کدام یک از گزینه های زیر استیبل کوین غیرمتمرکز است؟

اگه دنبال یه جایگزین مطمئن برای تتر می گردی یا کلاً دوست داری بدونی چطور می شه توی دنیای پر از نوسان ارزهای دیجیتال، یه گوشه دنج و ثابت پیدا کرد، پس باید با استیبل کوین های غیرمتمرکز آشنا بشی. از بین گزینه های موجود، دای (DAI) و یواس دی ای (USDe) از معروف ترین و پرکاربردترین استیبل کوین های غیرمتمرکز بازار هستن. اینا فقط یه گوشه کوچیک از دنیای جذاب و پیچیده ی استیبل کوین های غیرمتمرکز هستن که توی این مقاله قراره مفصل راجع بهشون صحبت کنیم.

دنیای ارزهای دیجیتال مثل یه اقیانوس بی کران می مونه که امواجش همیشه در حال نوسان و بالا و پایین شدنن. یه روز سوار موجی و حسابی کیف می کنی، یه روزم می بینی که موج پرتت کرده به ناکجاآباد و حسابی گیج شدی! تو این اقیانوس پرتلاطم، استیبل کوین ها اومدن تا یه جورایی نقش لنگر رو بازی کنن. این کوین ها که هدفشون حفظ ارزش دارایی هامونه، اولش بیشترشون متمرکز بودن، یعنی یه شرکت یا نهاد مرکزی پشتشون بود. مثلاً تتر (USDT) یا یو اس دی کوین (USDC) که اسمشون حسابی سر زبون هاست، توسط یه شرکتی اداره می شن و پشتوانه شون هم معمولاً دلاره که توی حساب های بانکی نگهداری می شه. خب، این مدل هم خوبی های خودش رو داره، مثلاً نقدشوندگیش بالاست و همه جا هم میشه پیداش کرد؛ ولی راستش رو بخوایم، یه سری محدودیت ها و ریسک هایی هم داره، مخصوصاً برای ما که توی ایران زندگی می کنیم و دردسر تحریم ها رو داریم. اینجا بود که پای استیبل کوین های غیرمتمرکز به میون اومد. این استیبل کوین ها مثل یه کشتی نجات تو این اقیانوس عمل می کنن که هم ثبات رو برات میارن و هم از دست و بال نهادهای مرکزی خلاصت می کنن. تو این مقاله، قراره با هم بریم ته و توی این قضیه رو دربیاریم، ببینیم استیبل کوین غیرمتمرکز چیه، چه فرقی با بقیه اش داره و کدومشون می تونه برای ما یه گزینه عالی باشه.

استیبل کوین غیرمتمرکز چیست؟ (تعریف جامع و دقیق)

استیبل کوین غیرمتمرکز یا همون Decentralized Stablecoin، خلاصه بگم، یه جور ارز دیجیتاله که برای اینکه قیمتش ثابت بمونه طراحی شده. این ثابت بودن قیمتش هم معمولاً با دلار آمریکا سنجیده می شه، یعنی همیشه حدود یک دلار می ارزه. اما تفاوت اصلیش با بقیه استیبل کوین ها اینه که هیچ شرکت یا نهاد خاصی کنترلش نمی کنه. مثل یه ربات خودکاره که برنامه ریزی شده تا بدون دخالت هیچ آدمی، ارزشش رو ثابت نگه داره. چطوری؟ با استفاده از قراردادهای هوشمند، یه عالمه وثیقه گذاری، الگوریتم های پیچیده یا ترکیبی از همه این روش ها.

یه نکته خیلی مهم درباره استیبل کوین های غیرمتمرکز، بحث شفافیت و مقاومتشون در برابر سانسوره. یعنی چی؟ یعنی همه اطلاعات مربوط به تراکنش ها و پشتوانه هاشون، قشنگ و واضح روی بلاکچین ثبت شده و هر کسی می تونه اون ها رو ببینه. پس لازم نیست به یه شرکت یا نهاد خاصی اعتماد کنی که دارایی هات رو نگه داشته. همین ساختار باعث شده این استیبل کوین ها حسابی بین کسایی که تو حوزه دیفای (DeFi) کار می کنن، محبوب بشن. چون علاوه بر اینکه قیمتشون ثابته و جلوی نوسان رو می گیره، یه جورایی حریم خصوصی و آزادی مالی بیشتری هم بهمون می ده.

استیبل کوین متمرکز در برابر غیرمتمرکز: تفاوت ها در یک نگاه

فکر کنم تا الان فهمیدی که دنیای استیبل کوین ها دوتا ستاره اصلی داره: متمرکزها و غیرمتمرکزها. بیاین یه نگاه سریع بندازیم به تفاوت های اصلیشون تا بفهمیم قضیه از چه قراره.

