نمونه اظهارنامه چک صیادی ثبت نشده

اگه چکی داری که صادرکننده اش زحمت ثبت کردنش توی سامانه صیاد رو به خودش نداده، این چک دیگه یه چک تجاری با اون همه مزایای قانونی نیست و مثل یه سند عادی می مونه. برای اینکه بتونی پولت رو از طریق قانونی پس بگیری، فرستادن یک اظهارنامه چک صیادی ثبت نشده به صادرکننده، قدم اول و خیلی مهمیه تا هم اخطار رسمی داده باشی و هم برای مراحل بعدی دادگاه، مدرک داشته باشی.

چک های صیادی این روزها پای ثابت خیلی از معامله ها و بده بستان های ما شدن. از خرید و فروش های بزرگ گرفته تا حتی معامله های کوچیک روزمره، کمتر کسی رو پیدا می کنی که حداقل یک بار با این چک ها سروکار نداشته باشه. از وقتی قانون جدید چک اومد و پای سامانه صیاد وسط کشیده شد، همه چی یه جورایی تغییر کرد. هدف هم این بود که امنیت معاملات بیشتر بشه و دردسرهای چک برگشتی کم بشه. اما راستش رو بخواهید، همین تغییرات، گاهی خودشون سردرگمی های جدیدی برای مردم ایجاد کردن. یکی از بزرگترین این دردسرها، داستان چک های صیادیه که صادرکننده، ثبتشون نکرده و دارنده چک، حسابی گیج شده که حالا باید چیکار کنه. انگار یه برگ کاغذ بی ارزش دستشه! ولی نگران نباشید، یه راه حل قانونی هست که می تونه کمکتون کنه، اون هم نمونه اظهارنامه چک صیادی ثبت نشده است.

اینجا می خوایم بهتون بگیم که اگه شما هم خدای نکرده با این مشکل روبرو شدید، دقیقاً چطور باید قدم بردارید، از کجا شروع کنید و چه مراحلی رو باید طی کنید تا به پولتون برسید. از اعتبار این چک ها می گیم، از یه نامه مهم بانک مرکزی به اسم «اعلامیه عدم ثبت» حرف می زنیم، حتی بهتون یاد میدیم که چطور یه اظهارنامه حقوقی درست و حسابی بنویسید و بفرستید. خلاصه، می خوایم یه راهنمای کامل و عملی جلوی پاتون بذاریم تا هیچ جای نگرانی براتون نمونه.

چک صیادی ثبت نشده: اعتبار و پیامدهای حقوقی

ببینید، از وقتی قانون جدید چک (ماده ۲۱ مکرر قانون صدور چک) در سال ۱۳۹۷ اصلاح شد و از اواخر سال ۱۳۹۹ به صورت جدی تر اجرا شد، یه داستان جدیدی به اسم ثبت چک در سامانه صیاد به ماجرا اضافه شد. هدف این قانون چی بود؟ اینکه جلوی صدور چک های بلامحل گرفته بشه، امنیت معاملات بره بالا و مردم راحت تر و با خیال آسوده تر چک رد و بدل کنن. خیلی ها این قانون رو یه انقلاب توی معاملات با چک می دونن.

چک صیادی و الزامات سامانه: یه نگاهی به گذشته

قبلاً هر کسی یه دسته چک می گرفت و می تونست بدون هیچ دردسری چک صادر کنه. اما همین آزادی عمل، باعث شده بود که خیلی ها چک بی محل صادر کنن و کلی آدم گرفتار بشن. بانک مرکزی اومد و گفت دیگه باید همه چی آنلاین و ثبت شده باشه. یعنی وقتی کسی می خواد چکی رو صادر کنه، باید مشخصاتش رو توی سامانه صیاد ثبت کنه: اسم گیرنده، مبلغ، تاریخ و حتی تاریخ سررسید. بعد از ثبت، یه شناسه یکتا هم بهش تعلق می گیره. وقتی این شناسه رو داری، می تونی مطمئن باشی که چکت قانونیه و توی سیستم ثبت شده.

وضعیت حقوقی چک ثبت نشده: سندی عادی، نه تجاری!

حالا سوال اصلی اینه: اگه چک صیادی ثبت نشده باشه، چی میشه؟ آیا دیگه بی اعتباره؟ نه، کاملاً بی اعتبار نیست، اما اعتبارش از یه سند تجاری به یه سند عادی تغییر می کنه. یعنی چی؟ یعنی دیگه اون همه مزایای قانونی چک تجاری، مثل امکان گرفتن حکم اجرایی مستقیم از دادگاه (ماده ۲۳ قانون صدور چک) یا شکایت کیفری، شامل حالش نمیشه. به زبان ساده، مثل یه برگه کاغذ معمولی که توش یه تعهد نوشته شده، باهاش برخورد میشه.

