زنای محصنه طاهره قره العین

خیلی ها درباره طاهره قره العین، این چهره بحث برانگیز تاریخ بابیت و بهائیت، حرف و حدیث های زیادی شنیده اند، به خصوص در مورد اتهامات اخلاقی مثل «زنای محصنه» و «بی بند و باری». از دیدگاه منتقدان، این ادعاها ریشه در آموزه های خاص این فرقه ها، به ویژه مفهوم «رفع القلم»، داره که باید حسابی واکاوی بشه تا ماجرا روشن بشه و پرده از حقایق مورد ادعای منتقدین برداشته بشه.

در دنیایی که فرقه ها و ایده های جدید دائم در حال ظهورن، شناخت ریشه ها و عملکردهای هر کدوم خیلی مهمه. وقتی اسم «طاهره قره العین» میاد، خیلی ها یاد کشف حجاب و جنجال های مربوط به اون می افتن. اما واقعیت های پشت پرده این شخصیت، به خصوص از دید منتقدان بابیت و بهائیت، خیلی عمیق تر و پیچیده تره. بحث «زنای محصنه» و «بی بند و باری» که به ایشون نسبت داده می شه، یکی از همین واقعیت های تلخه که برای شناخت بهتر این جریان فکری باید حسابی بهش بپردازیم. این مقاله می خواد با یه نگاه انتقادی و مستند، ابعاد مختلف این ادعاها رو باز کنه و نشون بده که چطور بعضی باورهای این فرقه ها، راه رو برای اتفاقات اخلاقی باز کرده.

طاهره قره العین؛ از عالمه شیعی تا نماد نسخ شریعت

قبل از اینکه وارد بحث های جنجالی بشیم، بد نیست یه آشنایی کلی با طاهره قره العین پیدا کنیم. ایشون که اسم اصلیش فاطمه زرین تاج برغانی قزوینی بوده، توی یه خانواده روحانی شیعه در قزوین به دنیا اومده. عموی ایشون هم کسی نبود جز شهید ثالث، یعنی میرزا محمدتقی برغانی قزوینی، یکی از علمای بزرگ شیعه. فاطمه زرین تاج توی همون محیط علمی رشد کرد و علوم فقه و اصول رو خوب یاد گرفت و حتی در علم و ادبیات سرآمد روزگار خودش بود. خلاصه، یه خانمی بود باسواد و اهل مطالعه.

پیوستن به بابیت و گرفتن القاب جدید

اما داستان از جایی شروع شد که فاطمه زرین تاج با افکار سید علی محمد باب آشنا شد و به این جریان جدید پیوست. اونقدر توی این راه پیش رفت که سید باب بهش القاب «طاهره» و «قره العین» رو داد. این القاب نشون می داد که چقدر این زن برای باب و پیروانش مهم بود و چقدر روی افکار و ایده های بابیت تاثیرگذار بود. انگار یه دگرگونی بزرگی توی زندگی ایشون اتفاق افتاد، از یه عالمه شیعی به یکی از چهره های کلیدی یه فرقه نوظهور تبدیل شد.

نقش کلیدی طاهره در گسترش بابیت

طاهره قره العین فقط یه پیرو عادی نبود؛ ایشون یکی از «حروف حی» بود. این «حروف حی» یعنی ۱۹ نفر اولی که به باب ایمان آوردن و هر کدومشون یه جورایی مثل حواریون خاص برای باب بودن. طاهره با سواد و قلم شیواش، شد یکی از مبلغ های اصلی و برجسته بابیت. اون با سخنرانی هاش و نوشتارهاش، کلی آدم رو جذب این فرقه کرد و توی گسترش تفکرات باب نقش مهمی داشت. از این جهت، نمی شه نقش ایشون رو توی تاریخ بابیت نادیده گرفت.

