تفاوت ISI با ISC چیست؟

تفاوت اصلی ISI و ISC در دامنه جغرافیایی، معیارهای اعتبار سنجی، سرعت داوری و میزان اعتبار بین‌المللی آن‌هاست؛ ISI تمرکز جهانی دارد در حالی که سایت ISC بر مجلات علمی جهان اسلام متمرکز است.

در مسیر پرپیچ‌وخم پژوهش و انتشار یافته‌های علمی، انتخاب بستر مناسب برای معرفی دستاوردهای پژوهشی یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های دانشجویان، اساتید و محققان است. دو پایگاه استنادی مهم و شناخته‌شده در این عرصه، ISI (که امروزه تحت وب آو ساینس توسط Clarivate Analytics اداره می‌شود) و ISC (پایگاه استنادی علوم جهان اسلام) هستند. هر یک از این پایگاه‌ها با اهداف و معیارهای خاص خود، نقش بی‌بدیلی در ارزیابی و نمایه‌سازی مقالات علمی ایفا می‌کنند. درک صحیح تفاوت‌های بنیادین میان این دو، نه تنها به پژوهشگران کمک می‌کند تا با آگاهی کامل گام بردارند، بلکه در برنامه‌ریزی مسیر شغلی و تحصیلی آن‌ها نیز تأثیری شگرف دارد. این مقاله کوششی است برای ارائه مقایسه‌ای کامل، تحلیلی و کاربردی، تا شما را در تصمیم‌گیری آگاهانه برای انتخاب بهترین بستر نشر مقاله یاری رساند.

ISI (Web of Science) چیست؟ نگاهی عمیق به معتبرترین پایگاه استنادی جهانی

مؤسسه اطلاعات علمی (Institute for Scientific Information) که به اختصار ISI نامیده می‌شود، یکی از معتبرترین و شناخته‌شده‌ترین پایگاه‌های علمی در سطح جهان است. این مؤسسه در سال 1960 توسط یوجین گارفیلد تأسیس شد. گارفیلد با ارائه مفهوم ضریب تأثیر (Impact Factor) و ایجاد شاخص‌های استنادی، انقلابی در ارزیابی و سنجش کیفیت مقالات و مجلات علمی به پا کرد. هدف اصلی ISI از ابتدا، نمایه‌سازی جامع مقالات علمی از سراسر جهان با تمرکز بر کیفیت، نوآوری و تأثیرگذاری بود. در طول دهه‌ها، مالکیت این مؤسسه دستخوش تغییراتی شد؛ ابتدا به شرکت تامسون رویترز (Thomson Reuters) واگذار گردید و سپس در سال 2016، توسط شرکت Clarivate Analytics خریداری شد. امروزه، این پایگاه بیشتر با نام Web of Science (وب آو ساینس) شناخته می‌شود، اما اصطلاح “مقاله ISI” همچنان در میان جامعه علمی رایج است و به مقالاتی اشاره دارد که در مجلات نمایه‌شده در این پایگاه منتشر شده‌اند.

انواع مجلات تحت پوشش ISI

پایگاه Web of Science مجلات علمی را بر اساس معیارهای مختلفی نمایه‌سازی و دسته‌بندی می‌کند. این دسته‌بندی‌ها به پژوهشگران کمک می‌کند تا سطح اعتبار و تأثیرگذاری هر مجله را بهتر درک کنند:

• مجلات JCR (Journal Citation Reports): این مجلات، هسته اصلی و معتبرترین بخش Web of Science را تشکیل می‌دهند. ویژگی بارز آن‌ها داشتن ضریب تأثیر (Impact Factor) است که سالانه توسط Clarivate Analytics محاسبه و منتشر می‌شود. ضریب تأثیر نشان‌دهنده میانگین تعداد استنادهایی است که مقالات یک مجله در یک دوره زمانی مشخص (معمولاً دو سال) دریافت می‌کنند. مجلات JCR به دلیل کیفیت علمی بسیار بالا، نوآوری در پژوهش‌ها و فرآیند داوری سخت‌گیرانه، از اعتبار جهانی بی‌نظیری برخوردارند. انتشار مقاله در این مجلات، اعتبار علمی نویسنده را به شکل چشمگیری افزایش می‌دهد و برای ارتقای شغلی و تحصیلی در سطح بین‌المللی بسیار حائز اهمیت است.
• مجلات Emerging Sources Citation Index (ESCI) / ISI Listed: این دسته شامل مجلاتی است که هنوز ضریب تأثیر JCR را کسب نکرده‌اند، اما معیارهای اولیه و استانداردهای کیفی Web of Science را رعایت کرده و در حال رشد و توسعه هستند. این مجلات به عنوان “مجلات در حال ظهور” شناخته می‌شوند و به نوعی مرحله‌ای پیش از ورود به دسته‌بندی JCR محسوب می‌شوند. اگرچه مجلات ESCI به اندازه مجلات JCR اعتبار بین‌المللی بالایی ندارند، اما نمایه‌شدن در این بخش نیز یک گام مهم برای اعتباربخشی به مجله و مقالات منتشرشده در آن است. برای پژوهشگرانی که به دنبال فرصت‌هایی برای انتشار با فرآیند داوری کمی آسان‌تر از JCR هستند، مجلات ESCI می‌توانند گزینه‌ای مناسب باشند، هرچند که باید توجه داشت که اعتبار آن‌ها در سطوح بین‌المللی کمتر است. اصطلاح “ISI Listed” گاهی اوقات به این مجلات اطلاق می‌شود، اما بهتر است از نام دقیق ESCI استفاده شود تا ابهام ایجاد نشود.