تفاوت با چک برگشتی چیست؟

شاید بپرسید خب چه فرقی با چک برگشتی داره؟ فرقش خیلی زیاده. چک برگشتی (یا همون گواهی عدم پرداخت) برای چکی صادر میشه که توی سامانه صیاد ثبت شده و شما رفتید بانک و موجودی نداشته. بانک هم بهتون یه گواهی میده که توش کد رهگیری داره و میشه باهاش خیلی راحت شکایت کرد. اما برای چک ثبت نشده، بانک اصلاً «گواهی عدم پرداخت» صادر نمی کنه! چون از نظر بانک، این اصلاً چک قانونی نیست که بخواد بابتش گواهی صادر کنه. اینجاست که دارنده چک ثبت نشده حسابی به مشکل می خوره.

پیامدهای برای دارنده و صادرکننده

برای دارنده چک: مسیر سختی در پیش داره. برای گرفتن پولش باید دعوای مطالبه وجه سند عادی رو توی دادگاه مطرح کنه که هم زمان برتره و هم ممکنه دردسرهای خودش رو داشته باشه. دیگه از اون سرعت و سهولت پیگیری چک های قانونی خبری نیست. به عبارت دیگه، «اعتبار چک صیادی ثبت نشده» به شدت پایین میاد و از مزایای قانونی مهم محروم میشه.

برای صادرکننده چک: فکر نکنه که با ثبت نکردن چک، خیالش راحت میشه و دیگه مسئولیتی نداره. نه! اون همچنان بدهکاره و باید پول رو پرداخت کنه. فقط مسیر قانونی برای دارنده، پیچیده تر میشه. مسئولیت مدنی صادرکننده سرجاشه و باید به تعهدش عمل کنه. اگه انجام نده، با کلی دردسر قانونی و هزینه های اضافی مواجه میشه.

یادتون باشه، چک صیادی ثبت نشده، با اینکه کاملاً بی اعتبار نیست، اما مزایای یه سند تجاری رو از دست میده و تبدیل به یه سند عادی میشه که پیگیری حقوقی اش پیچیده تر و طولانی تره. این یعنی دارنده چک برای وصول پولش، راه دشوارتری رو در پیش داره و صادرکننده هم از مسئولیت پرداخت، شانه خالی نکرده است.

اعلامیه عدم ثبت چک در سامانه صیاد: راهگشای بانک مرکزی

خب، همونطور که گفتیم، یکی از بزرگترین مشکلاتی که دارنده چک صیادی ثبت نشده باهاش روبرو میشه، اینه که بانک بهش گواهی عدم پرداخت نمیده. بدون این گواهی، عملاً دست آدم توی دادگاه خالیه و مدرک محکمی برای اثبات تخلف صادرکننده نداره. اینجاست که بانک مرکزی دست به کار شد و یه راه حل میانه پیدا کرد تا از بلاتکلیفی مردم کم کنه.

چالش عدم صدور گواهی عدم پرداخت

وقتی شما یه چک صیادی دستتونه و می بینید که صادرکننده ثبتش نکرده، طبق قانون و رویه بانک ها، چون این چک تو سامانه صیاد نیست، بانک نمی تونه براش گواهی عدم پرداخت صادر کنه. این یعنی شما نمی تونید با استناد به قانون چک، شکایت کنید و مجبورید دنبال راه های دیگه باشید. این وضعیت، خیلی از مردم رو کلافه کرده بود.

معرفی بخشنامه ۱۱۷۵۳۳ مورخ ۱۴۰۱.۵.۱۱ بانک مرکزی: صدور اعلامیه عدم ثبت

بانک مرکزی با درک این مشکل، در تاریخ ۱۱ مرداد ۱۴۰۱، بخشنامه ای با شماره ۱۱۷۵۳۳ صادر کرد و یه راهکار جدید ارائه داد: «اعلامیه عدم ثبت برگه چک در سامانه صیاد». این اعلامیه، یه جورایی جایگزین گواهی عدم پرداخت برای چک های ثبت نشده شد. دیگه بانک ها موظف شدن که وقتی شما یه چک صیادی ثبت نشده دارید و می رید سراغشون، به جای گواهی عدم پرداخت، این «اعلامیه عدم ثبت» رو بهتون بدن.

تفاوت های کلیدی اعلامیه عدم ثبت با گواهی عدم پرداخت

این دو تا با هم فرق دارن. بیاید توی یه جدول ببینیم چه تفاوت هایی دارن:

ویژگی	گواهی عدم پرداخت (چک برگشتی)	اعلامیه عدم ثبت
نوع چک	چک صیادی ثبت شده و موجودی نداشتن	چک صیادی ثبت نشده در سامانه
صدور کد رهگیری	دارد	ندارد
کاربرد اصلی	امکان پیگیری حقوقی و کیفری سریع (مطابق قانون چک)	تحصیل دلیل برای دعوای مطالبه وجه سند عادی
محتوا	مشخصات چک، مبلغ، علت برگشت، کد رهگیری	صرفاً تأیید عدم امکان اقدام روی چک به دلیل ثبت نشدن
تبعات حقوقی مستقیم	محرومیت صادرکننده از دسته چک و…	ندارد، صرفاً مدرکی برای دادگاه

نحوه درخواست و دریافت اعلامیه از بانک

برای گرفتن این اعلامیه، کافیه با برگ چک ثبت نشدتون برید به همون بانکی که چک روش صادر شده. مدارک لازم معمولاً شامل خود برگ چک و مدارک شناسایی شماست. بانک فرم مربوطه رو بهتون میده و بعد از بررسی، «اعلامیه عدم ثبت» رو بهتون تحویل میده.