تحول فکری و گذر از شریعت

اما نقطه عطف زندگی طاهره، تحول فکری ای بود که از نظر منتقدان، ایشون رو از احکام شریعت اسلام دور کرد. این ادعاها میگه که طاهره قره العین در وقایع مهمی مثل واقعه بدشت، نقش کلیدی داشت. جایی که بابیان جمع شدن و نسخ شریعت اسلام رو اعلام کردن. این تحول فکری و دوری از اصول اسلامی، از دید منتقدین، باعث شد که ایشون به سمت ایده هایی بره که بعدها جنجال های زیادی به پا کرد. این دیگه فقط یه تغییر مذهب نبود، یه تغییر بنیادین توی سبک زندگی و باورهای اخلاقی بود.

ریشه های اعتقادی اتهامات اخلاقی؛ رفع القلم و نسخ شریعت

حالا می رسیم به یکی از مهم ترین ریشه های اتهامات اخلاقی علیه طاهره و کل جریان بابیت و بهائیت از دید منتقدین: مفهوم «رفع القلم». این یه اصطلاحیه که توی این فرقه ها معنای خاصی پیدا کرده و از نظر منتقدان، باعث شده تا خیلی از خطوط قرمز اخلاقی زیر پا گذاشته بشه.

ماجرای بدشت و مفهوم رفع القلم

قضیه از واقعه بدشت شروع شد. بدشت، روستایی نزدیک شاهرود، جایی بود که بابیان در سال ۱۲۶۴ قمری دور هم جمع شدن. هدفشون این بود که با همفکری و مشورت، تکلیف خودشون رو با حکومت قاجار و جامعه شیعی معلوم کنن. توی این گردهمایی، اتفاقی افتاد که میشه گفت نقطه عطفی توی تاریخ بابیت شد: اعلام نسخ اسلام و پایان دوره شریعت!

بابیان، به ویژه طاهره قره العین و قدوس (محمدعلی بارفروشی)، اعلام کردن که دوره اسلام تموم شده و شریعت جدیدی اومده. مهم ترین حرفی که توی این جلسه زده شد و از دید منتقدین تبعات زیادی داشت، مفهوم «رفع القلم» بود. یعنی چی؟ یعنی قلم از نوشتن گناهان برداشته شده! به این معنی که احکام و حدود الهی اسلام دیگه اعتبار ندارن و آدم ها آزادن هر کاری که دلشون می خواد انجام بدن، چون گناهی ثبت نمی شه. فکرش رو بکنید، وقتی باور کنی هر کاری بکنی، مجازات و گناهی نداره، چه اتفاقاتی ممکنه بیفته؟

نقش طاهره توی این واقعه خیلی پررنگ بود. ایشون به عنوان نماد این «نسخ شریعت» و «آزادی مطلق»، برای اولین بار در میان جمع مردان حاضر شد و حجاب از سر برداشت. این کشف حجاب علنی، فقط یه اقدام نمادین نبود، بلکه یه جور اعلام عمومی بود برای پایان قوانین اسلامی و شروع دوره جدیدی که از نظر منتقدان، راه رو برای بی بند و باری باز می کرد.

پیامدهای رفع القلم از دیدگاه منتقدان

از دید منتقدان، همین باور «رفع القلم» مثل یه چراغ سبز برای انجام هر کاری بود. وقتی بگی گناهی ثبت نمی شه، طبیعتاً دیگه هیچ مرز و حدودی برای آدم نمی مونه. این باور، از نظر خیلی ها، به مجوز «بی بند و باری»، «افراط گرایی» و اعمال «منافی عفت» تبدیل شد. منتقدین معتقدن که بابیان اولیه با توجیه «رفع القلم»، دست به کارهایی می زدن که اصلاً با عقل و منطق و اخلاق جور درنمی اومد. انگار که این مفهوم، یه جوری بهانه شد برای توجیه اعمال غیراخلاقی و خارج از عرف.

به قول منتقدین، این تفکر باعث شد که در جامعه بابیان اولیه، به خصوص در دوران آشوب و ناآرامی های اولیه این فرقه، نوعی بی قیدی اخلاقی رواج پیدا کنه. وقتی قوانین شرعی کنار گذاشته بشه و هیچ جایگزین اخلاقی محکمی هم وجود نداشته باشه، معلومه که هرج و مرج اخلاقی گریبانگیر اون جامعه می شه. این دیدگاه، «رفع القلم» رو نه یه آزادی معنوی، بلکه یه توجیه برای فروپاشی اخلاقی می دونه.