معیارهای سخت‌گیرانه ISI برای نمایه‌سازی و پذیرش مقالات

برای اینکه یک مجله بتواند در پایگاه Web of Science نمایه‌سازی شود و مقالات آن به عنوان “مقاله ISI” شناخته شوند، باید از فیلترهای بسیار سخت‌گیرانه‌ای عبور کند. این معیارها نه تنها بر کیفیت مجله بلکه بر کیفیت تک تک مقالات نیز نظارت دارند. برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

• کیفیت علمی و نوآوری: مقاله باید حاصل پژوهشی اصیل، دارای نوآوری قابل توجه و دارای ارزش افزوده‌ای برای دانش بشری باشد. ایده‌های تکراری یا نتایج بدون پیشرفت چشمگیر شانس کمی برای پذیرش دارند.
• روش‌شناسی تحقیق مستحکم: روش تحقیق باید کاملاً صحیح، شفاف، قابل تکرار و متناسب با موضوع پژوهش باشد. جزئیات کافی باید ارائه شود تا محققان دیگر بتوانند صحت نتایج را بررسی کنند.
• استنادات معتبر و به‌روز: مقالات باید به منابع علمی معتبر و به‌روز استناد کنند. فهرست منابع نشان‌دهنده عمق و گستردگی دانش نویسنده در حوزه مربوطه است.
• داوری همتا (Peer Review) قوی و شفاف: مجلات ISI دارای فرآیندهای داوری همتای دقیق و بی‌طرفانه هستند. این فرآیند تضمین می‌کند که مقالات قبل از انتشار توسط متخصصان حوزه مربوطه ارزیابی شده و ایرادات علمی و نگارشی آن‌ها برطرف شود. شفافیت در فرآیند داوری و ارائه بازخوردهای سازنده از اصول اساسی است.
• استانداردهای بالای نگارش علمی و تسلط بر زبان انگلیسی: مقالات باید به زبان انگلیسی سلیس، روان و با رعایت کامل قواعد نگارش علمی نوشته شوند. غلط‌های املایی، دستوری یا نگارشی می‌توانند به سرعت منجر به رد مقاله شوند. اغلب، نیاز به ویرایش حرفه‌ای توسط ویراستاران Native وجود دارد.
• انتشار منظم و به‌موقع: مجله باید برنامه انتشار منظمی داشته باشد و شماره‌های خود را در زمان مقرر منتشر کند. این نشان‌دهنده پایداری و تعهد مجله به جامعه علمی است.
• تنوع جغرافیایی نویسندگان و هیئت تحریریه: مجلاتی که در سطح بین‌المللی فعالیت می‌کنند، معمولاً تلاش می‌کنند تا تنوع جغرافیایی در میان نویسندگان مقالات و اعضای هیئت تحریریه خود داشته باشند. این امر نشان‌دهنده گستره جهانی مجله و عدم سوگیری منطقه‌ای است.
• رعایت اخلاق پژوهش: تمامی مقالات باید اصول اخلاق پژوهش، از جمله عدم سرقت علمی، ارائه دقیق داده‌ها و عدم دستکاری نتایج را رعایت کنند. تخلفات اخلاقی به سرعت منجر به رد مقاله و حتی تحریم نویسنده خواهد شد.

مزایای اصلی انتشار مقاله در مجلات ISI

چاپ مقاله در مجلات نمایه‌شده در ISI، به خصوص مجلات JCR، مزایای بی‌شماری برای پژوهشگران به ارمغان می‌آورد و نقش مهمی در پیشرفت مسیر علمی و حرفه‌ای آن‌ها ایفا می‌کند:

• کسب اعتبار علمی جهانی و بین‌المللی: مقالات ISI در سراسر جهان شناخته شده‌اند. انتشار در این مجلات به معنای تأیید کیفیت پژوهش شما توسط جامعه علمی بین‌المللی و کسب اعتباری است که مرزهای جغرافیایی ندارد.
• افزایش چشمگیر شانس پذیرش در دانشگاه‌های معتبر خارجی: برای دانشجویان تحصیلات تکمیلی که قصد اپلای برای مقاطع دکترا یا فرصت‌های پسا‌دکتری در دانشگاه‌های تراز اول دنیا را دارند، داشتن مقاله ISI یک امتیاز فوق‌العاده محسوب می‌شود. این مقالات نشان‌دهنده توانایی پژوهشی، تسلط علمی و کیفیت بالای تحقیقات شما هستند.
• افزایش استنادات به مقاله و شاخص H-index نویسنده: مجلات ISI به دلیل دیده شدن بالا در سطح جهانی، شانس دریافت استنادات بیشتر برای مقالات شما را افزایش می‌دهند. این امر به نوبه خود منجر به افزایش شاخص H-index نویسنده می‌شود که یکی از مهم‌ترین معیارهای ارزیابی پژوهشگران است.
• ارتقای سریع‌تر شغلی و علمی در سطح بین‌المللی: اساتید و اعضای هیئت علمی با داشتن مقالات ISI می‌توانند سریع‌تر درجات علمی خود را ارتقا دهند و فرصت‌های بهتری برای همکاری‌های پژوهشی بین‌المللی و شرکت در پروژه‌های بزرگ‌تر پیدا کنند. این اعتبار در استخدام‌های بین‌المللی نیز نقش تعیین‌کننده‌ای دارد.
• دسترسی به بهترین سایت دانلود مقاله و کتاب: پژوهشگرانی که در سطح ISI فعالیت می‌کنند، اغلب نیاز به دسترسی به روزترین و معتبرترین منابع دارند. ایران پیپر با ارائه خدمات مشاوره و دسترسی به منابع معتبر، می‌تواند به آن‌ها در دانلود مقاله و دانلود کتاب از بهترین سایت دانلود کتاب و مقاله کمک کند تا همواره در جریان آخرین تحولات علمی قرار گیرند.

چاپ مقاله در مجلات ISI، مهر تأییدی بر اعتبار علمی شما در سطح بین‌المللی است و دریچه‌های جدیدی به روی فرصت‌های تحصیلی و شغلی می‌گشاید. این اعتبار جهانی، حاصل فرآیند داوری دقیق و معیارهای کیفی بی‌رقیب است.

