تحلیل دقیق تأثیر نوسانات قیمت نفت بر بازار فارکس و شاخص های جهانی

در تجربه‌ای که طی دو سال گذشته در بازار فارکس داشتم هیچ عامل کلانی مانند نوسانات قیمت نفت چنین تأثیر مستقیمی بر رفتار جفت‌ارزها و نوسانات شاخص‌های جهانی نداشته است. برخلاف عواملی مانند نرخ بهره یا تورم که تأثیرشان در میان‌مدت قابل ردیابی است شوک‌های نفتی تقریباً بلافاصله روی بازارها منعکس می‌شوند. به‌خصوص در جفت‌ارزهایی مثل USD/CAD یا USD/NOK که اقتصادهایشان به شدت به صادرات نفت وابسته‌اند این تأثیر عمیق‌تر و سریع‌تر دیده می‌شود.

تحلیل رابطه نفت و بازار فارکس

طبق داده‌های منتشرشده توسط EIA (U.S. Energy Information Administration), قیمت نفت خام تنها در نیمه اول سال ۲۰۲۴ بیش از ۱۸٪ نوسان داشته که ناشی از عوامل ژئوپلیتیکی کاهش تولید اوپک‌پلاس و فشارهای تقاضا از سوی آسیا بوده است. همین نوسانات به گفته‌ی Reuters باعث افزایش حجم معاملات در جفت‌ارزهایی شده که به منابع انرژی وابستگی مستقیم دارند.

در پلتفرم‌های معاملاتی فارکس نماد نفت خام در فارکس معمولاً با نمادهای WTI و Brent مشخص می‌شود. معامله‌گران حرفه‌ای اغلب تغییرات این نمادها را در کنار جفت‌ارزهایی مانند USD/CAD رصد می‌کنند چرا که همبستگی میان این دو معمولاً بالاست. برای مثال در دوره‌ای که قیمت نفت WTI از ۷۵ به ۹۰ دلار رسید ارزش دلار کانادا نسبت به دلار آمریکا به شکل محسوسی تقویت شد.

در طول بحران اوکراین که نفت به بالای ۱۲۰ دلار رسید من شخصاً شاهد بودم که جفت‌ارز USD/RUB نوساناتی بی‌سابقه را تجربه کرد؛ در عرض چند روز بیش از ۳۰٪ جهش داشت. چنین واکنش‌هایی عمدتاً ناشی از تغییر جریان سرمایه‌هاست. وقتی قیمت نفت بالا می‌رود سرمایه‌گذاران به سمت ارز کشورهایی که صادرکننده نفت هستند هجوم می‌برند و این باعث تقویت آن ارز می‌شود. این تحلیل را Blooberg نیز در گزارش تحلیلی خود در فوریه ۲۰۲۴ تأیید کرده است.

تأثیر نوسانات نفت بر شاخص‌های جهانی

از نگاه شاخص‌های جهانی مثل S&P 500 یا FTSE 100 واکنش به نوسانات نفت پیچیده‌تر است. در تجربه‌ای که از تحلیل بازار آمریکا داشتم معمولاً با افزایش شدید قیمت نفت هزینه‌های تولید بالا رفته و بر سودآوری شرکت‌ها تأثیر می‌گذارد. طبق تحلیل IMF شاخص‌های سهام در کشورهای واردکننده نفت در چنین شرایطی دچار افت می‌شوند در حالی که در کشورهای صادرکننده شاخص‌ها معمولاً رشد کوتاه‌مدت را تجربه می‌کنند.

بر اساس داده‌های Trading Economics در فوریه ۲۰۲4 هم‌زمان با رشد بهای نفت برنت به ۹۸ دلار شاخص DAX آلمان بیش از ۲٪ افت کرد در حالی که بورس عربستان سعودی رشدی ۱.۸٪ را تجربه کرد. این تضاد رفتاری را نمی‌توان صرفاً با دید تکنیکال درک کرد؛ تحلیل بنیادی و بررسی پیوسته جریان‌های سرمایه‌ای ضرورت دارد.

تجربه واقعی در زمان شوک‌های قیمتی نفت

در سال ۲۰۲۳ که اوپک تصمیم به کاهش عرضه گرفت من استراتژی ترید مبتنی بر هم‌بستگی جفت‌ارزها با نفت را تست کردم. نتایج نشان دادند که در بازه‌ای که نفت از ۷۵ به ۹۰ دلار رسید جفت‌ارز USD/CAD نزدیک به ۴۰۰ پیپ افت کرد. این همبستگی را می‌توان از طریق ابزارهایی مانند correlation matrix در پلتفرم‌هایی نظیر MetaTrader 5 بررسی کرد.

نکته جالب توجه این است که برخی جفت‌ارزها مانند EUR/USD نیز به‌صورت غیرمستقیم از نوسانات نفت تأثیر می‌پذیرند. وقتی نفت گران می‌شود دلار معمولاً قوی‌تر می‌شود و این برابری ارزش سایر ارزها را نیز دچار تغییر می‌کند. این موضوع را Investopedia در تحلیلی با عنوان “How Oil Prices Impact Forex Markets” به‌طور کامل بررسی کرده است.

جدول جمع‌بندی تحلیل تأثیر نوسانات قیمت نفت بر بازار فارکس و شاخص‌های جهانی

مؤلفه	تأثیر مستقیم
قیمت نفت و جفت‌ارزهای نفتی	تغییر آنی و قوی در USD/CAD USD/NOK RUB
شاخص‌های بازار سهام	افت در اقتصادهای واردکننده رشد موقت در صادرکنندگان
بازارهای نوظهور	نوسانات بالا به دلیل ریسک اعتباری و سرمایه‌گذاری مستقیم
استراتژی معاملاتی مؤثر	تمرکز بر هم‌بستگی نفت و جفت‌ارزها با ابزارهای تحلیل بین بازاری

سؤالات متداول

آیا نفت همیشه اثر مستقیمی بر فارکس دارد؟
در جفت‌ارزهای نفت‌محور بله اما در جفت‌ارزهای غیرمرتبط این تأثیر معمولاً غیرمستقیم و از طریق دلار آمریکا صورت می‌گیرد.

آیا می‌توان با پیش‌بینی قیمت نفت بازار فارکس را پیش‌بینی کرد؟
تا حدودی بله؛ اما این کار نیازمند تحلیل دقیق فاندامنتال و استفاده از منابع خبری معتبر است.

کدام ابزار برای رصد رابطه نفت و ارز مناسب‌تر است؟
ابزار correlation matrix و تقویم‌های اقتصادی انرژی مانند EIA و OPEC reports برای این منظور کارآمدند.

تأثیر نوسانات نفت بر طلا چطور است؟
اغلب رابطه‌ای معکوس دیده می‌شود؛ افزایش نفت می‌تواند انتظارات تورمی را بالا ببرد که موجب افزایش تقاضا برای طلا می‌شود.