی ارزون باشه، می تونی تعداد بیشتری تو یه سفارش ثبت کنی و اگه گرون باشه، تعداد کمتری. مثلاً:
    • سهم های 1 تا 500 تومن: حداکثر 400 هزار سهم در هر سفارش.
    • سهم های 501 تا 1000 تومن: حداکثر 200 هزار سهم در هر سفارش.
    • سهم های 1001 تا 10 هزار تومن: حداکثر 100 هزار سهم در هر سفارش.
    • سهم های بالای 10001 تومن: حداکثر 50 هزار سهم در هر سفارش.
• مالیات خرید و فروش سهام: یه خبر خوب! خرید سهام در بورس اصلاً مالیات نداره. ولی وقتی سهامت رو می فروشی، 0.5 درصد از ارزش فروشت به عنوان مالیات نقل و انتقال ازت کم می شه. نگران نباش، سودت از بورس هم معاف از مالیاته. پس از این بابت خیالت راحت باشه.

مشکلات رایج و جواباشون (دغدغه هایی که شاید توام داری!)

تو مسیر خریدوفروش در بورس، ممکنه با یه سری مشکلات و سوالات مواجه بشی. نگران نباش، اینا دغدغه های خیلی از کساییه که تازه وارد بورس شدن. اینجا به چندتا از پرتکرارترینشون جواب می دیم:

مشکل تو ثبت نام و ورود:

• کد بورسی دارم ولی نام کاربری و رمز عبور ندارم: این مشکل برای خیلیا پیش میاد. کد بورسی رو سازمان بورس می ده، ولی نام کاربری و رمز عبور رو کارگزاریت بهت می ده. باید با کارگزاری که توش ثبت نام کردی (مثلاً مفید، آگاه یا کاریزما) تماس بگیری و ازشون نام کاربری و رمز عبورت رو بگیری.
• نام کاربری/رمز عبور اشتباه است: اگه مطمئنی که اطلاعاتت رو درست وارد می کنی و بازم این خطا رو می بینی، اول یه بار رمز عبورت رو ریست کن. اگه باز هم مشکل حل نشد، باید با پشتیبانی کارگزاریت تماس بگیری تا کمکت کنن.
• سیستم به من اجازه فروش در نرخی پایین تر از کف فروش نمی دهد: این مشکل به خاطر دامنه نوسان سهم پیش میاد. هر سهمی تو یه روز، فقط تو یه بازه قیمتی خاصی (معمولاً مثبت و منفی 5 درصد) می تونه معامله بشه. اگه قیمت پیشنهادی تو برای فروش، از حداقل مجاز (کف فروش) پایین تر باشه، سیستم اجازه ثبت نمی ده. باید قیمتت رو تو بازه مجاز روز تنظیم کنی.

مشکل تو واریز و شارژ حساب:

• پول به حساب کارگزاری واریز شده اما در قدرت خرید نمایش داده نمی شود: گاهی اوقات به خاطر شلوغی سیستم یا مشکلات اینترنتی (مثلاً استفاده از VPN) ممکنه پولت با تأخیر تو حساب کارگزاریت نمایش داده بشه. معمولاً بعد از چند دقیقه یا چند ساعت درست می شه. اگه طولانی شد، با کارگزاریت تماس بگیر و شماره پیگیری واریز رو بهشون بده.
• امکان واریز از کارت شخص دیگر وجود دارد؟: نه، اصلاً! این کار به شدت ممنوعه و جزء پولشویی محسوب می شه. فقط و فقط باید از کارت بانکی خودت که به اسم خودته، برای واریز وجه به حساب کارگزاریت استفاده کنی. اینو خیلی جدی بگیر!

مشکل تو ثبت سفارش (خرید/فروش):

• ارزش سفارش کمتر از حداقل مجاز است: الان حداقل مبلغ برای هر سفارش خرید سهام عادی، 500 هزار تومنه. اگه کمتر از این مبلغ رو وارد کنی (حتی 499 هزار تومن!)، این خطا رو می بینی. حواست باشه که کارمزد خرید رو هم روی این مبلغ اضافه کنی، یعنی یه کم بیشتر از 500 هزار تومن شارژ کن که به مشکل نخوری.
• سفارش ثبت می شود اما سهم خرید/فروش نمی رود: این مشکل معمولاً به خاطر صف خرید یا صف فروش پیش میاد. اگه سهمی تو صف خرید باشه، یعنی خریدار زیاده و فروشنده کمه، سفارشت تو صف می مونه تا شاید نوبتت بشه. اگه تو صف فروش باشه، یعنی فروشنده زیاده و خریدار کمه. همچنین، اگه قیمتی که گذاشتی، با قیمت بازار (عرضه و تقاضا) خیلی فرق داشته باشه، سفارشت انجام نمی شه.
• سفارش خارج از محدوده زمانی است: یادت باشه ساعات معاملات بورس از 9 صبح تا 12:30 ظهره. اگه تو این بازه سفارش ندی، این پیام رو می بینی. البته تو مرحله پیش گشایش (8:45 تا 9) هم می تونی سفارش ثبت کنی، ولی انجام نمی شه.
• ممنوع المعامله بودن سهم: بعضی وقتا، نماد یه سهم توسط ناظر بازار متوقف می شه و امکان معامله نداره. این معمولاً با اطلاعیه های ناظر بورس اعلام می شه. باید منتظر بمونی تا نماد دوباره باز بشه تا بتونی خرید و فروش کنی.
• آیا می توان سفارش ثبت شده را ویرایش یا لغو کرد؟: بله، تا وقتی که سفارشت انجام نشده (یعنی سهم خرید یا فروش نرفته)، می تونی بری تو بخش سفارشات فعال یا جاری و اون رو ویرایش یا لغو کنی. این قابلیت خیلی کاربردیه و حسابی به دردت می خوره.

