بیرگی Birgi

بیرگی نگینی تاریخی در استان ازمیر ترکیه روستایی است که با معماری اصیل سلجوقی و عثمانی خود شهرت دارد و ریشه های آن به دوران باستان بازمی گردد. این منطقه که زمانی پایتخت بیگ نشین آیدینیان بود امروز به عنوان یک میراث فرهنگی ارزشمند شناخته می شود و در فهرست موقت میراث جهانی یونسکو جای گرفته است.

موقعیت جغرافیایی و اداری بیرگی

روستای تاریخی بیرگی در ناحیه اوده میش از توابع استان ازمیر در غرب ترکیه واقع شده است. این منطقه در دامنه کوه های بوزداغ قرار گرفته و از طبیعت سرسبز و چشم نواز دره کوچوک مندرس بهره می برد. موقعیت جغرافیایی بیرگی دسترسی به منابع آب فراوان و خاک حاصلخیز را فراهم کرده که از دیرباز نقش مهمی در رونق کشاورزی و سکونت در این ناحیه داشته است. ارتفاع بیرگی از سطح دریا حدود ۳۲۶ متر است و آب وهوای مدیترانه ای با تابستان های گرم و خشک و زمستان های معتدل و پرباران بر آن حاکم است. نزدیکی آن به شهر اوده میش و قرارگیری در مسیرهای ارتباطی منطقه موقعیت اداری آن را به عنوان یک محله در شهرداری اوده میش تثبیت کرده است. این ساختار اداری امکان بهره مندی از خدمات شهری و در عین حال حفظ بافت سنتی و تاریخی روستا را فراهم آورده است.

از نظر تقسیمات کشوری بیرگی پیش از سازماندهی مجدد در سال ۲۰۱۳ میلادی وضعیت یک شهر (بلده) را داشت اما پس از آن به سطح یک محله اداری تنزل یافت. با این حال اهمیت فرهنگی و تاریخی آن همچنان جایگاه ویژه ای به آن می بخشد. کد پستی این منطقه ۳۵۷۵۰ و کد منطقه تلفنی آن ۰۲۳۲ است که نشان دهنده وابستگی آن به شبکه ارتباطی استان ازمیر است. موقعیت استراتژیک بیرگی در طول تاریخ آن را به مرکزی مهم برای تجارت و فرهنگ در منطقه اژه تبدیل کرده بود. امروزه نیز این موقعیت جغرافیایی به همراه جاذبه های تاریخی آن را به مقصدی محبوب برای گردشگران داخلی و خارجی تبدیل کرده است که به دنبال تجربه ای از زندگی سنتی و معماری اصیل ترکی هستند.

تاریخچه بیرگی

نام های باستانی و قرون وسطایی بیرگی

تاریخ بیرگی به دوران باستان بازمی گردد و این منطقه در طول قرون با نام های مختلفی شناخته شده است که هر یک بازتاب دهنده دوره ای خاص از تاریخ آن هستند. در اروپای دوران باستان این شهر با نام دیوُس هیرون (Dios Hieron) شهرت داشت. این نام که ریشه ای یونانی دارد به معنای «معبد زئوس» است و نشان دهنده وجود پرستشگاه یا مکانی مقدس برای خدای زئوس در این منطقه در دوران هلنیستی یا رومی بوده است. دیوُس هیرون یکی از دو شهری بود که در آناتولی با این نام خوانده می شد.

با گذشت زمان و تغییر حاکمیت ها نام شهر نیز دستخوش تغییر شد. در قرن هفتم میلادی در دوران امپراتوری بیزانس نام شهر به کریستوپولیس (Christoupolis) تغییر یافت که به معنای «شهر مسیح» است. این تغییر نام اهمیت مسیحیت در این منطقه در آن دوره را نشان می دهد. از قرن دوازدهم میلادی به بعد شهر با نام پیرگیون (Pyrgion) شناخته شد. این نام نیز ریشه ای یونانی دارد و به معنای «برج کوچک» است. این احتمال وجود دارد که وجود یک برج یا قلعه کوچک در این دوره دلیل نام گذاری شهر به پیرگیون بوده باشد. نام امروزی بیرگی در واقع نسخه ترکی شده همین نام پیرگیون است که پس از ورود ترک ها به منطقه رایج شد و تا به امروز باقی مانده است.