ویژگی	استیبل کوین متمرکز (مثل USDT, USDC)	استیبل کوین غیرمتمرکز (مثل DAI, USDe)
مدیریت/کنترل	یه نهاد مرکزی یا شرکت	قراردادهای هوشمند و سازمان های خودگردان (DAO)
پشتوانه	ارزهای فیات (دلار) توی حساب بانکی	رمزارزها (وثیقه گذاری مضاعف)، الگوریتم ها، مشتقات مالی
شفافیت ذخایر	محدود، باید بهشون اعتماد کنی	کامل، همه چیز رو بلاکچین قابل دیدنه
ریسک سانسور/بلوکه شدن	بالا (مخصوصاً برای ما ایرانی ها)	پایین، تقریباً غیرممکن
نقدشوندگی	خیلی بالا	بالا (ولی خب نه به اندازه تتر، اما داره بهتر می شه)
پیچیدگی فنی	پایین	متوسط تا بالا (برای کاربرای تازه کار ممکنه اولش سخت باشه)

شاید بپرسی این تفاوت ها واقعاً چقدر مهمن؟ ببین، استیبل کوین های متمرکز مثل تتر و یو اس دی کوین، معمولاً توسط شرکت های بزرگی اداره می شن که هر وقت بخوان، می تونن حساب ها رو مسدود کنن یا دارایی ها رو بلاک. این موضوع برای ما ایرانی ها که تحریم هستیم، یه ریسک واقعاً بزرگ و جدیه. یعنی ممکنه یهو ببینی دارایی هات فریز شده! اما توی استیبل کوین های غیرمتمرکز، چون همه چی روی بلاکچین و با قراردادهای هوشمند جلو می ره، هیچ کس نمی تونه یه شبه بیاد و دسترسی هات رو قطع کنه. این یعنی آزادی و کنترل بیشتر روی پول خودت.

توی استیبل کوین های متمرکز، پشتوانه معمولاً دلار واقعیه که توی بانک نگهداری میشه. اما غیرمتمرکزها داستانشون فرق داره؛ اونا از مکانیزم های وثیقه گذاری سنگین رمزارزها، الگوریتم های هوشمند یا حتی استراتژی های پیچیده مالی استفاده می کنن تا ارزششون ثابت بمونه. این خودش یه دنیای جداس که جلوتر مفصل درباره اش حرف می زنیم.

استیبل کوین های غیرمتمرکز چگونه کار می کنند؟ (انواع مکانیزم ها)

خب، تا اینجا فهمیدیم که استیبل کوین های غیرمتمرکز مثل سربازای گمنام دنیای کریپتو هستن که بدون دخالت کسی، وظیفه شون رو انجام می دن. اما این سربازا چطور کار می کنن و چطور می تونن ارزششون رو همیشه نزدیک به یک دلار نگه دارن؟ بیاین ببینیم.

این استیبل کوین ها برای حفظ قیمت ۱ دلاری خودشون، از روش های مختلفی استفاده می کنن. بعضیاشون از وثیقه گذاری دارایی های دیجیتال استفاده می کنن. مثلاً فرض کن می خوای ۱۰۰ واحد استیبل کوین غیرمتمرکز بگیری. باید یه مقدار رمزارز، مثلاً اتریوم یا بیت کوین، به ارزش مثلاً ۱۵۰ دلار (بیشتر از ارزش استیبل کوین دریافتی) قفل کنی. این ۱۵۰ دلار می شه وثیقه تو. حالا اگه قیمت اتریوم بیاد پایین و ارزش وثیقه ات به خطر بیفته، سیستم هوشمند خودش شروع به کار می کنه و یا دارایی هات رو می فروشه تا جلوی ضرر گرفته بشه، یا ازت می خواد وثیقه بیشتری بذاری. این مکانیزم مثل یه گارد محافظ عمل می کنه که نمی ذاره ارزش استیبل کوین از ۱ دلار دور بشه.

یه مدل دیگه هم هست که بجای وثیقه گذاری، از الگوریتم های هوشمند برای تنظیم عرضه و تقاضا استفاده می کنه. این سیستم ها به صورت پویا میزان توکن های در گردش رو تغییر می دن. مثلاً اگه قیمت استیبل کوین بره بالا، الگوریتم توکن جدید تولید می کنه تا عرضه زیاد بشه و قیمت بیاد پایین. اگه هم قیمت بیاد پایین، توکن ها رو می سوزونه تا عرضه کم بشه و قیمت بره بالا. این مدل ها اگه خوب طراحی نشن، می تونن خیلی خطرناک باشن، مثل اتفاقی که برای استیبل کوین UST افتاد. پس، این جور استیبل کوین ها نیاز به یه طراحی خیلی دقیق و تیم باحاکمیتی دارن که حواسشون به همه چی باشه.

استیبل کوین های با وثیقه گذاری مضاعف (Overcollateralized Stablecoins)

این مدل رو شاید بشه گفت محتاط ترین و امن ترین نوع استیبل کوین غیرمتمرکز. اینجا ماجرا اینه که شما برای دریافت یه مقدار استیبل کوین، باید بیشتر از اون مقدار، رمزارز به عنوان وثیقه قفل کنی. مثلاً اگه می خوای ۱۰۰ دلار دای (DAI) بسازی، باید ۱۵۰ دلار اتریوم یا بیت کوین تو یه قرارداد هوشمند قفل کنی. این ۱۵۰ درصد یا حتی بیشتر، یه جور بالشتک امنیتی ایجاد می کنه که حتی اگه قیمت اتریوم یه مقدار افت کرد، باز هم ارزش وثیقه از مقدار دای صادر شده بیشتر باشه.