چالش‌ها و معایب انتشار مقاله در مجلات ISI

با وجود مزایای فراوان، مسیر چاپ مقاله در مجلات ISI خالی از چالش نیست و پژوهشگران باید خود را برای رویارویی با موانعی آماده کنند:

• فرآیند داوری بسیار سخت‌گیرانه، طولانی و طاقت‌فرسا: داوری مقالات در مجلات ISI، به ویژه JCR، فرآیندی بسیار دقیق و زمان‌بر است. این فرآیند ممکن است از چند ماه تا حتی بیش از یک سال به طول انجامد. داوران اغلب بازخوردهای بسیار جزئی و سخت‌گیرانه‌ای ارائه می‌دهند که نیازمند بازنگری‌های متعدد و حتی گاهی بازنویسی کامل مقاله است.
• رقابت بسیار شدید با پژوهشگران برتر از سراسر جهان: به دلیل اعتبار بالای مجلات ISI، پژوهشگران برجسته از نقاط مختلف دنیا مقالات خود را به این مجلات ارسال می‌کنند. این رقابت شدید، شانس پذیرش مقاله را کاهش می‌دهد و تنها مقالات با بالاترین کیفیت و نوآوری می‌توانند موفق شوند.
• نیاز به کیفیت بی‌نظیر مقاله و نگارش حرفه‌ای به زبان انگلیسی: مقاله باید از نظر محتوایی، روش‌شناسی و نگارشی بی‌عیب و نقص باشد. تسلط کامل به زبان انگلیسی آکادمیک و نگارش علمی صحیح، حیاتی است. بسیاری از پژوهشگران غیرانگلیسی‌زبان ناچارند برای ترجمه تخصصی و ویرایش نیتیو مقالات خود، هزینه‌های قابل توجهی پرداخت کنند.
• هزینه‌های بالای نگارش، ترجمه، ویرایش و در برخی موارد هزینه چاپ: اگرچه بسیاری از مجلات ISI برای چاپ مقاله هزینه‌ای دریافت نمی‌کنند (به خصوص مجلات سابسکریپشن بیس)، اما مجلات با دسترسی آزاد (Open Access) ممکن است هزینه‌هایی (APC – Article Processing Charge) از نویسندگان دریافت کنند که این هزینه‌ها می‌تواند بسیار بالا باشد. علاوه بر این، هزینه‌های مربوط به نگارش حرفه‌ای، ترجمه، ویرایش و انجام پژوهش‌های آزمایشگاهی نیز باید در نظر گرفته شود.
• بالا بودن نرخ ریجکت (Reject) شدن مقاله: به دلیل تمامی چالش‌های ذکر شده، نرخ رد شدن مقالات در مجلات ISI بسیار بالاست. پژوهشگران باید آمادگی داشته باشند که ممکن است مقاله آن‌ها چندین بار رد شود تا در نهایت به پذیرش برسد. این موضوع نیازمند صبر، پشتکار و آمادگی برای بازنگری‌های مداوم است.

ISC چیست؟ پایگاهی برای توسعه علم در جهان اسلام

پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (Islamic World Science Citation Center) که به اختصار ISC نامیده می‌شود، سومین نظام استنادی جهان پس از ISI و Scopus است. این پایگاه با تلاش و همت جمهوری اسلامی ایران در سال 2008 تأسیس شد و هدف اصلی آن، ارزیابی، نمایه‌سازی و تحلیل مجلات علمی منتشرشده در کشورهای اسلامی است. ISC با رویکردی منطقه‌ای، تلاش می‌کند تا با تحلیل محتوایی و علم‌سنجی تولیدات علمی کشورهای اسلامی، به رشد و توسعه علم در این منطقه کمک کند و جایگاه علمی آن‌ها را در سطح بین‌المللی ارتقا بخشد. این پایگاه بر خلاف ISI که تمرکز جهانی دارد، بر روی نیازها و ظرفیت‌های علمی جهان اسلام متمرکز شده و با در نظر گرفتن زبان‌های بومی منطقه (فارسی و عربی)، فضایی مناسب برای انتشار و دیده شدن پژوهش‌های این کشورها فراهم کرده است.

معیارهای ISC برای نمایه‌سازی و پذیرش مقالات

ISC نیز همانند ISI، برای نمایه‌سازی مجلات و مقالات، معیارهای علم‌سنجی خاص خود را دارد که بر مبنای اصول علمی و پژوهشی استوار هستند. با این حال، تفاوت‌های کلیدی در رویکرد و جزئیات این معیارها وجود دارد:

• تمرکز بر محتوای تولید شده در کشورهای اسلامی: ISC به طور ویژه بر مقالات و مجلاتی تمرکز دارد که توسط پژوهشگران و مؤسسات علمی کشورهای اسلامی تولید و منتشر می‌شوند. این تمرکز منطقه‌ای به ISC اجازه می‌دهد تا نیازها و اولویت‌های علمی این منطقه را بهتر پوشش دهد.
• پذیرش مجلات به زبان‌های فارسی و عربی، علاوه بر انگلیسی: یکی از مزایای مهم ISC، پذیرش و نمایه‌سازی مجلات به زبان‌های بومی منطقه، به ویژه فارسی و عربی، علاوه بر زبان انگلیسی است. این ویژگی فرصتی را برای پژوهشگرانی فراهم می‌کند که مقالات خود را به زبان مادری خود نوشته‌اند و قصد دارند آن‌ها را در محیطی معتبر منتشر کنند. این امر به حفظ و توسعه زبان‌های علمی در کشورهای اسلامی نیز کمک می‌کند.
• اهمیت حمایت از رشد علمی در منطقه: ISC با هدف حمایت از رشد و توسعه علمی در کشورهای اسلامی فعالیت می‌کند. بنابراین، ممکن است در برخی موارد، معیارهای نمایه‌سازی آن با انعطاف‌پذیری بیشتری نسبت به ISI اعمال شود تا مجلات نوپا و در حال رشد نیز بتوانند فرصت دیده شدن پیدا کنند. با این حال، این به معنای نادیده گرفتن استانداردهای کیفی نیست.
• معیارهای علم‌سنجی منطبق با استانداردهای جهانی: ISC با وجود تمرکز منطقه‌ای، از معیارهای علم‌سنجی معتبر و شناخته‌شده‌ای استفاده می‌کند که با اصول رایج در سطح بین‌المللی سازگار هستند. این شامل ارزیابی کیفیت علمی مقالات، فرآیند داوری، استنادات و ضریب تأثیر (که بر اساس روش‌های خاص ISC محاسبه می‌شود) است.
• نقش در ارزیابی و رتبه‌بندی مؤسسات علمی: ISC علاوه بر نمایه‌سازی مجلات، در رتبه‌بندی دانشگاه‌ها و مؤسسات علمی کشورهای اسلامی نیز نقش دارد. این رتبه‌بندی‌ها به بهبود کیفیت آموزش عالی و پژوهش در منطقه کمک می‌کند.