بیرگی در دوران روم و بیزانس

پس از الحاق پادشاهی پرگامون به جمهوری روم در سال ۱۳۳ پیش از میلاد منطقه دیوُس هیرون نیز به قلمرو روم پیوست و بخشی از استان روم آسیا شد. در این دوره شهر به عنوان یک مرکز منطقه ای تحت حاکمیت روم قرار داشت و از زیرساخت ها و سازماندهی اداری رومی بهره مند شد. با تقسیم امپراتوری روم بیرگی که در آن زمان ممکن است نامش تغییر کرده باشد به امپراتوری روم شرقی یا بیزانس پیوست. در دوران بیزانس منطقه اهمیتی استراتژیک پیدا کرد به خصوص با توجه به موقعیت آن در مسیرهای ارتباطی آناتولی غربی. نام شهر در قرن هفتم به کریستوپولیس تغییر یافت که نشان دهنده تبدیل شدن آن به یک مرکز مسیحی مهم بود.

از قرن دوازدهم میلادی شهر با نام پیرگیون شناخته شد و به نظر می رسد در این دوره اهمیت دفاعی آن افزایش یافته بود شاید به دلیل تهدیدات فزاینده از شرق. کشف یک دژ بیزانسی در این منطقه در سال ۲۰۲۱ توسط باستان شناسان گواهی بر اهمیت نظامی بیرگی در دوران بیزانس است. این دژها نقش مهمی در دفاع از قلمرو بیزانس در برابر حملات مختلف ایفا می کردند. بیرگی در این دوره به عنوان یک مرکز اداری و مذهبی (اسقف نشین) در منطقه باقی ماند تا اینکه در اوایل قرن چهاردهم میلادی تحت فشار قبایل ترک آناتولی قرار گرفت.

بیرگی در دوران بیگ نشین های آناتولیایی

در اوایل قرن چهاردهم میلادی با تضعیف قدرت امپراتوری بیزانس در آناتولی قبایل ترک مختلفی در این منطقه قدرت گرفتند و بیگ نشین های مستقلی تشکیل دادند. در سال ۱۳۰۷ میلادی شهر پیرگیون به دست ترکان افتاد و به تصرف بیگ نشین آیدینیان درآمد. آیدینیان که توسط آیدین اوغلو محمد بیگ تأسیس شده بود به سرعت قدرت گرفت و بیرگی را به عنوان پایتخت خود برگزید. انتخاب بیرگی به عنوان پایتخت نقطه عطفی در تاریخ این شهر بود و دوران جدیدی از رشد و شکوفایی را برای آن آغاز کرد.

تحت حاکمیت آیدینیان بیرگی به یک مرکز مهم سیاسی اقتصادی و فرهنگی تبدیل شد. بیگ های آیدینیان مساجد مدارس حمام ها و بناهای عمومی دیگری در شهر ساختند که بسیاری از آن ها تا به امروز باقی مانده اند و نمونه های برجسته ای از معماری بیگ نشین های آناتولیایی محسوب می شوند. این دوره شاهد رونق تجارت و کشاورزی در منطقه بود و بیرگی به یکی از پرجمعیت ترین و ثروتمندترین شهرهای آناتولی غربی تبدیل شد. سفرنامه نویس مشهور ابن بطوطه در سفر خود به آناتولی در این دوره از بیرگی دیدن کرد و در سفرنامه خود از حضور در سخنرانی یکی از اساتید برجسته شهر به نام محیی الدین یاد کرده است که نشان دهنده اهمیت علمی و فرهنگی بیرگی در آن زمان است.

بیرگی در دوران امپراتوری عثمانی

دوران حاکمیت بیگ نشین آیدینیان بر بیرگی تا اواخر قرن چهاردهم میلادی ادامه یافت. در سال ۱۳۹۰ میلادی سلطان بایزید اول حاکم وقت امپراتوری عثمانی منطقه بیگ نشین آیدینیان از جمله پایتخت آن بیرگی را فتح و به قلمرو عثمانی ملحق کرد. با این الحاق بیرگی جایگاه خود را به عنوان پایتخت از دست داد و به یکی از شهرهای تابع امپراتوری عثمانی تبدیل شد. با وجود از دست دادن جایگاه سیاسی بیرگی همچنان اهمیت خود را به عنوان یک مرکز فرهنگی و مذهبی حفظ کرد.