مثال بارز: دای (DAI) از پروتکل میکردائو (MakerDAO). دای یکی از موفق ترین نمونه های این مدله و بارها امتحانش رو پس داده.
مزایا: امنیت خیلی بالا، چون همیشه وثیقه کافی پشتش هست. شفافیتش عالیه و هر لحظه می تونی ببینی چقدر وثیقه پشت دای هست.
معایب: کارایی سرمایه پایینه. یعنی اگه ۱۵۰ دلار از دارایی هات قفل بشه تا ۱۰۰ دلار دای بگیری، عملاً ۵۰ دلار از سرمایه ات غیرفعاله. همچنین نیاز به مدیریت فعال وثیقه داره؛ اگه قیمت وثیقه خیلی افت کنه، ممکنه دارایی هات لیکویید بشن (فروخته بشن) و بخشی از سرمایه ات رو از دست بدی.

استیبل کوین های الگوریتمی (Algorithmic Stablecoins)

این مدل یه جورایی جسورانه ترین نوع استیبل کوینه. اینجا خبری از وثیقه گذاری مستقیم رمزارز نیست، یا حداقل نه به شکل کامل. در عوض، همه چی بر اساس الگوریتم های ریاضی و اقتصادی پیش می ره. این الگوریتم ها با تنظیم عرضه و تقاضا، سعی می کنن قیمت رو نزدیک به یک دلار نگه دارن. اگه قیمت بره بالا، الگوریتم توکن جدید تولید می کنه تا عرضه زیاد بشه و قیمت بیاد پایین. اگه هم قیمت بیاد پایین، توکن ها رو می سوزونه تا عرضه کم بشه و قیمت بره بالا.

مثال کلی: یو اس دی دی (USDD) در شبکه ترون. یکی از معروف ترین نمونه های شکست خورده این مدل هم یو اس تی (UST) از پروژه ترا بود. سقوط UST در سال ۲۰۲۲ یه درس بزرگ به جامعه کریپتو داد که طراحی الگوریتمی چقدر می تونه حساس و خطرناک باشه.
مزایا: اگه خوب کار کنن، می تونن خیلی مقیاس پذیر باشن و نیازی به سرمایه اولیه زیاد ندارن.
معایب: ریسک سقوطشون خیلی بالاست. اگه بازار یه شوک ناگهانی بخوره و فشار فروش زیاد بشه، ممکنه الگوریتم نتونه قیمت رو کنترل کنه و کل سیستم به هم بریزه. اعتماد بهشون خیلی سخته و نیاز به طراحی فوق العاده قوی دارن.

استیبل کوین های کسری الگوریتمی (Fractional Algorithmic Stablecoins)

این مدل یه جورایی ترکیبی از دو مدل قبلیه، یعنی هم از وثیقه گذاری استفاده می کنه و هم از الگوریتم ها. هدفش اینه که هم امنیت مدل وثیقه گذاری رو داشته باشه و هم کارایی سرمایه مدل الگوریتمی رو بالا ببره. یه بخشی از پشتوانه از دارایی های واقعی تامین می شه (مثلاً USDC) و بخش دیگه توسط الگوریتم کنترل می شه. این نسبت می تونه بر اساس شرایط بازار تغییر کنه.

مثال: فراکس (Frax). البته فرکس اخیراً تغییراتی داشته و از مدل کاملاً غیرمتمرکز خارج شده. اوایل، فرکس یه نسبت وثیقه داشت که مثلاً ۷۰ درصدش با USDC و ۳۰ درصدش با توکن حاکمیتی FXS پشتیبانی می شد. این نسبت بسته به نوسانات بازار تغییر می کرد.
مزایا: کارایی سرمایه رو نسبت به مدل های با وثیقه گذاری کامل بیشتر می کنه.
معایب: همچنان ریسک های الگوریتمی رو داره و اگه اعتماد به سیستم کم بشه، می تونه مشکل ساز بشه. تغییرات و پیچیدگی های پروتکلش ممکنه کار رو برای کاربرای عادی سخت کنه.

استیبل کوین های مصنوعی (Synthetic Stablecoins)

این یکی یه مدل جدید و نوآورانه ست که از ابزارهای مالی پیچیده تر مثل قراردادهای آتی (فیوچرز) یا پرپچوال (Perpetual) برای حفظ ارزش استفاده می کنه. اینجا دیگه نه فقط وثیقه هست و نه فقط الگوریتم؛ بلکه با استراتژی های هجینگ (Hedging) و پوشش ریسک، سعی می کنن قیمت رو ثابت نگه دارن.

مثال: یو اس دی ای (USDe) از پروتکل اتنا (Ethena). توی این مدل، شما می تونی با سپرده گذاری تتر یا یو اس دی کوین، USDe بگیری. بعدش پروتکل اتنا برای حفظ ارزش، این دارایی ها رو توی پوزیشن های خنثی دلتا هجینگ قرار می ده. مثلاً روی اتریوم یه پوزیشن خرید باز می کنه و همزمان توی بازار آتی یه پوزیشن شورت (فروش) باز می کنه تا نوسانات قیمت خنثی بشه.
مزایا: کارایی سرمایه خیلی بالاست و می تونه سود هم تولید کنه. نیاز به وثیقه گذاری مضاعف نداره.
معایب: پیچیدگی فنی بالایی داره و ریسک های خاص خودش رو هم داره، مثلاً ریسک مربوط به پلتفرم های مشتقات یا ریسک های اجرایی.