ادعاهای زنای محصنه و بی بند و باری؛ مستندات و گزارش ها از منظر منتقدان

حالا که با مفهوم «رفع القلم» آشنا شدیم، می رسیم به اصل ماجرا؛ ادعاهای مربوط به «زنای محصنه» و «بی بند و باری» که منتقدان به طاهره قره العین و حتی به کل جامعه بابیان و بهائیان نسبت می دن. این ادعاها بر اساس گزارش ها و مستنداتی هست که از دیدگاه منتقدین، اعتبار زیادی داره.

اتهامات مستقیم علیه طاهره قره العین

بعد از واقعه بدشت و اون کشف حجاب جنجالی، گزارش های تاریخی (البته از دید منتقدین) درباره رفتار طاهره قره العین خیلی بحث برانگیز میشه. گفته میشه که ایشون پس از بدشت، ارتباطات نامشروعی با شخصیت هایی مثل قدوس و دیگر بابیان داشته. این ادعاها فقط به شایعات محدود نمیشه، بلکه در برخی منابع تاریخی که نگاه انتقادی به بابیت دارن، بهشون اشاره شده.

یه اتهام دیگه که از دید منتقدان خیلی سنگینه، مشارکت طاهره در شهادت عمویش، شهید ثالث، میرزا محمدتقی برغانی قزوینیه. منتقدین می گن که این کار نه فقط یک خیانت خانوادگی، بلکه نشون دهنده جاه طلبی های طاهره و دوری کامل ایشون از اصول اخلاقی و دینی بوده. این ادعاها، زندگی طاهره رو بعد از پیوستن به بابیت، با پرده هایی از ابهام و رفتارهای غیراخلاقی گره می زنن.

گزارش های صبحی مهتدی از فساد اخلاقی در بهائیت

یکی از مهم ترین منابعی که منتقدان برای اثبات ادعاهای خودشون در مورد فساد اخلاقی بهائیت بهش استناد می کنن، نوشته های «صبحی مهتدی» هست. صبحی مهتدی، کسی بود که مدتی منشی مخصوص عبدالبهاء (یکی از رهبران اصلی بهائیت) بود، اما بعداً از این فرقه جدا شد و شروع به انتقاد از اون ها کرد. کتاب معروفش، «پیام پدر»، شامل خاطرات و مشاهداتشه که پر از نکاتیه که از دیدگاه منتقدین، روشنگره.

صبحی مهتدی توی کتابش به صراحت از «زنای محصنه مبلغان بهائی» صحبت می کنه و ماجرایی رو تعریف می کنه که نشون دهنده عمق این فساد از نظر منتقدان هست. اون می نویسه:

«یکی از مبلغان این طایفه آشچی نام، به یکی از خانم های بهائی کتاب اقدس (از نوشته های بهاءالله) را می آموخت. رفته رفته زن بیچاره را فریب داد و گفت: فرموده اند رفع القلم (قلم از نوشتن معاصی برداشته شده). در حقیقت وی آرزویش این بود که با او یار شود و به این واسطه زن را فریب داد و به خواسته شوم خود رسید. مدت ها چنین بودند تا روزی که شوهر ناگهان به خانه آمد و آن دو را در یک بستر دید. هیاهو و فریاد به راه انداخت و کار به محفل روحانی کشید. بیچاره زن خودکشی کرد و پرونده آن ها در محفل روحانی است. از این گونه کارها بسیار شد که من برای حفظ آبرو یک یک را نمی گویم ولی این را می گویم که هیچ کس از این بدکاران رانده نشده اند.»

این گزارش، از دید منتقدان، خیلی حرف ها برای گفتن داره. اولاً نشون میده که چطور مفهوم «رفع القلم»، از نظر اون ها، تبدیل به توجیهی برای اعمال غیراخلاقی شده بود. ثانیاً، این ماجرا می تونه نشون بده که چطور «فساد اخلاقی» از دید صبحی مهتدی در میان برخی از بهائیان شیوع داشته و تشکیلات بهائی هم، به جای مجازات قاطع، با این مسائل برخورد کرده. این ها همه از دیدگاه منتقدان، نقاط تاریک و سؤال برانگیزی توی تاریخ این فرقه هستن که باید بهشون توجه کرد.