معماری دوران عثمانی در بیرگی به ویژه خانه های سنتی و بناهای عمومی شاهدی بر تداوم رونق و زندگی در این دوره است. عثمانی ها نیز به حفظ و گسترش زیرساخت های شهری پرداختند و بناهای جدیدی به شهر افزودند هرچند که سرعت توسعه آن به اندازه دوران آیدینیان نبود. بیرگی در طول قرون متمادی حاکمیت عثمانی بافت تاریخی و معماری اصیل خود را تا حد زیادی حفظ کرد. این حفظ و نگهداری بیشتر به دلیل دور ماندن آن از مسیرهای اصلی توسعه و صنعتی شدن در قرون اخیر بود که به نوعی به نفع بقای بافت تاریخی آن تمام شد. امروزه معماری کلاسیک عثمانی در کنار بناهای سلجوقی و آیدینیانی هویت منحصربه فرد بیرگی را شکل می دهد.

جمعیت بیرگی

جمعیت بیرگی در طول تاریخ دستخوش تغییرات زیادی بوده است. در دوران اوج خود به عنوان پایتخت بیگ نشین آیدینیان احتمالاً یکی از پرجمعیت ترین شهرهای منطقه بود اما با گذار به دوران عثمانی و تغییر مرکزیت های سیاسی و اقتصادی جمعیت آن نیز نوساناتی را تجربه کرد. در دوران معاصر بیرگی بیشتر به عنوان یک روستای تاریخی شناخته می شود و جمعیت آن نسبت به گذشته کاهش یافته است. طبق آمار سال ۲۰۲۲ جمعیت بیرگی برابر با ۱٬۸۳۲ نفر بوده است. این رقم نشان دهنده یک جامعه کوچک و عمدتاً روستایی است.

کاهش جمعیت در بسیاری از مناطق روستایی ترکیه از جمله بیرگی پدیده ای رایج است که اغلب ناشی از مهاجرت جوانان به شهرهای بزرگتر برای یافتن فرصت های شغلی و تحصیلی بهتر است. با این حال اهمیت تاریخی و فرهنگی بیرگی و توسعه گردشگری در سال های اخیر ممکن است تأثیراتی بر روند جمعیتی آن داشته باشد و حتی در آینده باعث تثبیت یا افزایش اندکی در جمعیت آن شود. ترکیب جمعیتی کنونی بیرگی شامل ساکنان قدیمی با ریشه های تاریخی در منطقه و همچنین افرادی است که ممکن است به دلیل جاذبه های فرهنگی و محیط آرام آن به اینجا مهاجرت کرده باشند. بررسی دقیق تر روند جمعیتی بیرگی در دهه های اخیر می تواند اطلاعات بیشتری در مورد تحولات اجتماعی و اقتصادی این منطقه ارائه دهد.

معماری کلاسیک بیرگی

بیرگی به دلیل داشتن نمونه های برجسته از معماری کلاسیک به ویژه معماری دوران بیگ نشین های آناتولیایی و امپراتوری عثمانی شهرت جهانی دارد. این معماری ترکیبی منحصربه فرد از سبک های سلجوقی آیدینیانی و عثمانی را به نمایش می گذارد و بازتاب دهنده تاریخ غنی منطقه است. یکی از مشهورترین نمونه های معماری در بیرگی مسجد جامع آیدین اوغلو محمد بیگ است که در اوایل قرن چهاردهم میلادی ساخته شده و از مهم ترین بناهای دوره بیگ نشین ها محسوب می شود. این مسجد با منبر چوبی نفیس و تزئینات داخلی خود شاهکاری از هنر اسلامی آناتولی است.

علاوه بر مساجد خانه های سنتی بیرگی نیز از جذابیت های معماری آن هستند. این خانه ها که اغلب مربوط به دوران عثمانی هستند با دیوارهای سنگی یا آجری سقف های چوبی و پنجره های مشبک مشخص می شوند. بسیاری از این خانه ها دارای حیاط های داخلی و باغ های کوچکی هستند که فضایی آرام و دلنشین را فراهم می آورند. عمارت چاکیرآقا (Çakırağa Mansion) یکی از بهترین نمونه های حفظ شده از این خانه های تاریخی است که امروزه به موزه تبدیل شده و سبک زندگی و معماری دوران عثمانی را به نمایش می گذارد. سازه های دیگری مانند مقبره ها (تربه ها) حمام ها و چشمه ها نیز به غنای معماری بیرگی افزوده اند و این روستا را به یک موزه زنده از معماری سنتی تبدیل کرده اند.