اهمیت اعلامیه: نقش آن به عنوان تحصیل دلیل

خب، شاید بگید این اعلامیه که کد رهگیری نداره، به چه دردی می خوره؟ باید بگم که این اعلامیه خیلی مهمه! چرا؟ چون به عنوان یه مدرک رسمی از بانک، نشون میده که صادرکننده، وظیفه قانونی خودش رو برای ثبت چک انجام نداده. این خودش یه دلیل محکمه پسند و قویه که می تونید توی دادخواست مطالبه وجه سند عادی، بهش استناد کنید. یعنی این اعلامیه، راه رو برای پیگیری چک صیادی ثبت نشده توی دادگاه، هموارتر می کنه.

آیا الزام به ثبت چک صیادی امکان پذیر است؟ (تحلیل نظریات مشورتی)

یه سوال خیلی مهم که برای خیلی ها پیش میاد اینه که خب، حالا که صادرکننده چک رو ثبت نکرده، آیا میشه با یه دادخواست یا اظهارنامه چک صیادی ثبت نشده، از دادگاه خواست که صادرکننده رو مجبور کنه چک رو ثبت کنه؟ راستش رو بخواهید، اینجا بحث حقوقی یه مقدار پیچیده میشه و نظریات متفاوتی هم وجود داره، اما نظر غالب قوه قضاییه، تقریباً مشخصه.

دیدگاه های حقوقی در مورد الزام به ثبت

در مورد اینکه آیا میشه کسی رو مجبور کرد چک رو ثبت کنه یا نه، دو دیدگاه اصلی وجود داره:

1. نظر غالب قوه قضاییه: (بررسی نظریه مشورتی ۷/۱۴۰۰/۱۴۷۸، ۷/۱۴۰۱/۱۰۵۰، ۷/۱۴۰۱/۵۱۴)

   اداره کل حقوقی قوه قضاییه در نظریات مشورتی مختلف، به صراحت اعلام کرده که در بیشتر موارد، «دعوای الزام صادرکننده به ثبت چک در سامانه صیاد، قابل استماع نیست.» یعنی دادگاه به این دعوا رسیدگی نمی کنه. چرا؟ چون:

   • ثبت، شرط صدور چک است: طبق تبصره ۱ ماده ۲۱ مکرر قانون صدور چک، ثبت در سامانه صیاد از شرایط اصلی و قانونی صدور چک هست. پس اگه چک از اول در سامانه ثبت نشده، از شمول قانون چک خارج میشه و دیگه نمیشه باهاش مثل یه چک قانونی برخورد کرد.
   • اثر پذیرش چک ثبت نشده: توی برگه های جدید دسته چک، عبارت «صدور و پشت نویسی چک بدون درج در سامانه صیاد فاقد اعتبار است» درج شده. وقتی دارنده با وجود این عبارت، چک رو بدون ثبت قبول می کنه، عملاً خودش رو از مزایای قانونی محروم کرده.
   • دعوای الزام به ثبت مسموع نیست: بر اساس همین دلایل، دادگاه ها معمولاً این دعوا رو قبول نمی کنن.
2. استثنا: وجود تعهد صریح و قبلی:

   حالا اینجا یه استثنای خیلی مهم داریم! اگه صادرکننده توی یه قرارداد دیگه یا توافق نامه جداگانه (مثلاً یه قرارداد فروش کالا یا خدمات) به صورت صریح و کتبی تعهد کرده باشه که این چک رو ثبت می کنه، اون وقت داستان فرق می کنه. در این حالت، شما نمی تونید الزام به ثبت چک رو بخواهید، بلکه می تونید الزام به ایفای تعهد قراردادی (همون تعهد ثبت چک) رو از دادگاه بخواهید. این یعنی موضوع دعوا، خود چک نیست، بلکه تخلف از اون قرارداد قبلیه.

تحلیل ماهیت دعوا: مالی یا غیرمالی؟

یه نکته فنی حقوقی دیگه اینه که دعوای «الزام به ثبت چک صیادی» مالیه یا غیرمالی؟
این دعوا، ماهیتش غیرمالیه. یعنی شما مستقیماً پول نمی خواهید، بلکه می خواهید یه فعل (ثبت چک) انجام بشه. اما اگه همین دعوا به نحوی با مطالبه پول چک مرتبط باشه (مثلاً در دادخواستتون همزمان مطالبه وجه چک رو هم آورده باشید)، اون وقت ماهیت مالی پیدا می کنه. اما در حالت عادی و اگه فقط بخواید طرف رو مجبور به ثبت کنید، غیرمالیه.