استیبل کوین های بدون پشتوانه (Non-Pegged Stablecoins)

این دسته از استیبل کوین ها شاید کمی عجیب به نظر بیان. برخلاف بقیه که به دلار یا یه دارایی خاصی وابسته هستن، اینا هیچ پشتوانه مستقیمی ندارن! یعنی قیمت شون به طور مستقیم به یک دارایی مثل دلار آمریکا وصل نیست. در عوض، ارزششون از طریق مکانیزم های بازار آزاد و نرخ های بازخرید پویا تعیین می شه.

مثال: رای (RAI) از پروتکل ریفلکسر فایننس (Reflexer Finance). ارزش رای، بجای اینکه ثابت روی یک دلار باشه، با یه الگوریتم خاص و پویایی تعیین می شه که نرخ بازخرید رو مشخص می کنه. برای همین، قیمتش ممکنه مثلاً ۲.۸۰ دلار باشه و همین مقدار ثابت بمونه، نه اینکه همیشه یک دلار باشه.
مزایا: از نظر تئوری، می تونه وابستگی به سیستم مالی سنتی رو کاملاً از بین ببره و خیلی نوآورانه عمل کنه.
معایب: چون به دلار یا دارایی دیگه ای وصل نیست، برای خیلی از کاربرایی که دنبال یه معادل دلاری ثابت می گردن، شاید جذابیت کمتری داشته باشه و فهمیدنش هم کمی پیچیده تره.

معرفی بهترین استیبل کوین های غیرمتمرکز (جزئیات کامل برای هر پروژه)

خب، حالا که با انواع و اقسام استیبل کوین های غیرمتمرکز آشنا شدیم، وقتشه که بریم سراغ ستاره های این حوزه. توی این بخش، قراره چند تا از بهترین و معروف ترین استیبل کوین های غیرمتمرکز رو با جزئیات کامل بررسی کنیم تا بفهمیم کدومشون به کارمون میاد و چه ویژگی هایی دارن.

۱. دای (DAI)

پروتکل/تیم توسعه دهنده: MakerDAO (میکردائو)

مکانیزم حفظ قیمت: دای از روش وثیقه گذاری مضاعف (Overcollateralized) استفاده می کنه. یعنی برای ساخت دای، باید بیشتر از ارزش دای مورد نظر، رمزارزهایی مثل اتریوم (ETH)، بیت کوین (WBTC) یا توکن های دیگه رو تو یه قرارداد هوشمند قفل کنی. اگه ارزش وثیقه کم بشه، سیستم برای محافظت از ثبات دای، وثیقه ها رو لیکویید می کنه تا قیمت دای ثابت بمونه.

ویژگی های کلیدی:

• غیرمتمرکز بودن واقعی: هیچ نهاد مرکزی کنترلش نمی کنه.
• امنیت بالا: همیشه بیش از ارزش دای در گردش، دارایی به عنوان وثیقه قفل شده.
• شفافیت کامل: همه ذخایر و عملیات روی بلاکچین قابل مشاهده ست.
• پذیرش گسترده: توی اکوسیستم دیفای حسابی جا افتاده و تو پلتفرم های وام دهی و استخرهای نقدینگی استفاده می شه.
• مقاومت در برابر سانسور: چون متمرکز نیست، امکان بلوکه شدن دارایی ها کمه.

مزایا:

• یکی از امن ترین استیبل کوین های غیرمتمرکز به حساب میاد.
• بسیار شفاف و قابل اعتماد.
• برای کاربرانی که نگران تحریم ها و مسدود شدن دارایی ها هستن، گزینه خیلی خوبیه.

معایب/ریسک ها:

• پیچیدگی فنی: برای کاربرای تازه کار، مکانیزم وثیقه گذاری و مدیریت نسبت وثیقه ممکنه کمی پیچیده باشه.
• ریسک لیکویید شدن: اگه قیمت وثیقه ات خیلی افت کنه و نسبت وثیقه به حد مجاز نرسه، ممکنه وثیقه ات لیکویید بشه و ضرر کنی.
• وابستگی به وثیقه های متمرکز: یه زمانی بخش زیادی از وثیقه های دای، استیبل کوین های متمرکزی مثل USDC بودن. توی مارس ۲۰۲۳ که بانک سیلیکون ولی (SVB) ورشکست شد و USDC موقتاً دی پگ شد، دای هم یهو افت کرد. البته بعدش میکردائو سعی کرد وابستگی به وثیقه های متمرکز رو کم کنه.

دای (DAI) رو می شه مادر استیبل کوین های غیرمتمرکز دونست. این پروژه نشون داد که می شه یه ارز دیجیتال با ثبات داشت که نیازی به اعتماد به یه نهاد مرکزی نداشته باشه.

۲. یواس دی ای (USDe)

پروتکل/تیم توسعه دهنده: Ethena (اتنا)

مکانیزم حفظ قیمت: USDe یک استیبل کوین مصنوعی (Synthetic) هست که با رویکردی کاملاً نوآورانه کار می کنه. این پروژه برای حفظ ارزش، از استراتژی های دلتا هجینگ (Delta Hedging) و قراردادهای مشتقه (Derivatives) استفاده می کنه. یعنی چی؟ یعنی وقتی شما تتر یا USDC رو به پروتکل اتنا می دی، اتنا همزمان یه پوزیشن خرید توی بازار اسپات (نقدی) برای همون مقدار رمزارز باز می کنه و همزمان یه پوزیشن شورت (فروش) توی بازار فیوچرز یا پرپچوال. این کار باعث می شه نوسانات قیمت خنثی بشه و USDe همیشه تقریباً روی ۱ دلار ثابت بمونه.