بیرگی به عنوان میراث فرهنگی

اهمیت تاریخی و معماری بیرگی باعث شده است که این منطقه به عنوان یک میراث فرهنگی ارزشمند شناخته شود. تلاش ها برای حفاظت از بافت تاریخی بیرگی از سال ها پیش آغاز شده است. یکی از نهادهای پیشرو در این زمینه سازمان ÇEKÜL (حفاظت و ترویج محیط زیست و میراث فرهنگی) است که از سال ۱۹۹۴ میلادی بیرگی را به عنوان یک میراث فرهنگی جهانی ثبت کرده است. این ثبت گامی مهم در جهت آگاهی بخشی عمومی و جلب حمایت برای حفاظت از این منطقه بود.

شناخته شدن بیرگی به عنوان میراث فرهنگی به معنای تعهد به حفظ و نگهداری از بناهای تاریخی بافت شهری سنتی و چشم انداز فرهنگی آن است. این حفاظت شامل مرمت و بازسازی بناهای فرسوده وضع قوانین برای کنترل ساخت وسازهای جدید و ترویج گردشگری مسئولانه است که کمترین آسیب را به محیط وارد کند. بیرگی نمونه ای موفق از همزیستی جامعه محلی با میراث فرهنگی است جایی که ساکنان در حفظ خانه ها و سنت های خود نقش دارند. این رویکرد جامع به حفاظت از میراث بیرگی را نه تنها به یک سایت تاریخی بلکه به یک جامعه پویا تبدیل کرده که در آن زندگی سنتی و مدرن در کنار هم جریان دارد و ارزش های فرهنگی از نسلی به نسل دیگر منتقل می شوند.

اسقف نشین تاریخی بیرگی

تاریخ مذهبی بیرگی نیز به قدمت تاریخ سکونت در آن است. در دوران روم و به ویژه بیزانس شهر که ابتدا با نام دیوُس هیرون و سپس کریستوپولیس شناخته می شد دارای یک اسقف نشین مسیحی باستانی بود. این اسقف نشین از حداقل سال ۴۵۱ میلادی به عنوان یک مقر اسقفی شناخته شده بود و در ابتدا زیرمجموعه یا «سافراگان» اسقف نشین بزرگتر و مهم تر افسس قرار داشت. افسس یکی از مراکز اصلی مسیحیت اولیه در آناتولی بود و اسقف های زیرمجموعه آن نقش مهمی در اداره کلیسایی منطقه ایفا می کردند.

وضعیت اسقف نشین بیرگی (پیرگیون) به همین شکل باقی ماند تا اینکه در اواخر قرن دوازدهم میلادی با افزایش اهمیت شهر و تغییرات در ساختار کلیسایی بیزانس این اسقف نشین به یک «متروپلیس» مستقل ارتقا یافت. متروپلیس ها دارای چندین اسقف زیرمجموعه بودند و جایگاه بالاتری در سلسله مراتب کلیسایی داشتند. این ارتقا نشان دهنده رشد و اهمیت یافتن پیرگیون در اواخر دوره بیزانس بود. با ورود ترک ها و تغییر حاکمیت اهمیت کلیسایی شهر کاهش یافت. امروزه اسقف نشین باستانی دیوُس هیرون به عنوان یک اسقف نشین افتخاری (Titular Bishopric) در کلیسای کاتولیک روم باقی مانده است به این معنی که عنوانی تاریخی است که برای برخی اسقف ها به کار می رود هرچند که دیگر مقر فعالی در بیرگی ندارد.

اطلاعات تماس و پستی بیرگی

برای کسانی که قصد بازدید از بیرگی را دارند یا به دنبال اطلاعات بیشتری در مورد این منطقه هستند دسترسی به اطلاعات تماس و پستی می تواند مفید باشد. بیرگی به عنوان یک محله در ناحیه اوده میش استان ازمیر از زیرساخت های ارتباطی و پستی این منطقه بهره می برد. کد پستی رسمی بیرگی ۳۵۷۵۰ است. این کد برای ارسال نامه ها و بسته های پستی به این منطقه استفاده می شود.