نتیجه گیری عملی: اظهارنامه بیشتر جنبه اخطار دارد

پس، عملاً در بیشتر موارد، فرستادن اظهارنامه چک صیادی ثبت نشده با هدف «الزام به ثبت چک»، خیلی اثرگذار نیست. هدف اصلی این اظهارنامه، بیشتر جنبه اخطار رسمی به صادرکننده است که بدونه شما پیگیر هستید و قصد دارید حق و حقوقتون رو بگیرید. همچنین این اظهارنامه یه مدرک مهم برای مراحل بعدی (یعنی دادخواست مطالبه وجه) محسوب میشه. خیلی مراقب باشید که موقع پذیرش چک، حتماً از ثبت شدنش توی سامانه صیاد مطمئن بشید تا این دردسرها براتون پیش نیاد.

اظهارنامه چک صیادی ثبت نشده: هدف، اهمیت و ارکان

حالا که فهمیدیم چک صیادی ثبت نشده چه وضعیتی داره و اعلامیه عدم ثبت چیه، می رسیم به اصل مطلب: اظهارنامه چک صیادی ثبت نشده. این اظهارنامه، در واقع یه جور اخطار رسمی و قدم اول شما برای پیگیری قانونی پولتونه. ممکنه فکر کنید خب چرا باید اظهارنامه بفرستیم؟ مستقیماً بریم دادگاه؟ نه، ارسال اظهارنامه یه سری مزایای مهم داره.

هدف از ارسال اظهارنامه

ارسال اظهارنامه چند تا هدف کلیدی داره:

1. اخطار رسمی و ایجاد علم حقوقی برای صادرکننده: وقتی شما اظهارنامه می فرستید، صادرکننده رسماً و به صورت قانونی از اینکه شما قصد پیگیری چک رو دارید، مطلع میشه. دیگه نمی تونه ادعا کنه بی خبر بوده. این علم حقوقی خیلی مهمه.
2. مستندسازی و جمع آوری دلیل: اظهارنامه یه مدرک کتبی و رسمی از شروع پیگیری شماست. وقتی می خواید دادخواست مطالبه وجه بدید، می تونید رونوشت اظهارنامه تون رو هم به عنوان یکی از مدارک ارائه کنید. این نشون میده شما همه راه های ممکن رو رفتید.
3. مطالبه رسمی وجه چک: در اظهارنامه، شما به صورت رسمی از صادرکننده می خواهید که وجه چک رو پرداخت کنه و بهش یادآوری می کنید که چون چک ثبت نشده، حالا مثل یه سند عادیه و باید پولش رو پس بده.
4. در صورت وجود تعهد قبلی: اگه مثل اون حالت استثنایی که گفتیم، صادرکننده قبلاً تو یه قرارداد تعهد به ثبت چک کرده، می تونید در اظهارنامه بهش یادآوری کنید که باید به تعهدش عمل کنه.

اهمیت حقوقی اظهارنامه

شاید فکر کنید یه نامه ساده است، اما نه! اظهارنامه نشون دهنده اینه که شما با حسن نیت و به صورت قانونی دنبال حقتون هستید. این خیلی خوبه که قبل از رفتن به دادگاه و درگیر شدن با هزینه ها و مراحل دادرسی، یه فرصت دیگه به صادرکننده بدید تا خودش کار رو حل کنه. همین اقدام شما می تونه توی رأی دادگاه هم تأثیر مثبت داشته باشه.

ارکان اصلی یک اظهارنامه کامل

برای اینکه اظهارنامه تون درست و حسابی باشه، باید چند تا بخش اصلی رو داشته باشه:

• مشخصات دقیق اظهارکننده (شما) و مخاطب (صادرکننده): اسم و فامیل، کد ملی، آدرس کامل.
• موضوع اظهارنامه: اینجا باید بنویسید «مطالبه وجه چک صیادی ثبت نشده» یا «درخواست ایفای تعهد ثبت چک» (اگه تعهد قبلی وجود داشته).
• خلاصه واقعه و شرح درخواست: اینجا باید توضیح بدید که چه چکی، با چه مبلغی، در چه تاریخی، از چه کسی دریافت کردید و اینکه این چک ثبت نشده و حالا شما درخواست پرداخت وجه رو دارید. حتماً به اعلامیه عدم ثبت هم اشاره کنید.
• مهلت قانونی برای اقدام مخاطب: یه مهلت منطقی (مثلاً ۱۰ روز یا یک هفته) برای صادرکننده تعیین کنید که پول رو پرداخت کنه یا اقدامی انجام بده.
• اخطار به پیگیری قضایی در صورت عدم اقدام: ته اظهارنامه باید صراحتاً بنویسید که اگه توی مهلت تعیین شده اقدام نکنه، مجبورید از طریق قانونی (دادگاه) پیگیری کنید.