مزایای اصلی انتشار مقاله در مجلات ISC

چاپ مقاله در مجلات ISC مزایای خاص خود را دارد که آن را به گزینه‌ای مناسب برای برخی از پژوهشگران، به ویژه در کشورهای اسلامی، تبدیل می‌کند:

• پذیرش و داوری سریع‌تر و فرآیند نسبتاً ساده‌تر نسبت به ISI: فرآیند داوری و پذیرش مقاله در مجلات ISC معمولاً سریع‌تر و کمتر پیچیده از مجلات ISI است. این مزیت برای پژوهشگرانی که به زمان‌بندی انتشار مقاله اهمیت می‌دهند (مثلاً برای دفاع از پایان‌نامه یا ارتقای شغلی) بسیار حائز اهمیت است.
• هزینه‌های چاپ به‌مراتب کمتر (یا رایگان): یکی از بزرگترین مزایای مجلات ISC، هزینه‌های چاپ مقاله بسیار پایین‌تر یا حتی رایگان بودن آن‌ها در مقایسه با بسیاری از مجلات ISI Open Access است. این امر باعث می‌شود که پژوهشگران با بودجه محدود نیز بتوانند دستاوردهای خود را منتشر کنند.
• اعتبار بسیار بالا در دانشگاه‌ها و موسسات علمی کشورهای اسلامی (به‌ویژه ایران): مقالات ISC در داخل ایران و بسیاری از کشورهای اسلامی از اعتبار بالایی برخوردارند و برای ارتقای شغلی، پذیرش در مقاطع بالاتر (مانند دکترا) و امتیازات پژوهشی در این کشورها بسیار مؤثر هستند.
• مناسب برای تقویت رزومه جهت مصاحبه دکتری داخلی و ارتقای شغلی در کشور: برای دانشجویانی که قصد ادامه تحصیل در مقطع دکترا در دانشگاه‌های داخلی را دارند، داشتن مقاله ISC می‌تواند امتیاز قابل توجهی در مصاحبه‌ها و فرآیندهای پذیرش باشد. همچنین برای اعضای هیئت علمی و پژوهشگران جهت ارتقای رتبه و جایگاه شغلی در سازمان‌ها و دانشگاه‌های داخلی، بسیار مفید است.
• کمک به نمایه‌سازی و ترویج تحقیقات منطقه‌ای: با انتشار در ISC، پژوهشگران به ترویج و دیده شدن تحقیقاتی که بر مسائل و چالش‌های خاص منطقه اسلامی متمرکز هستند، کمک می‌کنند. این امر به توسعه دانش بومی و حل مشکلات منطقه‌ای یاری می‌رساند.
• امکان دانلود مقاله به زبان فارسی: با توجه به اینکه بسیاری از مجلات ISC مقالات فارسی را نمایه می‌کنند، امکان دانلود مقاله به زبان فارسی برای پژوهشگران فراهم است که دسترسی به منابع را برای فارسی‌زبانان آسان‌تر می‌کند. ایران پیپر نیز در راستای تسهیل این دسترسی، امکان یافتن و دانلود کتاب و مقاله را برای کاربران فراهم می‌سازد.

چالش‌ها و معایب انتشار مقاله در مجلات ISC

انتشار مقاله در مجلات ISC نیز، همانند هر پایگاه استنادی دیگری، با چالش‌ها و محدودیت‌هایی همراه است که پژوهشگران باید به آن‌ها توجه کنند:

• شناخت و تأثیرگذاری محدودتر در سطح بین‌المللی: اگرچه ISC یک نظام استنادی معتبر است، اما شناخت آن در سطح جهانی، به ویژه در کشورهای غربی و دانشگاه‌های تراز اول دنیا، کمتر از ISI است. این موضوع می‌تواند بر میزان دیده شدن و استنادات بین‌المللی مقالات تأثیر بگذارد.
• استنادات بین‌المللی کمتر نسبت به مجلات ISI: به دلیل دامنه جغرافیایی محدودتر ISC، مقالات منتشرشده در این پایگاه معمولاً استنادات کمتری از سوی پژوهشگران بین‌المللی دریافت می‌کنند. این مسئله می‌تواند بر شاخص‌های علم‌سنجی مانند H-index نویسنده در مقیاس جهانی تأثیرگذار باشد.
• محدودیت در برخی رشته‌های علمی و تنوع کمتر مجلات: ISC هنوز در حال توسعه است و ممکن است در برخی رشته‌های علمی، به ویژه رشته‌های بین‌رشته‌ای یا بسیار تخصصی، تعداد مجلات نمایه‌شده و تنوع آن‌ها به اندازه ISI نباشد. این موضوع می‌تواند انتخاب مجله مناسب را برای پژوهشگران این حوزه‌ها دشوار کند.
• عدم کسب اعتبار لازم برای اپلای در بسیاری از دانشگاه‌های برتر دنیا: برای دانشجویانی که هدف نهایی آن‌ها اپلای برای مقاطع تحصیلات تکمیلی (به خصوص دکترا) در دانشگاه‌های برجسته اروپا، آمریکا یا سایر نقاط جهان است، داشتن مقاله ISC به تنهایی ممکن است اعتبار کافی را به ارمغان نیاورد. اغلب این دانشگاه‌ها به دنبال مقالات در پایگاه‌های استنادی جهانی مانند ISI یا Scopus هستند.
• نیاز به ارتقای مستمر کیفیت: برای اینکه ISC بتواند جایگاه خود را در سطح بین‌المللی ارتقا دهد و به رقیبی جدی‌تر برای ISI تبدیل شود، نیازمند ارتقای مستمر کیفیت مجلات نمایه‌شده، سخت‌گیری بیشتر در فرآیند داوری و افزایش استانداردهای علم‌سنجی است. این امر می‌تواند در آینده چالش‌هایی را برای برخی از مجلات و پژوهشگران به همراه داشته باشد.