احکام زنا در بهائیت و نقد آن از منظر منتقدین

یکی دیگه از مواردی که منتقدین به اون اشاره می کنن و از نظرشون جای بحث و نقد جدی داره، احکام مربوط به زنا توی بهائیت هست. به خصوص، حکمی که توی کتاب اقدس بهاءالله، کتاب اصلی بهائیان، اومده و با احکام اسلامی تفاوت های اساسی داره.

دیه زنا در کتاب اقدس بهاءالله

توی کتاب اقدس، بهاءالله حکمی رو برای زناکاران (هم مرد و هم زن) تعیین کرده. این حکم میگه که:

«خداوند حکم داده است که هر یک از مرد و زن زنا کننده می باید دیه به بیت العدل تسلیم کند و مقدار آن دیه نه مثقال طلا است و اگر دو مرتبه زنا کردند لازم است دو مقابل آن پرداخت کنند (دو برابر) و این حکمی است از جانب مالک اسماء.»

ببینید، اینجا به جای مجازات های قاطع مثل حد شرعی که توی اسلام برای زنا در نظر گرفته شده، فقط یه دیه مالی مطرح شده. یعنی هر کسی که زنا کنه، باید نه مثقال طلا به بیت العدل بده. اگه دوباره این کارو تکرار کرد، باید دو برابر بده. از دید منتقدان، این دیگه مجازات نیست، یه جور جبران مالیه. انگار که با پرداخت پول، میشه یه عمل غیراخلاقی رو جبران کرد و حتی به نوعی مجاز دونست. این یعنی زنا، جرم نیست که مجازات سختی داشته باشه، بلکه یه تخلف مالیه که با پرداخت جریمه حل و فصل میشه.

نقد منتقدان به حکم دیه زنا

منتقدان معتقدن که این حکم نه مثقال طلا، عملاً باعث شده که زنا یه کار قابل خرید و فروش بشه. یعنی اگه کسی پولشو داشته باشه، می تونه این کارو بکنه و بعد با پرداخت یه مبلغی، خودش رو از مجازات خلاص کنه. این خیلی با احکام اسلامی که برای زنای محصنه و غیرمحصنه، مجازات های سنگینی مثل سنگسار یا شلاق در نظر گرفته، فرق داره. توی اسلام، زنا یه گناه کبیره و جرم بزرگه که امنیت اخلاقی جامعه رو به خطر میندازه و برای همین هم مجازات های سخت و قاطعی داره.

یه نکته دیگه که منتقدان بهش اشاره می کنن، اینه که این مبالغ طلایی که جمع میشه، به کجا می ره؟ اون ها معتقدن که این پول ها به بیت العدل (که مرکز اصلی بهائیان هست و در اسرائیل قرار داره) سرازیر میشه. این یعنی بیت العدل، از اعمال غیراخلاقی بهائیان، درآمد کسب می کنه. از دید منتقدان، این سیستم نه تنها فساد رو ریشه کن نمی کنه، بلکه با یه جور جریمه مجازکننده، عملاً بهش چراغ سبز نشون میده و به قبح زدایی از این عمل دامن میزنه.

خلاصه، از دید منتقدین، حکم نه مثقال طلا نه تنها یه مجازات بازدارنده نیست، بلکه یه جور توجیه مالی برای انجام اعمال غیراخلاقیه و نشون میده که چقدر دیدگاه بهائیت نسبت به مسائل اخلاقی، به خصوص زنا، با دیدگاه اسلام متفاوته.

ابعاد تاریخی و پیامدهای اجتماعی و فرهنگی

داستان طاهره قره العین فقط به بحث های اخلاقی و اعتقادی محدود نمیشه؛ این شخصیت توی تاریخ معاصر ایران هم نقش و جایگاه خاصی داره و سرنوشتش با وقایع مهمی گره خورده.