نحوه تکمیل و ارسال اظهارنامه

برای ارسال اظهارنامه، دیگه مثل قدیم لازم نیست برید دادگستری. الان همه چی الکترونیکی شده و باید از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی اقدام کنید. به این دفاتر مراجعه می کنید، فرم اظهارنامه رو پر می کنید (یا از قبل خودتون آماده کردید)، مدارکتون (مثل کپی چک و اعلامیه عدم ثبت) رو ارائه میدید و بعد از پرداخت هزینه، اظهارنامه به صورت رسمی برای صادرکننده ارسال میشه و یه نسخه هم به شما تحویل داده میشه.

این گام، یه گام حیاتیه توی مسیر پیگیری چک صیادی ثبت نشده. پس حسابی دقت کنید که درست و کامل انجامش بدید.

نمونه اظهارنامه چک صیادی ثبت نشده (عملی و کاربردی)

حالا که با اهمیت و ارکان اظهارنامه آشنا شدید، وقتشه که یه نمونه عملی و کاربردی از نمونه اظهارنامه چک صیادی ثبت نشده رو با هم ببینیم. این نمونه رو می تونید با توجه به شرایط خودتون تغییر بدید و استفاده کنید. یادتون باشه، هر پرونده ای جزئیات خاص خودش رو داره، پس حتماً قبل از ارسال، با یه وکیل مشورت کنید تا مطمئن بشید بهترین راه رو انتخاب کردید.

نمونه ۱: اظهارنامه مطالبه وجه چک صیادی ثبت نشده (سناریو رایج)

فرض کنید شما یک چک صیادی به مبلغ ۵۰۰ میلیون ریال در تاریخ ۱/۲/۱۴۰۳ از آقای «علی احمدی» دریافت کرده اید که تاریخ سررسیدش ۱۵/۲/۱۴۰۳ بوده و ایشون چک رو در سامانه صیاد ثبت نکرده. شما هم از بانک «اعلامیه عدم ثبت» رو گرفتید. حالا می خواهید اظهارنامه بفرستید:

فرم اظهارنامه

مشخصات اظهارکننده:

• نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی شما]
• نام پدر: [نام پدر شما]
• کد ملی: [کد ملی شما]
• نشانی: [آدرس کامل شما]
• شماره تماس: [شماره تماس شما]

مشخصات مخاطب:

• نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی صادرکننده چک] (مثلاً: آقای علی احمدی)
• نام پدر: [نام پدر صادرکننده]
• کد ملی: [کد ملی صادرکننده]
• نشانی: [آدرس کامل صادرکننده]
• شماره تماس: [شماره تماس صادرکننده – اختیاری]

موضوع اظهارنامه: مطالبه وجه یک فقره چک صیادی ثبت نشده در سامانه صیاد و خسارات وارده.

خلاصه واقعه و شرح درخواست:

«با احترام،
به استحضار می رساند اینجانب [نام و نام خانوادگی شما]، دارنده یک فقره برگ چک صیادی به شماره [شماره سریال چک] و شناسه یکتا [شناسه یکتای چک] به مبلغ [مبلغ چک به عدد] ([مبلغ چک به حروف] ریال) می باشم که در تاریخ [تاریخ صدور چک] از حساب شماره [شماره حساب صادرکننده] نزد بانک [نام بانک] شعبه [نام شعبه] در وجه اینجانب توسط حضرتعالی صادر گردیده و تاریخ سررسید آن [تاریخ سررسید چک] می باشد.
متاسفانه علی رغم صراحت قانون و بخشنامه های بانک مرکزی مبنی بر لزوم ثبت اطلاعات چک در سامانه صیاد، حضرتعالی از ثبت مشخصات این برگ چک در سامانه مذکور خودداری نموده اید. این امر موجب گردیده که چک فوق الذذکر، از شمول قانون صدور چک خارج و تنها به عنوان یک سند عادی برای مطالبه وجه محسوب گردد.
اینجانب پس از مراجعه به بانک محال علیه، به دلیل عدم ثبت چک در سامانه صیاد، موفق به اخذ گواهی عدم پرداخت نگردیده و صرفاً «اعلامیه عدم ثبت برگه چک در سامانه صیاد» را دریافت نموده ام که رونوشت آن جهت استحضار حضرتعالی پیوست این اظهارنامه می گردد.
لذا بدین وسیله رسماً و قانوناً از حضرتعالی درخواست می گردد ظرف مدت ۱۰ (ده) روز از تاریخ ابلاغ این اظهارنامه، نسبت به پرداخت کامل وجه چک مذکور (مبلغ [مبلغ چک به حروف] ریال) به حساب بانکی اینجانب به شماره [شماره حساب شما] نزد بانک [نام بانک شما] اقدام فرمایید.
بدیهی است در صورت عدم پرداخت وجه چک در مهلت مقرر، اینجانب جهت استیفای حقوق قانونی خود، از طریق طرح دعوی در مراجع قضایی اقدام خواهم نمود و مسئولیت کلیه خسارات از جمله خسارت تأخیر تأدیه و هزینه های دادرسی و حق الوکاله وکیل، بر عهده حضرتعالی خواهد بود.
با تشکر و احترام فراوان»