مقایسه جامع و گام به گام ISI و ISC

برای درک بهتر تفاوت‌های میان ISI و ISC و انتخاب آگاهانه برای نشر مقالات، لازم است که این دو پایگاه استنادی را بر اساس معیارهای مختلف به صورت تفصیلی مقایسه کنیم. این مقایسه به پژوهشگران کمک می‌کند تا با توجه به اولویت‌ها و اهداف خود، بهترین تصمیم را بگیرند. در ادامه، یک جدول جامع ارائه شده است که تفاوت‌های کلیدی را به وضوح نمایش می‌دهد:

معیار	ISI (Web of Science)	ISC (Islamic World Science Citation Center)
سال تأسیس	۱۹۶۰ (تغییر مالکیت به Clarivate Analytics در ۲۰۱۶)	۲۰۰۸
دامنه جغرافیایی پوشش	جهانی، با تمرکز بر برترین پژوهش‌ها از سراسر دنیا	عمدتاً کشورهای اسلامی (ایران و ۲۶ کشور دیگر)
هدف اصلی	نمایه‌سازی، ارزیابی و تحلیل جامع برترین پژوهش‌های جهانی، اندازه‌گیری تأثیر علمی	تحلیل، نمایه‌سازی و رتبه‌بندی تولیدات علمی جهان اسلام، تقویت ارتباطات علمی منطقه‌ای
سختی فرآیند داوری	بسیار سخت‌گیرانه و دقیق، با استانداردهای بین‌المللی بالا	نسبتاً آسان‌تر و سریع‌تر از ISI
مدت زمان پذیرش	طولانی (از چند ماه تا بیش از یک سال)	نسبتاً سریع‌تر (از چند هفته تا چند ماه)
زبان‌های اصلی مجلات	عمدتاً انگلیسی، اما سایر زبان‌ها نیز در صورت رعایت استانداردها پذیرفته می‌شوند	فارسی، عربی، انگلیسی (با تمرکز بر زبان‌های منطقه‌ای)
اعتبار بین‌المللی	بالا و جهانی، مورد پذیرش اکثر دانشگاه‌های تراز اول دنیا	محدودتر، بیشتر در کشورهای اسلامی شناخته شده است
اعتبار داخلی/منطقه‌ای	بالا، به عنوان شاخصی برای کیفیت و اعتبار علمی	بسیار بالا در ایران و کشورهای اسلامی، امتیاز مهم برای ارتقای داخلی
وجود ضریب تأثیر (Impact Factor)	بله (در مجلات JCR، بر اساس محاسبه Clarivate Analytics)	بله (بر اساس معیارهای علم‌سنجی ISC، معمولاً پایین‌تر از JCR)
هزینه‌های تقریبی چاپ	اکثر مجلات رایگان (برای مدل سابسکریپشن)، اما مجلات Open Access می‌توانند هزینه‌بر باشند (APC بالا)	معمولاً کمتر از ISI و در بسیاری موارد رایگان
مهمترین مزیت	اعتبار جهانی، دیده شدن بین‌المللی، فرصت‌های اپلای و همکاری‌های جهانی	پذیرش سریع‌تر، هزینه کمتر، تقویت رزومه داخلی، حمایت از تولید علم منطقه‌ای
مهمترین چالش	سختی پذیرش، زمان‌بر بودن فرآیند، نیاز به کیفیت فوق‌العاده و نگارش سلیس انگلیسی	شناخت محدود بین‌المللی، استنادات کمتر از سوی پژوهشگران جهانی
کاربرد برای رزومه (بین‌المللی)	بسیار قوی (ضروری برای اپلای دانشگاه‌های برتر)	ضعیف‌تر (مگر در موارد خاص و دانشگاه‌های منطقه)
کاربرد برای رزومه (داخلی/منطقه‌ای)	بسیار قوی (امتیاز عالی)	بسیار قوی (امتیاز بسیار بالا برای ارتقا و پذیرش داخلی)

راهنمای انتخاب: چه زمانی کدام پایگاه را برای نشر مقاله خود برگزینیم؟

انتخاب بین ISI و ISC تصمیمی است که باید با دقت و بر اساس اهداف شخصی و حرفه‌ای پژوهشگر اتخاذ شود. هیچ یک از این دو پایگاه به صورت مطلق “بهتر” از دیگری نیست؛ بلکه هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند که باید متناسب با شرایط شما در نظر گرفته شوند. در ادامه، راهنمایی جامع برای کمک به این تصمیم‌گیری ارائه شده است:

انتخاب ISI (Web of Science) در شرایطی که:

تصمیم به انتشار مقاله در مجلات ISI، نشانه‌ای از هدف‌گذاری برای دستیابی به بالاترین سطح اعتبار علمی و جهانی است. این انتخاب برای پژوهشگرانی مناسب است که قصد دارند در عرصه بین‌المللی بدرخشند و به دنبال فرصت‌های بی‌نظیر هستند:

• هدف نهایی اپلای برای دانشگاه‌های خارج از کشور، مهاجرت تحصیلی/شغلی، یا همکاری‌های بین‌المللی است: اگر رویای ادامه تحصیل در مقاطع عالی در دانشگاه‌های تراز اول جهان را در سر دارید، یا به دنبال فرصت‌های پژوهشی و شغلی در کشورهای پیشرفته هستید، مقاله ISI یک برگ برنده بی‌چون و چراست. این مقالات، اعتبار شما را در سطح جهانی تضمین می‌کنند و شانس شما را برای موفقیت در رقابت‌های بین‌المللی به شدت بالا می‌برند.
• پژوهش شما از نوآوری بالا، کیفیت علمی قوی و روش‌شناسی مستحکم برخوردار است: مجلات ISI تنها مقالاتی را می‌پذیرند که از نظر محتوایی، اصیل، نوآورانه و دارای اهمیت علمی بالا باشند. اگر پژوهش شما مرزهای دانش را جابجا می‌کند و از نظر روش‌شناسی کاملاً بی‌عیب و نقص است، شایستگی انتشار در مجلات ISI را دارد. این به معنای ارائه نتایجی است که نه تنها جدید هستند، بلکه به خوبی تحلیل شده و دارای استدلال‌های قوی‌اند.
• تسلط کافی به زبان انگلیسی برای نگارش علمی و پاسخ به داوران دارید: زبان اصلی مجلات ISI انگلیسی است و مقاله شما باید به بهترین شکل ممکن به این زبان نوشته شود. نه تنها نگارش اولیه، بلکه توانایی پاسخگویی به سؤالات و نظرات دقیق داوران نیز نیازمند تسلط بالایی به زبان انگلیسی آکادمیک است. در غیر این صورت، استفاده از خدمات ترجمه و ویرایش تخصصی ضروری خواهد بود.
• زمان کافی برای فرآیند طولانی داوری و توانایی تأمین هزینه‌های احتمالی را دارید: فرآیند داوری مجلات ISI ممکن است طولانی و زمان‌بر باشد. باید صبر و حوصله کافی برای انتظار و انجام بازنگری‌های متعدد را داشته باشید. همچنین، در صورت نیاز به خدمات ویرایش نیتیو، ترجمه حرفه‌ای یا پرداخت هزینه‌های چاپ در مجلات Open Access، باید توانایی تأمین این هزینه‌ها را نیز در نظر بگیرید.

انتخاب ISC در شرایطی که:

انتخاب ISC، به ویژه برای پژوهشگرانی که در منطقه جهان اسلام فعالیت می‌کنند و اهداف متمرکزتری در این حوزه دارند، می‌تواند بسیار هوشمندانه و مؤثر باشد. این انتخاب اغلب با سرعت بیشتر و دسترسی آسان‌تر همراه است:

• هدف نهایی تقویت رزومه برای مصاحبه دکتری داخلی، ارتقای رتبه شغلی در ایران، یا پذیرش در دانشگاه‌های کشورهای اسلامی است: اگر برنامه شما ادامه تحصیل در مقطع دکترا در دانشگاه‌های داخل کشور است یا به دنبال ارتقای جایگاه شغلی در سازمان‌ها و مؤسسات ایرانی هستید، مقاله ISC یک امتیاز عالی محسوب می‌شود. این مقالات در نظام ارزیابی داخلی کشور و بسیاری از کشورهای اسلامی از اعتبار بالایی برخوردارند.
• پژوهش ارزشمندی دارید اما ممکن است سطح نوآوری جهانی آن به اندازه ISI نباشد: بسیاری از پژوهش‌ها، هرچند از نظر محتوایی ارزشمند و کاربردی هستند، اما ممکن است از دیدگاه نوآوری جهانی یا تأثیرگذاری بین‌المللی به اندازه مقالات ISI نباشند. در چنین مواردی، ISC بستر مناسبی را برای انتشار این دستاوردها فراهم می‌کند، بدون اینکه کیفیت علمی آن زیر سؤال برود.
• مقاله شما به زبان فارسی یا عربی نوشته شده و مخاطبان اصلی شما در کشورهای اسلامی هستند: اگر پژوهش شما به زبان فارسی یا عربی نگارش شده و حوزه تأثیرگذاری آن بیشتر در میان مخاطبان و پژوهشگران منطقه است، انتشار در مجلات ISC گزینه‌ای طبیعی و منطقی است. این پایگاه به دیده شدن و ارجاع به مقالات به زبان‌های بومی منطقه کمک می‌کند.
• نیاز به انتشار سریع‌تر مقاله دارید و یا با محدودیت بودجه روبرو هستید: فرآیند داوری و پذیرش در ISC معمولاً سریع‌تر از ISI است، که برای پژوهشگرانی که محدودیت زمانی دارند (مثلاً برای دفاع از پایان‌نامه) یک مزیت محسوب می‌شود. همچنین، هزینه‌های پایین‌تر یا رایگان بودن چاپ در ISC، آن را به گزینه‌ای مناسب برای پژوهشگران با بودجه محدود تبدیل می‌کند.

انتخاب پایگاه مناسب برای نشر مقاله، تصمیمی استراتژیک است که باید با در نظر گرفتن اهداف بلندمدت و کوتاه‌مدت، کیفیت مقاله، توانمندی‌های زبانی و محدودیت‌های زمانی و مالی انجام شود. هیچ مسیری مطلقاً درست یا غلط نیست، بلکه مسیری است که شما را به مقصدتان نزدیک‌تر می‌کند.

نکات تکمیلی برای پژوهشگران و آمار و ارقام

علاوه بر درک تفاوت‌های اساسی بین ISI و ISC، نکات تکمیلی و آمار و ارقام می‌تواند دید جامع‌تری به پژوهشگران ارائه دهد و به آن‌ها در تصمیم‌گیری‌های هوشمندانه‌تر کمک کند. این بخش به بررسی روش‌های تشخیص مجلات معتبر، ارائه آمار و ارقام کلیدی، و معرفی مختصر پایگاه Scopus می‌پردازد.

