دادخواست تقسیم ترکه

معرفی و اهمیت موضوع تقسیم ترکه

پس از فوت یک شخص دارایی های او به صورت قهری به وراث او منتقل می شود. فرایند تقسیم ترکه به منظور تعیین سهم هر یک از وراث از اموال و دارایی های متوفی است. به دلیل پیچیدگی های حقوقی و تضادهای احتمالی میان ورثه تنظیم و ارائه دادخواست تقسیم ترکه از اهمیت بالایی برخوردار است. در این مقاله با زبانی ساده و ساختاری دقیق به بررسی مفهوم ترکه شرایط و مراحل قانونی تقسیم آن و نکات مهم مرتبط با این موضوع خواهیم پرداخت.

مفهوم ترکه و انواع آن

ترکه به مجموعه ای از دارایی ها و اموال گفته می شود که پس از فوت متوفی باقی مانده و قابلیت تقسیم میان وراث را دارد. این دارایی ها به صورت کلی به دو دسته تقسیم می شوند :

1. ترکه منقول : شامل اموالی چون پول نقد سهام وسایل نقلیه و لوازم خانگی است.
2. ترکه غیرمنقول : اموال غیرمنقول شامل زمین ساختمان و سایر دارایی های ملکی است.

وارث و طبقات ارث

در نظام حقوقی ایران وراث به طبقات مختلفی تقسیم می شوند که هر طبقه دارای اولویتی خاص است. طبقات وراث عبارتند از :

• طبقه اول : شامل والدین فرزندان و نوادگان متوفی.
• طبقه دوم : برادران خواهران و اجداد متوفی.
• طبقه سوم : عمو دایی عمه خاله و فرزندان آن ها.

موجبات ارث و شرایط ارث بری

وراث باید شرایط قانونی ارث بری را داشته باشند شامل وجود رابطه خویشاوندی یا رابطه زوجیت دائمی که در نکاح موقت محقق نمی شود. طبق ماده ۸۶۱ قانون مدنی ارث به واسطه دو عامل نسب و سبب برقرار می شود و هر طبقه باید خویشاوندی خود را اثبات نماید.

گواهی انحصار وراثت

یکی از مهم ترین اقدامات پیش از ارائه دادخواست تقسیم ترکه دریافت گواهی انحصار وراثت است که به شناسایی وراث و سهم آنان کمک می کند. این گواهی از طریق شورای حل اختلاف صادر می شود و هر یک از ورثه یا ذینفع می تواند آن را درخواست کند.

مالیات بر ارث و تکالیف وراث

مطابق با قانون مالیات های مستقیم وراث باید مالیات بر ارث را بر اساس میزان سهم خود و ارزش دارایی های متوفی پرداخت کنند. بدون پرداخت مالیات وراث نمی توانند مالکیت قانونی بر اموال متوفی داشته باشند.

شرایط و نکات مربوط به دادخواست تقسیم ترکه

دادخواست تقسیم ترکه به معنای درخواست تقسیم دارایی ها و اموال متوفی بین وراث است. این دادخواست در دو حالت قابل طرح است :

1. توافقی : که همه وراث موافقت دارند و تقسیم بدون اختلاف صورت می گیرد.
2. غیرتوافقی : در صورت عدم موافقت یک یا چند وارث دادگاه با بررسی حقوق وراث و دارایی ها تقسیم ترکه را انجام می دهد.

مدارک مورد نیاز برای دادخواست تقسیم ترکه

برای تنظیم و ارائه دادخواست مدارک زیر ضروری هستند :

• گواهی انحصار وراثت
• شناسنامه و کارت ملی وراث
• سند مالکیت اموال و دارایی های متوفی
• مدارک هویتی و ارتباطات خویشاوندی

نحوه تنظیم و ارائه دادخواست تقسیم ترکه

برای تنظیم دادخواست تقسیم ترکه مراحل زیر پیشنهاد می شود :

1. تعیین خواهان و خوانده : یکی از وراث می تواند به عنوان خواهان دادخواست را تنظیم کند و سایر وراث به عنوان خوانده محسوب می شوند.
2. ارجاع به شورای حل اختلاف : در مواردی که ارزش دارایی ها کمتر از ۲۰ میلیون تومان باشد یا موضوع اختلافی نباشد دعوی در شورای حل اختلاف مطرح می شود.
3. طرح در دادگاه حقوقی : در صورت بالا بودن ارزش ترکه یا وجود اختلاف میان وراث دادخواست باید به دادگاه عمومی حقوقی ارائه شود.

مراحل رسیدگی به دادخواست تقسیم ترکه

پس از ارائه دادخواست دادگاه مراحل زیر را طی می کند :

1. دعوت از وراث : دادگاه با ارسال ابلاغیه همه وراث را به جلسه رسیدگی دعوت می کند.
2. تعیین کارشناسی برای ارزیابی اموال : در مواردی که نیاز به ارزیابی اموال غیرمنقول باشد کارشناس رسمی دادگستری تعیین می شود.
3. تصمیم گیری نهایی : دادگاه پس از ارزیابی و بررسی مدارک در صورت توافق نکردن وراث حکم به فروش اموال و تقسیم پول میان وراث می دهد.

نکات عملی و مشاوره حقوقی در تقسیم ترکه

در روند تقسیم ترکه به نکات زیر توجه داشته باشید :

• ارزیابی دقیق اموال : به منظور جلوگیری از اختلافات بهتر است قبل از تقسیم ارزش گذاری دقیق توسط کارشناس انجام شود.
• مدیریت سهم ها : برای تقسیم اموال غیرمنقول بهتر است هر وارث به طور مساوی سهم خود را دریافت کند یا در صورت عدم امکان به فروش گذاشته شود و وجه آن تقسیم شود.
• ثبت نام در سامانه ثنا : برای پیگیری قضایی ثبت نام در سامانه ابلاغ الکترونیکی ضروری است.

سوالات متداول کاربران

آیا امکان انصراف یکی از وراث از ارث وجود دارد؟
بله هر یک از وراث می توانند از ارث خود صرف نظر کنند ولی برای این منظور باید مدارک مربوط به صلح یا هبه را ارائه دهند.

چگونه می توان به اختلافات بر سر اموال غیرمنقول پایان داد؟
در صورت اختلاف بر سر اموال غیرمنقول دادگاه امکان فروش مال و تقسیم وجه بین وراث را دارد و بهترین روش برای پیشگیری از اختلاف توافق میان وراث است.

آیا وراث می توانند بدون مراجعه به دادگاه ترکه را تقسیم کنند؟
در صورت توافق همه وراث می توانند بدون دادگاه اقدام به تقسیم اموال کنند؛ اما این روش بهتر است با نظارت یک مشاور حقوقی انجام شود تا از بروز اختلافات احتمالی جلوگیری شود.

نتیجه گیری و پیشنهاد مراجعه به وکیل

تقسیم ترکه امری پیچیده است که نیاز به آگاهی حقوقی و رعایت قوانین مربوطه دارد. توصیه می شود پیش از هر اقدامی با یک وکیل متخصص مشاوره کنید تا بتوانید به حقوق خود به درستی دست یابید و از وقوع مشکلات احتمالی در آینده جلوگیری نمایید.