توضیحات تکمیلی برای هر بخش اظهارنامه

• مشخصات: حتماً دقیق و کامل باشه. آدرس صحیح مخاطب برای ابلاغ خیلی مهمه.
• شماره و شناسه یکتا: حتی اگه چک ثبت نشده، شماره سریال و شناسه یکتای روی برگ چک رو بنویسید.
• مبلغ و تاریخ ها: هم به عدد و هم به حروف بنویسید. تاریخ های صدور و سررسید رو جداگانه ذکر کنید.
• اشاره به اعلامیه عدم ثبت: حتماً به دریافت این اعلامیه از بانک و پیوست اون به اظهارنامه اشاره کنید. این مدرک برای دادگاه خیلی مهمه.
• مهلت پرداخت: مهلت منطقی بدید. ۱۰ روز یه مهلت استاندارد و خوبیه.
• تهدید به پیگیری قضایی: این قسمت خیلی مهمه که صادرکننده بدونه شوخی ندارید و اگه پول رو نده، حتماً از طریق دادگاه پیگیری می کنید و باید هزینه های بیشتری رو هم پرداخت کنه.

نمونه ۲ (در صورت لزوم): اظهارنامه الزام به ثبت چک صیادی (فقط در صورت تعهد قبلی)

همونطور که گفتیم، این نوع اظهارنامه فقط در صورتی وجاهت قانونی داره که صادرکننده، قبلاً و در یک قرارداد یا توافق دیگه، به صراحت تعهد کرده باشه که چک رو ثبت می کنه. در غیر این صورت، فرستادن این اظهارنامه، جز اخطار به طرف، فایده حقوقی دیگه ای نداره.
اگه چنین تعهدی وجود داره، می تونید به جای «مطالبه وجه…»، موضوع رو بنویسید «الزام به ایفای تعهد قراردادی (ثبت چک در سامانه صیاد)» و توی بخش شرح درخواست، به اون قرارداد و بند مربوط به تعهد ثبت چک اشاره کنید. مثلاً بگید: «…مطابق بند (۳) قرارداد مورخ [تاریخ قرارداد] فی مابین اینجانب و حضرتعالی، مقرر گردید برگ چک فوق الذکر در سامانه صیاد ثبت گردد، که متاسفانه تاکنون از انجام این تعهد استنکاف نموده اید. لذا درخواست می گردد ظرف مهلت مقرر، نسبت به ایفای تعهد خود و ثبت مشخصات چک در سامانه صیاد اقدام فرمایید…»
باز هم تاکید می کنم، این نوع اظهارنامه خیلی محدود و فقط در شرایط خاص کاربرد داره. برای نحوه تنظیم اظهارنامه حقوقی همیشه با یه مشاور حقوقی مشورت کنید.

اقدامات حقوقی پس از ارسال اظهارنامه و دریافت اعلامیه

خب، اظهارنامه رو فرستادید و «اعلامیه عدم ثبت» رو هم از بانک گرفتید. حالا باید منتظر بمونید تا مهلتی که تو اظهارنامه دادید تموم بشه. اگه صادرکننده توی این مدت اقدامی نکرد، یعنی پول رو نداد یا باهاتون به توافق نرسید، وقتشه که قدم جدی تری بردارید و به دادگاه برید. اینجا دیگه باید «دادخواست مطالبه وجه چک صیادی ثبت نشده» رو تقدیم دادگاه کنید.

مراحل طرح دادخواست مطالبه وجه چک صیادی ثبت نشده در دادگاه حقوقی

۱. مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: اولین مرحله، مراجعه به این دفاتر هست. همونطور که برای اظهارنامه رفتید، برای دادخواست هم باید اینجا برید. کارشناس دفتر بهتون کمک می کنه فرم دادخواست رو پر کنید یا اگه خودتون از قبل آماده کردید، ثبتش می کنید.

۲. تعیین دادگاه صالح: دادگاهی که باید به این پرونده رسیدگی کنه، معمولاً «دادگاه عمومی حقوقی» است. اما اینکه کدوم دادگاه (مثلاً دادگاه شهر تهران یا شهرستان دیگه) باید بهش رسیدگی کنه، به چند عامل بستگی داره:

• محل اقامت خوانده (صادرکننده چک): دادگاه محل زندگی صادرکننده چک.
• محل صدور چک: دادگاه شهری که چک در اون صادر شده.
• محل انجام تعهد: دادگاه محلی که قرار بوده پول چک پرداخت بشه (که معمولاً محل شعبه بانک محال علیه است).