ویژگی های کلیدی:

• کارایی سرمایه بالا: نیاز به وثیقه گذاری مضاعف نداره و می تونه با نسبت ۱:۱ صادر بشه.
• تولید سود: پروتکل اتنا می تونه از فعالیت های هجینگ و مدیریت نقدینگی، سود تولید کنه. (توکن sUSDe هم برای همین منظور طراحی شده).
• نوآوری در مکانیزم: از ابزارهای پیچیده مالی برای حفظ ثبات استفاده می کنه که تو بقیه استیبل کوین ها کمتر دیده می شه.

مزایا:

• پتانسیل بازدهی بالا برای سرمایه گذارانی که sUSDe رو استیک می کنن.
• ریسک بلوکه شدن دارایی ها به مراتب پایین تر از تتر.
• مقیاس پذیری بالایی داره.

معایب/ریسک ها:

• پیچیدگی: مکانیزم کارش برای کاربرای عادی خیلی پیچیده ست و درک ریسک هاش نیاز به دانش زیادی داره.
• ریسک های عملیاتی: به عملکرد صحیح پلتفرم های مشتقه و هجینگ بستگی داره. اگه یه اتفاق پیش بینی نشده ای توی بازار فیوچرز بیفته، ممکنه سیستمش به مشکل بخوره.
• جدیدتر بودن: نسبت به دای، تازه وارده و باید زمان بگذره تا عملکردش در شرایط مختلف بازار بیشتر اثبات بشه.

۳. یو اس دی دی (USDD)

پروتکل/تیم توسعه دهنده: TRON DAO Reserve (شبکه ترون)

مکانیزم حفظ قیمت: USDD یه استیبل کوین الگوریتمیه که به شبکه ترون تعلق داره. این مدل تا حدودی شبیه UST (استیبل کوین شکست خورده ترا) کار می کنه، اما با یه تفاوت مهم: USDD از ذخایر متنوعی مثل بیت کوین (BTC)، اتریوم (ETH) و ترون (TRX) هم به عنوان پشتوانه استفاده می کنه تا ثباتش رو بیشتر کنه. یعنی یه جورایی ترکیب الگوریتمیک با وثیقه گذاری مضاعفه. اگه قیمت USDD بیاد زیر ۱ دلار، می شه اون رو با TRX به ارزش ۱ دلار مبادله کرد و توکن USDD رو سوزوند. اگه هم بره بالا، USDD جدید تولید می شه و TRX سوزونده می شه تا قیمت به تعادل برگرده.

ویژگی های کلیدی:

• متکی بر الگوریتم و توکن سوزی/صدور برای حفظ قیمت.
• استفاده از ذخایر ارزهای دیجیتال متنوع برای پشتیبانی (تا حدی).
• زیر نظر سازمان خودگردان ترون.

مزایا:

• پشتیبانی از چند رمزارز به عنوان پشتوانه (برخلاف UST که فقط روی LUNA تکیه داشت).
• کارمزد تراکنش پایین در شبکه ترون.

معایب/ریسک ها:

• ریسک ذاتی مدل های الگوریتمی: با وجود بهبودها، همچنان ریسک های مشابه UST رو داره و ممکنه در شرایط بحرانی، ثباتش رو از دست بده.
• تمرکز نسبی: هرچند زیر نظر DAO ترون هست، اما به هر حال به اکوسیستم ترون و تیم توسعه دهنده اون وابسته ست.

۴. میم (MIM)

نام: Magic Internet Money (MIM)

پروتکل/تیم توسعه دهنده: Abracadabra.money

مکانیزم حفظ قیمت: MIM یه استیبل کوین غیرمتمرکز با وثیقه گذاری مضاعفه، اما با یه تفاوت جالب: به کاربران اجازه می ده با استفاده از وثیقه های بهره زا (Yield-Bearing Collateral) مثل توکن های استیک شده یا توکن های ییلد فارمینگ (LP tokens)، توکن MIM دریافت کنن. یعنی تو می تونی دارایی هات رو که خودشون دارن سود تولید می کنن، به عنوان وثیقه بزاری و در ازاش MIM بگیری، بدون اینکه مجبور باشی اون دارایی اصلی رو بفروشی. اینجوری هم نقدینگی دلاری داری و هم از سود دارایی اولیه ات محروم نمی شی.

ویژگی های کلیدی:

• پشتیبانی از طیف وسیعی از وثیقه های بهره زا.
• امکان وام گرفتن بدون فروش دارایی های مولد سود.
• یکپارچگی گسترده با پروتکل های مختلف دیفای.

مزایا:

• کاربرد بالا در اکوسیستم دیفای برای استراتژی های وام دهی و ییلد فارمینگ.
• انعطاف پذیری زیاد در انتخاب وثیقه.

معایب/ریسک ها:

• ریسک مربوط به پروتکل های وثیقه گذاری: اگه پروتکل اصلی که توکن بهره زا رو صادر می کنه، دچار مشکل بشه، ممکنه روی MIM هم تأثیر بذاره.
• پیچیدگی برای کاربرای تازه کار.