مشکلات پرتفو و سهام قدیمی:

• سهام قدیمی دارم، چطور به پرتفوی اضافه کنم؟: اگه از قدیم سهامی داری که تو کارگزاریت نیست، باید درخواست تغییر کارگزار ناظر رو بدی. یعنی به کارگزاریت بگی که این سهم ها رو هم بیاره تو پرتفوی تو تا بتونی مدیریتشون کنی. معمولاً این کار از طریق سامانه کارگزاری یا مراجعه حضوری انجام می شه.
• چطور سهام عدالت را بفروشم؟: برای فروش سهام عدالت، اول باید از طریق سایت سهام عدالت (samaneh.sahamedalat.ir) روش آزاد سازی مستقیم رو انتخاب کرده باشی. بعدش باید تو یه کارگزاری ثبت نام کنی و نام کاربری و رمز عبور بگیری. سهام عدالتت خودش به پرتفوی اون کارگزاری منتقل می شه (البته ممکنه یکم طول بکشه) و بعدش می تونی مثل سهام عادی، اقدام به فروش کنی.

سوالات استراتژیک اولیه:

• چطور بفهمم چه سهمی خوب است و کی بفروشم؟: این سوال میلیون دلاریه! فهمیدن اینکه چه سهمی خوبه و کی بخری و بفروشی، نیاز به تحلیل داره. تحلیل بنیادی (بررسی وضعیت مالی شرکت) و تحلیل تکنیکال (بررسی نمودار قیمت و حجم معاملات) دو تا از ابزارهای اصلی هستن. این مبحث خیلی گسترده اس و باید براش مطالعه کنی. خیلیا از کارشناسای خبره کمک می گیرن یا تو دوره های آموزشی شرکت می کنن.
• آیا بعد از دریافت کد بورسی باید امتحان بدهم یا محدودیت معامله دارم؟: خبر خوب اینه که دیگه لازم نیست برای ورود به بورس امتحان خاصی بدی! اما یه محدودیت کوچیک هست: تو ماه اولی که کد بورسی می گیری، برای بعضی از سهام ها (مثل اوراق تسهیلات مسکن) ممکنه محدودیت معامله داشته باشی، ولی می تونی عرضه اولیه ها رو بدون مشکل بخری. بعد از یک ماه، این محدودیت ها برداشته می شن.
• آیا با گوشی هم می توان معامله کرد؟: بله، قطعاً! تقریباً همه کارگزاری ها اپلیکیشن موبایل دارن که می تونی باهاش خیلی راحت و سریع، همه کارهای خرید و فروش رو انجام بدی. این روزا خیلی ها از گوشی برای معامله گری استفاده می کنن.
• آیا می توان همزمان با چند کارگزاری کار کرد؟: بله، می تونی تو چند تا کارگزاری مختلف ثبت نام کنی و فعال باشی. این جوری می تونی از خدمات مختلف هر کدوم استفاده کنی یا حتی پرتفوی هات رو بین کارگزاری های مختلف تقسیم کنی. هیچ مشکلی نداره.

یادت باشه، مهم ترین چیز تو بورس، صبر و یادگیری مداومه. هیچ کس از اول همه چیزو بلد نیست، ولی با پیگیری و تلاش، می تونی تو این بازار حسابی موفق باشی و لذت ببری.

جمع بندی: بورس رو با اطمینان شروع کن!

خب، رسیدیم به آخر داستانمون. تا اینجا، همه چی رو درباره آموزش خریدوفروش در بورس، از صفر تا صد، با هم مرور کردیم. از اینکه چطور باید کد بورسی بگیری و یه کارگزاری خوب انتخاب کنی، تا اینکه چطور حسابت رو شارژ کنی، سهم مورد نظرت رو پیدا کنی، سفارش خریدت رو ثبت کنی، سهامتو ببینی که وارد پرتفوت شده، اگه لازم شد بفروشی و در نهایت پولت رو برداری. دیدی که اونقدرها هم که اولش به نظر می رسید، سخت نیست، فقط باید قدم به قدم پیش بری و حواست به نکات ریز و درشت باشه.

یادت نره که بورس یه سفر طولانیه، نه یه مقصد. همیشه باید دنبال یادگیری باشی، اخبار رو دنبال کنی، و از همه مهم تر، با صبر و مدیریت ریسک جلو بری. عجله کردن تو بورس، معمولاً نتیجه خوبی نداره. با دانش و آگاهی که الان داری، می تونی با اطمینان بیشتری وارد این بازار بشی و اولین معامله هات رو انجام بدی. پس، بسم الله بگو و با یه برنامه درست، وارد دنیای هیجان انگیز بورس شو!