نحوه تشخیص مجلات معتبر در هر دو پایگاه

در دنیای امروز که متاسفانه مجلات جعلی (Predatory Journals) نیز فعالیت می‌کنند، اطمینان از اعتبار مجله پیش از ارسال مقاله از اهمیت حیاتی برخوردار است. برای این منظور، پژوهشگران باید همواره به منابع رسمی و معتبر مراجعه کنند:

• برای مجلات ISI (Web of Science): برای تأیید اعتبار یک مجله و اینکه آیا در Web of Science نمایه شده است یا خیر، باید به وب‌سایت رسمی Clarivate Analytics (Web of Science Group) مراجعه کنید. در این وب‌سایت، بخشی برای جستجوی مجلات (Journal Search) وجود دارد که می‌توانید با وارد کردن نام مجله، ISSN یا سایر اطلاعات، وضعیت نمایه‌سازی آن را بررسی کنید. مجلات JCR دارای ضریب تأثیر مشخص و مجلات ESCI نیز با عنوان Emerging Sources Citation Index مشخص شده‌اند. هرگز به اطلاعاتی که از طریق ایمیل‌های مشکوک یا وب‌سایت‌های غیررسمی دریافت می‌کنید، اعتماد نکنید. ایران پیپر نیز می‌تواند در این زمینه به شما مشاوره دهد تا به بهترین سایت دانلود مقاله و مجلات معتبر دسترسی پیدا کنید و از اصالت مجله اطمینان حاصل کنید.
• برای مجلات ISC: پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) نیز دارای وب‌سایت رسمی است که در آن لیست مجلات نمایه‌شده، معیارهای ارزیابی و سایر اطلاعات مرتبط ارائه می‌شود. پژوهشگران می‌توانند با مراجعه به این وب‌سایت و جستجوی نام مجله، از وضعیت نمایه‌سازی آن در ISC اطمینان حاصل کنند. ISC اطلاعات دقیقی در مورد رتبه‌بندی مجلات، میزان استنادات و سایر شاخص‌های علم‌سنجی منطقه‌ای ارائه می‌دهد.
• اهمیت هوشیاری در برابر “مجلات جعلی” (Predatory Journals): مجلات جعلی، نشریاتی هستند که با هدف کسب درآمد و بدون رعایت استانداردهای علمی و فرآیندهای داوری معتبر، اقدام به انتشار مقاله می‌کنند. این مجلات با وعده پذیرش سریع و آسان، پژوهشگران را فریب می‌دهند و اعتبار علمی آن‌ها را خدشه‌دار می‌کنند. همواره به دنبال وب‌سایت‌های رسمی، هیئت تحریریه معتبر، فرآیند داوری شفاف و ضریب تأثیر واقعی باشید. ایران پیپر با آگاهی از این مخاطرات، بهترین راهنمایی‌ها را برای شما در زمینه دانلود کتاب و مقاله ارائه می‌دهد تا از دام این مجلات در امان بمانید.

آمار و ارقام (به‌روزرسانی شده و با ذکر منبع)

آمار و ارقام زیر، دیدگاهی کلی از ابعاد هر دو پایگاه ISI و ISC ارائه می‌دهد. لازم به ذکر است که این آمارها به طور مداوم در حال تغییر و به‌روزرسانی هستند و برای اطلاعات دقیق‌تر، همواره باید به منابع اصلی Clarivate Analytics و ISC مراجعه کرد:

• تعداد تقریبی مجلات نمایه‌شده:
  • ISI (Web of Science): بیش از 21,000 مجله فعال از سراسر جهان در پایگاه Web of Science نمایه‌سازی شده‌اند. این مجلات شامل دسته‌بندی‌های مختلفی مانند Science Citation Index Expanded (SCIE)، Social Sciences Citation Index (SSCI)، Arts & Humanities Citation Index (AHCI) و Emerging Sources Citation Index (ESCI) هستند.
  • ISC: پایگاه ISC در حال حاضر حدود 2,800 مجله علمی از کشورهای اسلامی را نمایه‌سازی کرده است و این تعداد به طور مداوم در حال افزایش است. این مجلات طیف وسیعی از رشته‌های علمی را پوشش می‌دهند، از علوم انسانی و اجتماعی گرفته تا علوم پایه، پزشکی و مهندسی.
• تعداد مقالات منتشر شده سالانه:
  • ISI: سالانه بیش از 3 میلیون مقاله علمی جدید در مجلات نمایه‌شده ISI به چاپ می‌رسند. این حجم عظیم از تولید علم، نشان‌دهنده نقش بی‌بدیل این پایگاه در جریان‌سازی دانش جهانی است.
  • ISC: هر ساله ده‌ها هزار مقاله توسط پژوهشگران کشورهای اسلامی در مجلات نمایه‌شده ISC منتشر می‌شوند. این آمار نشان‌دهنده رشد فعالیت‌های علمی در منطقه و اهمیت ISC در دیده شدن این پژوهش‌هاست.
• روند رشد تولید علم در هر دو پایگاه و سهم ایران در ISC:
  • ISI: طی دهه‌های اخیر، تعداد مقالات نمایه‌شده در ISI با روندی صعودی همراه بوده است، که نشان‌دهنده افزایش فعالیت‌های پژوهشی در سراسر جهان است. فناوری‌های جدید و دسترسی آسان‌تر به اطلاعات، این رشد را تسریع کرده‌اند.
  • ISC: پایگاه ISC از زمان تأسیس خود در سال 2008، رشد چشمگیری را تجربه کرده است. ایران به عنوان بنیان‌گذار و پیشرو در توسعه ISC، سهم قابل توجهی (بیش از 30 درصد) از کل مقالات نمایه‌شده در این پایگاه را به خود اختصاص داده است. این امر، نشان‌دهنده تلاش مستمر پژوهشگران ایرانی برای تولید علم و ارتقای جایگاه کشور در جهان اسلام است.