۵. ال یواِس دی (LUSD)

نام: Liquity USD (LUSD)

پروتکل/تیم توسعه دهنده: Liquity

مکانیزم حفظ قیمت: LUSD یه استیبل کوین غیرمتمرکز دیگه هست که فقط با استفاده از اتریوم (ETH) به عنوان وثیقه ساخته می شه. برخلاف دای که نسبت وثیقه گذاری بالایی (مثلاً ۱۵۰٪) داره، LUSD حداقل نسبت وثیقه گذاری رو روی ۱۱۰٪ نگه می داره که خیلی کاراتر از بقیه سیستم هاست. این یعنی با مقدار وثیقه کمتری می تونی LUSD بگیری.

ویژگی های کلیدی:

• کارمزد بسیار پایین (فقط یک بار موقع صدور استیبل کوین).
• بدون بهره بازپرداخت وام.
• کاملاً غیرمتمرکز و بدون حاکمیت مرکزی.
• مکانیسم استخر ثبات (Stability Pool) برای حفظ پگ دلاری و نقدینگی پروتکل.

مزایا:

• کارایی سرمایه بسیار بالا (با ۱۱۰٪ وثیقه).
• هزینه های نگهداری و بازپرداخت وام تقریباً صفره.
• تمرکززدایی کامل و مقاومت در برابر سانسور.

معایب/ریسک ها:

• فقط از اتریوم به عنوان وثیقه پشتیبانی می کنه.
• همچنان ریسک لیکویید شدن رو داره، اگه اتریوم خیلی افت کنه.

۶. جی اچ او (GHO)

پروتکل/تیم توسعه دهنده: Aave (آوه)

مکانیزم حفظ قیمت: GHO استیبل کوین غیرمتمرکز جدیده پروتکل آوه هستش. شما می تونی با وثیقه گذاشتن رمزارزهای مختلفی که توی آوه قبول می شن (مثل اتریوم یا حتی توکن AAVE)، GHO بگیری. این یعنی لازم نیست دارایی اصلی ات رو بفروشی، فقط قفلش می کنی و در ازاش نقدینگی دلاری می گیری.

ویژگی های کلیدی:

• یکپارچگی عمیق با اکوسیستم آوه (یکی از بزرگترین پلتفرم های وام دهی دیفای).
• نرخ بهره و پارامترها توسط دائو آوه تعیین می شه، یعنی همه چیز غیرمتمرکز و با رای گیریه.
• سود وام های GHO به خزانه آوه واریز می شه که برای توسعه پروتکل و پاداش کاربران استفاده می شه.

مزایا:

• اعتبار بالای پروتکل آوه باعث می شه GHO هم معتبر به نظر بیاد.
• امکان استفاده در طیف وسیعی از فعالیت های وام دهی و نقدینگی در اکوسیستم آوه.

معایب/ریسک ها:

• جدیدتر بودن نسبت به DAI و LUSD.
• وابستگی به پایداری پروتکل آوه و توکن AAVE.

۷. اس یواس دی (sUSD)

پروتکل/تیم توسعه دهنده: Synthetix (سینتتیکس)

مکانیزم حفظ قیمت: sUSD یه استیبل کوین غیرمتمرکز و مصنوعی (Synthetic) به حساب میاد که به دلار آمریکا وابسته هستش. برای ساخت sUSD، باید توکن SNX (توکن بومی سینتتیکس) رو به عنوان وثیقه توی پروتکل سینتتیکس قفل کنی. قیمت sUSD از طریق اوراکل های غیرمتمرکز (مثل چین لینک) دائماً به روز می شه تا نزدیک به ۱ دلار بمونه.

ویژگی های کلیدی:

• امکان معامله بدون اسلیپیج (تغییرات ناگهانی قیمت) با سایر دارایی های مصنوعی در پلتفرم سینتتیکس.
• نقدینگی بالا و یکپارچگی گسترده با صرافی های غیرمتمرکز (مثل Curve).
• امکان کسب سود از طریق سپرده گذاری SNX.

مزایا:

• برای تریدرها و کسایی که می خوان روی دارایی های مصنوعی معامله کنن، خیلی کاربردیه.
• نقدینگی بالایی داره.

معایب/ریسک ها:

• ریسک نقدینگی وثیقه (SNX): اگه قیمت SNX خیلی افت کنه، ممکنه وثیقه ات لیکویید بشه.
• پیچیدگی بیشتر برای کاربرای عمومی.

۸. سی آرو یواس دی (crvUSD)

پروتکل/تیم توسعه دهنده: Curve (کرو)

مکانیزم حفظ قیمت: crvUSD استیبل کوین وثیقه گذاری شده پروتکل Curve هست که یکی از بزرگترین صرافی های غیرمتمرکز توی اتریوم به حساب میاد. این استیبل کوین در ابتدا از اتریوم (ETH) به عنوان وثیقه استفاده می کنه، اما برنامه هایی برای اضافه کردن توکن های استخر نقدینگی (LP tokens) هم به عنوان وثیقه داره. ویژگی خاص crvUSD، الگوریتم خودکار وام دهی و تصفیه (LLAMMA) هست که سعی می کنه جلوی لیکویید شدن کامل وام گیرنده ها رو بگیره. مثلاً اگه قیمت اتریوم بیاد پایین و نزدیک به قیمت تسویه بشه، پروتکل خودش شروع به تبدیل اتریوم به دلار می کنه و اگه قیمت دوباره بالا بره، دلارها رو دوباره به اتریوم برمی گردونه.