معمولاً دارنده چک می تونه یکی از این سه محل رو انتخاب کنه و دادخواست رو اونجا تقدیم کنه. البته برای نحوه شکایت چک صیادی ثبت نشده بهتره قبلش با یه وکیل مشورت کنید تا مطمئن بشید دادگاه درست رو انتخاب می کنید.

مدارک و مستندات لازم برای دادخواست

برای اینکه دادخواستتون کامل باشه و مشکلی پیش نیاد، این مدارک رو باید آماده کنید:

• رونوشت شناسنامه و کارت ملی خواهان: یعنی مدارک شناسایی خودتون.
• اصل برگ چک: حتماً اصل چک رو باید با خودتون ببرید تا قاضی اون رو ببینه و تطبیق بده. بعدش یه رونوشت ازش برای پرونده نگه می دارید.
• اعلامیه عدم ثبت چک در سامانه صیاد از بانک: همون نامه ای که از بانک گرفتید و نشون میده چک ثبت نشده.
• رونوشت اظهارنامه ارسالی: کپی اظهارنامه ای که به صادرکننده فرستادید.
• سایر اسناد مرتبط: اگه قرارداد اصلی ای هست که مبنای صدور این چک بوده (مثلاً قرارداد فروش ملک یا خودرو)، رونوشت اون قرارداد هم خیلی بهتون کمک می کنه.

مطالبه خسارات: چیزی که خیلی ها فراموش می کنند!

فقط فکر نکنید که قراره اصل پول چک رو پس بگیرید. نه! شما حق دارید خسارات واردشده رو هم مطالبه کنید:

• خسارت تأخیر تأدیه: این یکی خیلی مهمه! یعنی خسارت دیرکرد پرداخت پول. معمولاً این خسارت از زمان سررسید چک تا زمانی که پولتون رو پس می گیرید، محاسبه میشه. این خسارت بر اساس شاخص بانک مرکزی محاسبه میشه و می تونه رقم قابل توجهی باشه.
• هزینه های دادرسی: همه هزینه هایی که برای دادخواست و پیگیری پرونده پرداخت کردید (مثل هزینه ثبت دادخواست، هزینه اوراق و…) رو می تونید از خوانده مطالبه کنید.
• امکان درخواست تأمین خواسته (توقیف اموال خوانده): این یه گزینه عالیه! شما می تونید همزمان با دادخواست، از دادگاه بخواهید که برای اطمینان از اینکه صادرکننده بعداً اموالش رو منتقل نکنه و شما دستتون به جایی بند نشه، اموالش رو توقیف کنه. البته معمولاً برای این کار باید یه خسارت احتمالی رو به حساب دادگاه واریز کنید تا اگه بعداً معلوم شد که دادخواستتون بی اساس بوده، از اون پول خسارت طرف مقابل جبران بشه.

خلاصه که پیگیری مطالبه وجه سند عادی برای چک صیادی ثبت نشده، یه مسیر حقوقی مشخص داره. با انجام دقیق این مراحل و جمع آوری درست مدارک، شانس بالایی برای رسیدن به حقتون خواهید داشت.

پیشگیری: چگونه از دریافت چک صیادی ثبت نشده جلوگیری کنیم؟

همیشه گفتن پیشگیری بهتر از درمانه. توی موضوع چک صیادی و دردسرهای ثبت نشده بودنش، این جمله واقعاً صدق می کنه. بهترین راه اینه که اصلاً از اول چک ثبت نشده قبول نکنید تا گرفتار این همه مراحل قانونی و پیگیری نشید. اما چطور میشه از این اتفاق جلوگیری کرد؟

۱. استعلام لحظه ای چک در زمان دریافت: چشم بسته چک قبول نکنید!

این مهمترین کاریه که باید انجام بدید. قبل از اینکه چکی رو از کسی بگیرید، حتماً و حتماً استعلام بگیرید که آیا این چک توی سامانه صیاد ثبت شده یا نه. راه های مختلفی برای این کار هست:

• اینترنت بانک و موبایل بانک: اکثر بانک ها این امکان رو توی اپلیکیشن یا سایتشون دارن.
• اپلیکیشن های پرداخت: بعضی از اپلیکیشن های پرداخت معتبر هم این سرویس رو ارائه میدن.
• سامانه پیامکی: می تونید شناسه ۱۶ رقمی چک رو به شماره پیامکی که بانک مرکزی اعلام کرده (۴۰۴۰۷۰۱۷۰۱) بفرستید و استعلام بگیرید.
• خودپردازها و کیوسک های بانکی: بعضی از این دستگاه ها هم امکان استعلام رو دارن.
• شعب بانک ها: در نهایت، می تونید به شعبه بانکی که چک روش صادر شده مراجعه کنید.