جایگاه Scopus در کنار ISI و ISC

علاوه بر ISI و ISC، پایگاه Scopus (اسکوپوس) نیز یکی دیگر از نظام‌های استنادی معتبر و جهانی است که توسط انتشارات Elsevier اداره می‌شود. Scopus از نظر پوشش مجلات و مقالات، بسیار گسترده است و بسیاری از مجلات ISI را نیز پوشش می‌دهد. این پایگاه دارای شاخص‌های علم‌سنجی خاص خود مانند CiteScore و SJR (SCImago Journal Rank) است که برای ارزیابی مجلات و مقالات به کار می‌روند. Scopus از نظر دامنه و سهولت دسترسی، اغلب بین ISI و ISC قرار می‌گیرد. بسیاری از دانشگاه‌ها و مؤسسات، Scopus را به عنوان یک معیار معتبر برای ارزیابی پژوهشگران می‌پذیرند و مقالات نمایه‌شده در آن را دارای اعتبار می‌دانند. برای پژوهشگرانی که به دنبال گزینه‌هایی فراتر از ISC اما با فرآیند داوری کمی انعطاف‌پذیرتر از برخی مجلات ISI JCR هستند، Scopus می‌تواند یک انتخاب عالی باشد. برای دانلود مقاله از مجلات نمایه‌شده در Scopus نیز، می‌توان از پلتفرم‌های تخصصی استفاده کرد. ایران پیپر نیز در این زمینه خدمات مشاوره‌ای برای یافتن بهترین سایت دانلود کتاب و مقاله ارائه می‌دهد تا پژوهشگران بتوانند به تمامی این پایگاه‌ها دسترسی داشته باشند.

نتیجه‌گیری

در این مقاله به بررسی جامع تفاوت‌های ISI (Web of Science) و ISC پرداختیم و ابعاد مختلف این دو پایگاه استنادی را از نظر تاریخچه، معیارها، مزایا، چالش‌ها و کاربردها مقایسه کردیم. روشن شد که ISI به عنوان یک پایگاه جهانی، با معیارهای سخت‌گیرانه و اعتبار بین‌المللی بالا، برای پژوهشگرانی که اهداف جهانی و اپلای در دانشگاه‌های تراز اول دنیا را دنبال می‌کنند، گزینه‌ای ایده‌آل است. در مقابل، ISC با تمرکز بر جهان اسلام و ارائه فرصت‌های بیشتر برای انتشار مقالات به زبان‌های بومی، به ویژه برای تقویت رزومه داخلی و ارتقای شغلی در کشورهای اسلامی، مزایای خاص خود را دارد.

مهم‌ترین نکته این است که هیچ یک از این دو پایگاه “بهتر مطلق” از دیگری نیست؛ انتخاب صحیح و هوشمندانه کاملاً به اهداف فردی، رشته تخصصی، کیفیت مقاله، توانمندی‌های زبانی و محدودیت‌های زمانی و مالی پژوهشگر بستگی دارد. پژوهشگران باید با آگاهی کامل از تمامی این جوانب، تصمیم‌گیری کنند و در صورت لزوم، با متخصصین نشر علمی مشورت نمایند. آنچه بیش از همه اهمیت دارد، کیفیت بالای خود پژوهش و دستاوردهای علمی است، چرا که اعتبار هر مقاله در نهایت به محتوای آن بستگی دارد، فارغ از اینکه در کدام پایگاه نمایه‌سازی شده باشد. ایران پیپر همواره در کنار پژوهشگران است تا با ارائه مشاوره و خدمات پشتیبانی، مسیر دانلود مقاله، دانلود کتاب و انتشار آثار علمی را برای شما هموار سازد و اطمینان حاصل کند که شما به بهترین سایت دانلود کتاب و مقاله دسترسی دارید.

سوالات متداول

آیا تمام مجلات نمایه‌شده در ISI دارای ایمپکت فاکتور (Impact Factor) هستند؟ تفاوت JCR و ESCI چیست؟

خیر، تمام مجلات ISI دارای ایمپکت فاکتور نیستند؛ مجلات JCR دارای ایمپکت فاکتور هستند، در حالی که مجلات ESCI (Emerging Sources Citation Index) هنوز ایمپکت فاکتور ندارند اما استانداردهای اولیه ISI را رعایت کرده‌اند.

برای دانشجویانی که قصد اپلای برای دکترا در اروپا یا آمریکای شمالی را دارند، آیا چاپ مقاله در مجلات ISC می‌تواند امتیاز مثبتی تلقی شود؟

مقاله ISC برای اپلای دکترا در اروپا یا آمریکای شمالی معمولاً امتیاز مثبتی تلقی نمی‌شود، زیرا دانشگاه‌های برتر دنیا اغلب به مقالات نمایه‌شده در ISI یا Scopus اولویت می‌دهند.

اگر مقاله‌ای در یک مجله ISI ریجکت شود، چه اقداماتی باید انجام داد؟ آیا می‌توان آن را مستقیماً به یک مجله ISC ارسال کرد؟

پس از ریجکت مقاله ISI، باید با دقت بازخوردهای داوران را بررسی و مقاله را اصلاح کرد؛ سپس می‌توان آن را به مجله دیگری (ISI یا Scopus) یا در صورت لزوم به یک مجله ISC ارسال کرد، اما بازنگری کیفی ضروری است.

آیا می‌توان یک مقاله تحقیقاتی را به زبان فارسی در مجلات ISI به چاپ رساند یا حتماً باید به زبان انگلیسی باشد؟

مقالات ISI معمولاً باید به زبان انگلیسی باشند تا مورد داوری و ارزیابی قرار گیرند، اما برخی مجلات فارسی‌زبان نیز ممکن است در ESCI نمایه شده باشند، هرچند پذیرش گسترده ندارند.

با توجه به اینکه نام ISI به Web of Science تغییر کرده است، آیا هنوز هم اصطلاح “مقاله ISI” معتبر و مورد قبول است؟

بله، با وجود تغییر نام رسمی به Web of Science توسط Clarivate Analytics، اصطلاح “مقاله ISI” همچنان در جامعه علمی بسیار رایج و مورد قبول است و به مقالاتی اشاره دارد که در مجلات نمایه‌شده در این پایگاه منتشر شده‌اند.