ویژگی های کلیدی:

• یکپارچگی عمیق با اکوسیستم Curve (مخصوصاً برای استخرهای نقدینگی).
• الگوریتم هوشمند LLAMMA برای مدیریت ریسک تصفیه.

مزایا:

• کاهش ریسک لیکویید شدن کامل برای وام گیرنده ها.
• پشتیبانی از یکی از بزرگترین پلتفرم های دیفای.

معایب/ریسک ها:

• هنوز نسبتاً جدیده و باید عملکردش در بلندمدت ثابت بشه.
• مکانیزم LLAMMA می تونه برای بعضی ها پیچیده باشه.

مزایا و معایب کلی استیبل کوین های غیرمتمرکز

استیبل کوین های غیرمتمرکز، با اینکه کلی حرف و حدیث پشت سرشون هست، اما خب مزایا و معایب خودشون رو هم دارن. بیاین یه نگاهی بندازیم به خوبی ها و بدی هاشون تا انتخاب بهتری داشته باشیم.

مزایا:

1. عدم تمرکز واقعی و مقاومت در برابر سانسور: این مهم ترین مزیتشونه. دارایی تو، دست خودته و هیچ کس (حتی یه دولت یا شرکت بزرگ) نمی تونه اون رو مسدود کنه یا ازت بگیره. واسه ما ایرانی ها، این خیلی مهمه!
2. شفافیت بالا: همه چی روی بلاکچین مشخصه. هر تراکنشی، هر پشتوانه ای، همه چی جلوی چشمته. نیازی به اعتماد کورکورانه به هیچ شرکتی نداری.
3. مقاومت در برابر تحریم ها: دقیقاً به خاطر همون عدم تمرکز، این استیبل کوین ها کمتر تحت تأثیر تحریم های دولتی قرار می گیرن. یه نفس راحت برای ما!
4. پتانسیل کسب درآمد: خیلی از این پروژه ها بهت این امکان رو می دن که با وثیقه گذاری یا استیکینگ، سود بگیری. یه جورایی هم پولت رو ثابت نگه می داری و هم درآمدزایی می کنی.
5. نوآوری و انعطاف پذیری: مدام مدل های جدید و جالبی تو این حوزه می بینیم که راه حل های خلاقانه ای برای حفظ ثبات و کارایی ارائه می دن.

معایب:

1. پیچیدگی فنی: راستش رو بخوای، برای یه آدم تازه کار، فهمیدن مکانیزم این استیبل کوین ها (مخصوصاً مدل های الگوریتمی یا مصنوعی) می تونه یه چالش بزرگ باشه. باید کمی سر از کد و قرارداد هوشمند دربیاری.
2. ریسک لیکویید شدن: توی مدل های وثیقه ای، اگه قیمت وثیقه ات حسابی بریزه، ممکنه دارایی هات لیکویید بشن و یه بخشیش رو از دست بدی. حواست باید به نسبت وثیقه ات باشه.
3. ریسک های الگوریتمی/طراحی: داستان UST رو یادته؟ اگه طراحی الگوریتم ضعیف باشه یا یهو بازار شوک بخوره، ممکنه کل سیستم به هم بریزه و ارزش استیبل کوینت از دست بره.
4. نقدشوندگی نسبتاً کمتر: با اینکه داره بهتر می شه، اما هنوز هم نقدشوندگی استیبل کوین های غیرمتمرکز به پای تتر یا USDC نمی رسه. شاید برای حجم های خیلی بالا کمی مشکل داشته باشی.
5. خطرات قراردادهای هوشمند: قراردادهای هوشمند هم ممکنه باگ داشته باشن یا مورد حمله هکرها قرار بگیرن. اگه یه قرارداد هوشمند امن نباشه، می تونه کل پروژه رو به خطر بندازه.

استیبل کوین غیرمتمرکز برای کاربران ایرانی: جایگزینی مطمئن تر برای تتر؟

خودمونیم، یکی از بزرگترین دغدغه های ما ایرانی ها تو دنیای کریپتو، بحث تحریم ها و ریسک بلوکه شدن دارایی هاست. تتر، با اینکه خیلی نقدشوندگی بالایی داره و همه می شناسنش، اما متمرکز بودنش یه شمشیر دولبه ست. شرکت تتر می تونه (و گاهی هم کرده) دارایی ها رو فریز یا مسدود کنه. خب، برای ما که نمی خوایم هر لحظه نگران باشیم پولمون رو از دست بدیم، این یه کابوسه.

اینجاست که استیبل کوین های غیرمتمرکز مثل دای (DAI) یا یو اس دی ای (USDe) به میدون میان. اینا چون روی بلاکچین و با قراردادهای هوشمند اداره می شن و نهاد مرکزی ندارن که بتونه دارایی ها رو فریز کنه، برای ما ایرانی ها یه گزینه خیلی امن تر و مطمئن تر به حساب میان. دیگه لازم نیست نگران باشی که یهو صرافی بگه دسترسی شما قطع شده یا دارایی هات بلاک شدن.