یادتون باشه: اگه استعلام گرفتید و دیدید چک ثبت نشده، یا اون رو قبول نکنید و از صادرکننده بخواهید اول ثبتش کنه، یا حداقل یه تعهد کتبی و محکم ازش بگیرید که حتماً ثبتش می کنه و در صورت عدم ثبت، عواقبش رو به گردن می گیره. به قول معروف، کار از محکم کاری عیب نمی کنه.

۲. تایید دریافت چک در سامانه صیاد: شما هم باید بازی رو تموم کنید!

بعد از اینکه صادرکننده چک رو ثبت کرد و به شما داد، نوبت شماست که وارد عمل بشید. شما هم باید توی سامانه صیاد (از طریق همون اینترنت بانک، موبایل بانک یا اپلیکیشن ها) برید و دریافت چک رو تایید کنید. این تایید شما، یعنی شما رسماً دارنده اون چک هستید و دیگه مشکلی از این بابت وجود نداره. خیلی ها این مرحله رو فراموش می کنن و همین فراموشی ممکنه بعداً براشون دردسر درست کنه.

۳. درج شروط در قراردادها: بند محکم برای تعهد!

اگه بابت یه معامله یا بدهی، چک صیادی دریافت می کنید، حتماً توی قرارداد اصلی بین خودتون و صادرکننده، یه بند مخصوص بنویسید که صادرکننده متعهد میشه چک رو توی سامانه صیاد ثبت کنه و دریافت کننده هم اون رو تایید کنه. همچنین، عواقب عدم ثبت یا عدم تایید رو هم مشخص کنید. اینجوری اگه بعداً مشکلی پیش اومد، یه مدرک قوی برای اثبات تعهد طرف مقابل دارید و می تونید ازش برای الزام به ثبت چک صیادی (در صورتی که گفتیم و با استثنائات) یا حداقل برای مطالبه خسارت استفاده کنید.

۴. آگاهی حقوقی و مشورت با وکیل: محتاط باشید!

قوانین مربوط به چک، به خصوص قانون جدید چک صیادی، دائماً در حال تغییر و به روزرسانی هستن. بهترین کار اینه که همیشه آگاه باشید و اطلاعاتتون رو به روز نگه دارید. اگه در مورد چک یا هر سند تجاری دیگه ای شک یا ابهامی دارید، حتماً با یه وکیل متخصص در امور چک و اسناد تجاری مشورت کنید. یه وکیل می تونه با دانش و تجربه اش، شما رو راهنمایی کنه و از افتادن توی چاه مشکلات حقوقی نجات بده. هزینه ای که برای مشاوره می دید، خیلی کمتر از هزینه هایی هست که ممکنه بابت پیگیری یه چک ثبت نشده توی دادگاه بپردازید.

با رعایت این نکات ساده اما مهم، می تونید خیلی راحت تر و با خیال آسوده تر با چک های صیادی معامله کنید و از بروز مشکلات حقوقی و مالی جلوگیری کنید.

نتیجه گیری و توصیه های نهایی

دیدیم که چک صیادی ثبت نشده، با اینکه کاملاً بی ارزش نیست، اما متاسفانه اعتبار یک سند تجاری رو از دست میده و تبدیل به یه سند عادی میشه که پیگیری پولش حسابی پیچیده و زمان بره. دیگه از اون مزایای سریع و آسان قانونی چک های معمولی خبری نیست. توی این شرایط، «اعلامیه عدم ثبت چک در سامانه صیاد» از بانک، یه مدرک خوب و مهم برای شروع پیگیری های حقوقیه.

بعد از اون، فرستادن اظهارنامه چک صیادی ثبت نشده، میشه قدم اول شما برای اخطار رسمی به صادرکننده و مستندسازی ماجرا. این اظهارنامه به صادرکننده میگه که شما جدی هستید و قصد دارید حق و حقوقتون رو بگیرید. اگه صادرکننده بعد از این اخطار باز هم کوتاهی کرد، اون وقت باید از طریق دادگاه و با طرح «دادخواست مطالبه وجه چک صیادی ثبت نشده»، به صورت قانونی پولتون رو پس بگیرید و خسارات وارده رو هم ازش مطالبه کنید.

اما بهترین و منطقی ترین راه حل چیه؟ همون «پیشگیری». همیشه قبل از قبول کردن هر چکی، حتماً از ثبت شدنش توی سامانه صیاد مطمئن بشید و بعد از دریافت هم، حتماً تاییدش کنید. آگاهی از قانون جدید چک صیادی و مشورت به موقع با یه وکیل چک صیادی متخصص، می تونه شما رو از خیلی از دردسرهای مالی و حقوقی نجات بده. هیچ وقت بدون اطلاع و تحقیق، چک رو قبول نکنید تا هیچ وقت مجبور به طی کردن این مراحل دشوار و پرهزینه نشید.