برای تماس تلفنی با مراکز دولتی یا خدماتی در بیرگی یا اوده میش کد منطقه تلفنی ۰۲۳۲ مورد استفاده قرار می گیرد که کد استان ازمیر و نواحی اطراف آن است. اطلاعات تماس دقیق برای مکان های خاص مانند شهرداری محلی (که بخشی از شهرداری اوده میش است) موزه ها (مانند عمارت چاکیرآقا) یا مراکز اطلاع رسانی گردشگری معمولاً از طریق وب سایت های رسمی شهرداری اوده میش یا سازمان های گردشگری استان ازمیر قابل دسترسی است. همچنین بسیاری از اقامتگاه های سنتی و رستوران های موجود در بیرگی نیز اطلاعات تماس خود را به صورت آنلاین ارائه می دهند تا بازدیدکنندگان بتوانند پیش از سفر هماهنگی های لازم را انجام دهند. دسترسی به این اطلاعات برنامه ریزی برای سفر به این روستای تاریخی را تسهیل می کند.

بیرگی در فهرست موقت میراث جهانی یونسکو

یکی از مهم ترین دستاوردهای بیرگی در زمینه شناسایی بین المللی قرار گرفتن نام آن در فهرست موقت میراث جهانی یونسکو است. فهرست موقت شامل مکان هایی است که کشورها قصد دارند در آینده برای ثبت نهایی در فهرست میراث جهانی یونسکو نامزد کنند. این فهرست نشان دهنده اهمیت برجسته و جهانی یک سایت از نظر فرهنگی یا طبیعی است و گامی اساسی در فرآیند ثبت نهایی محسوب می شود.

بیرگی به دلیل برخورداری از یک بافت تاریخی استثنایی که نمونه های بی نظیری از معماری دوره بیگ نشین های آناتولیایی و امپراتوری عثمانی را در خود جای داده و همچنین حفظ چشم انداز فرهنگی سنتی در این فهرست قرار گرفته است. معیارهای انتخاب برای یونسکو اغلب شامل نمایش تبادل مهم ارزش های انسانی در یک دوره زمانی یا در یک منطقه فرهنگی جهان گواهی بی نظیر یا حداقل استثنایی بر یک سنت فرهنگی یا تمدنی یا نمونه ای برجسته از یک نوع ساختمان مجموعه معماری یا فناوری یا چشم انداز است که مرحله مهمی در تاریخ بشر را نشان می دهد. بیرگی با معماری و تاریخچه خود به خوبی با چندین مورد از این معیارها مطابقت دارد. قرار گرفتن در این فهرست توجهات بیشتری را به سمت بیرگی جلب کرده و اهمیت حفاظت از آن را در سطح بین المللی برجسته می سازد و راه را برای نامزدی نهایی و احتمالاً ثبت در فهرست اصلی میراث جهانی هموار می کند.

چرا بیرگی اهمیت تاریخی دارد؟

بیرگی به دلیل ریشه های باستانی (دیوُس هیرون) نقش آفرینی به عنوان اسقف نشین بیزانسی و پایتختی بیگ نشین قدرتمند آیدینیان پیش از پیوستن به عثمانی دارای اهمیت تاریخی فراوانی است.

بیرگی به چه نوع معماری شهرت دارد؟

بیرگی به خاطر داشتن نمونه های برجسته و حفظ شده از معماری کلاسیک دوران بیگ نشین های آناتولیایی (به ویژه آیدینیان) و امپراتوری عثمانی شهرت دارد.

آیا بیرگی در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارد؟

بله بیرگی در حال حاضر در فهرست موقت میراث جهانی یونسکو قرار دارد و نامزد ثبت نهایی در این فهرست است.

جمعیت بیرگی چقدر است؟

بر اساس آخرین آمار رسمی در سال ۲۰۲۲ جمعیت روستای بیرگی برابر با ۱٬۸۳۲ نفر بوده است.

نام باستانی بیرگی چه بوده است؟

نام باستانی بیرگی در دوران پیش از مسیحیت و اوایل دوره رومی دیوُس هیرون (Dios Hieron) به معنای «معبد زئوس» بوده است.

بیرگی در کدام استان ترکیه واقع شده است؟

بیرگی به عنوان یک محله در ناحیه اوده میش از توابع استان ازمیر در منطقه اژه ترکیه واقع شده است.

ابن بطوطه از بیرگی دیدن کرده است؟

بله ابن بطوطه جهانگرد مشهور در سفر خود به آناتولی از بیرگی دیدن کرده و در سفرنامه اش به آن اشاره کرده است.