البته باید چند تا نکته رو در نظر بگیری: اولاً، نقدشوندگی استیبل کوین های غیرمتمرکز هنوز به اندازه تتر نیست، پس اگه حجم تراکنش هات خیلی بالاست، ممکنه گاهی کمی مشکل داشته باشی. ثانیاً، باید ببینی صرافی های داخلی که باهاشون کار می کنی، این استیبل کوین ها رو پشتیبانی می کنن یا نه. در کل، اگه هدفت حفظ ارزش پول در برابر نوسانات بازاره و می خوای خیالت از بابت تحریم ها راحت باشه، استیبل کوین های غیرمتمرکز می تونن گزینه عالی و جایگزین مطمئن تری برای تتر باشن.

آینده استیبل کوین های غیرمتمرکز

یادمه اوایل که اسم استیبل کوین غیرمتمرکز می اومد، خیلیا با شک و تردید نگاه می کردن. می گفتن چطور می شه بدون یه شرکت پشتوانه، قیمتش ثابت بمونه؟ اما الان می بینیم که این پروژه ها دارن روز به روز قوی تر می شن و جای خودشون رو توی بازار پیدا می کنن. با رشد عجیب و غریب دیفای و تقاضا برای راهکارهایی که دست هیچ کس بهشون نرسه، استیبل کوین های غیرمتمرکز دارن به یکی از مهم ترین ابزارهای مالی دنیای آینده تبدیل می شن.

نوآوری ها هم که ماشالا لحظه ای نیستن! هر روز یه مدل جدید و یه مکانیزم خلاقانه برای حفظ ثبات و افزایش کارایی معرفی می شه. پروژه هایی مثل USDe نشون دادن که می شه با روش های جدید، هم ثبات قیمت رو تضمین کرد و هم از سرمایه بهتر استفاده کرد. از طرفی، فشارهای رگولاتوری روی استیبل کوین های متمرکز هم داره بیشتر می شه. این یعنی ممکنه دولت ها بخوان قوانین سخت گیرانه تری برای تتر و USDC بذارن. همین باعث می شه که مردم بیشتر به سمت گزینه های غیرمتمرکز جذب بشن تا از شر این محدودیت ها راحت بشن.

البته نباید چشممون رو روی چالش ها ببندیم. امنیت قراردادهای هوشمند، مدیریت ریسک ها (مخصوصاً تو مدل های الگوریتمی) و اینکه چطور می شه اینا رو برای همه مردم (حتی اونایی که تازه وارد دنیای کریپتو شدن) ساده تر کرد، هنوز از چالش های اصلی هستن. اما با همه این تفاسیر، چشم انداز آینده استیبل کوین های غیرمتمرکز واقعاً روشنه و به نظر می رسه قراره نقش خیلی مهمی تو آزادی مالی و رشد دیفای بازی کنن.

سوالات متداول

کدام استیبل کوین ها غیرمتمرکز هستند؟

از معروف ترین و پرکاربردترین استیبل کوین های غیرمتمرکز می تونیم به دای (DAI)، یواس دی ای (USDe)، میم (MIM)، ال یواِس دی (LUSD)، جی اچ او (GHO) و اس یواس دی (sUSD) اشاره کنیم. هر کدوم از این ها مکانیزم های خاص خودشون رو برای حفظ ثبات قیمت دارن.

تفاوت اصلی استیبل کوین های متمرکز و غیرمتمرکز چیست؟

استیبل کوین های متمرکز (مثل تتر و USDC) توسط یک شرکت یا نهاد مرکزی مدیریت می شن و پشتوانه شون معمولاً پول فیات توی حساب بانکیه. اما استیبل کوین های غیرمتمرکز (مثل دای و USDe) روی بلاکچین و با قراردادهای هوشمند و سازمان های خودگردان (DAO) اداره می شن، پشتوانه شون رمزارز یا الگوریتم های پیچیده ست و هیچ نهاد مرکزی ای کنترلشون نمی کنه.

آیا استیبل کوین های غیرمتمرکز امنیت کافی دارند؟

بله، این استیبل کوین ها معمولاً امنیت بالایی دارن چون از مکانیزم های پیشرفته ای مثل وثیقه گذاری مضاعف و قراردادهای هوشمند شفاف استفاده می کنن. با این حال، ریسک هایی مثل باگ های فنی در قراردادها، حملات هکری یا مشکلات طراحی الگوریتم (مثل مورد UST) می تونن وجود داشته باشن. برای همین، همیشه باید قبل از استفاده، تحقیق کافی انجام داد.

بهترین جایگزین تتر برای کاربران ایرانی کدام است؟

با توجه به ریسک تحریم ها و امکان بلوکه شدن دارایی ها برای کاربران ایرانی در استیبل کوین های متمرکز مثل تتر، استیبل کوین های غیرمتمرکز مثل دای (DAI) و یواس دی ای (USDe) گزینه های مطمئن تر و بهتری برای حفظ ارزش دارایی و انتقال نقدینگی به حساب میان.

ثبات قیمت در استیبل کوین های غیرمتمرکز چطور حفظ می شود؟

ثبات قیمت در استیبل کوین های غیرمتمرکز از طریق مکانیزم های مختلفی حفظ می شه. این مکانیزم ها شامل وثیقه گذاری مضاعف رمزارزها (مثل دای)، الگوریتم های تنظیم عرضه و تقاضا (مثل USDD)، ترکیبی از وثیقه و الگوریتم (مثل فراکس در گذشته) و استراتژی های مصنوعی با ابزارهای مشتقه (مثل USDe) می شن. این روش ها باعث می شن ارزش توکن همیشه نزدیک به یک دلار آمریکا بمونه.