اعدام طاهره قره العین و نقش امیرکبیر

طاهره قره العین، عاقبت به دلیل فعالیت هایش در بابیت و اتهامات متعدد (که شامل اتهامات اخلاقی و سیاسی می شد)، در سال ۱۲۶۸ قمری به دستور امیرکبیر اعدام شد. از دید منتقدان، امیرکبیر که وزیر باکفایت و مقتدر ناصرالدین شاه بود، با درک خطراتی که فرقه های نوظهور مثل بابیت برای امنیت و وحدت جامعه اسلامی ایران داشتن، دستور به برخورد جدی با این جریان ها داد. اعدام طاهره، یکی از اقدامات او در راستای مقابله با این فرقه ها بود. منتقدان معتقدن که این اعدام، نه فقط به خاطر مسائل سیاسی، بلکه به دلیل اتهامات اخلاقی و انحرافاتی بود که به طاهره و بابیان نسبت داده می شد.

واکنش ها به اعدام طاهره توی اون زمان متفاوت بود. عده ای این اقدام رو لازمه حفظ نظم و شرع می دونستن، در حالی که پیروانش اون رو یک شهید می دونستن. تحلیل این واقعه توی بستر تاریخ معاصر ایران، نشون میده که چقدر مسائل دینی و اخلاقی، با مسائل سیاسی و اجتماعی اون دوره گره خورده بود و امیرکبیر سعی داشت با اتخاذ رویکردی قاطع، ثبات جامعه رو حفظ کنه.

تأثیرگذاری طاهره قره العین به عنوان الگو

یکی از نکات جالبی که درباره طاهره قره العین وجود داره، تفاوت دیدگاه ها درباره ایشون به عنوان یک الگوئه. بهائیان و برخی گروه های فمینیست، طاهره رو نماد آزادی زنان، پیشگام کشف حجاب و برابری جنسیتی می دونن. اون ها طاهره رو قهرمانی معرفی می کنن که در دورانی که زنان از حقوق کمی برخوردار بودن، علم مخالفت با سنت ها رو بلند کرد.

اما از اون طرف، منتقدین ایشون رو نمادی از انحراف اخلاقی و دینی می دونن. اون ها کشف حجاب طاهره رو نه یه حرکت انقلابی برای آزادی زنان، بلکه یه حرکت سازمان یافته در راستای نسخ شریعت و توجیه بی بند و باری می دونن. منتقدین معتقدن که اگر قراره طاهره الگوی زنان باشه، باید تمام ابعاد زندگی و اعتقاداتش، از جمله اتهامات اخلاقی ای که بهش وارد شده، به صورت شفاف بررسی بشه تا تصویر درستی از ایشون به دست بیاد. درک این تفاوت دیدگاه ها، برای روشنگری و فهم صحیح تاریخی و اعتقادی خیلی مهمه.

بحث پیرامون عکس واقعی طاهره قره العین

در کنار همه این بحث ها، یه موضوع دیگه هم هست که توی فضای مجازی خیلی بهش پرداخته میشه و اونم بحث عکس واقعی طاهره قره العین هست. خیلی از کاربران، به خصوص کسایی که تازه با این اسم آشنا میشن، دنبال اینن که بدونن قیافه واقعی ایشون چطور بوده. اما باید بگیم که درباره تصاویر منتسب به طاهره، ابهامات زیادی وجود داره. توی اون زمان، عکاسی مثل امروز رایج نبود و عکس های قدیمی هم خیلی کم پیدا میشه. برای همین، خیلی از عکس هایی که به اسم طاهره قره العین دست به دست میشن، ممکنه جعلی باشن یا حداقل سندیت تاریخی محکمی نداشته باشن.

این موضوع نشون میده که حتی در جزئی ترین مسائل مربوط به شخصیت های تاریخی، چقدر نیاز به تحقیق و بررسی دقیق داریم. نباید هر تصویری رو که به اسم یک شخصیت تاریخی منتشر میشه، به راحتی باور کرد. این نکته برای کسایی که دنبال حقیقت هستن، یه زنگ خطره که حواسشون باشه.

نتیجه گیری

خب، رسیدیم به آخر بحثمون. در این مقاله، سعی کردیم با یه نگاه انتقادی و مستند، ابعاد مختلف اتهامات «زنای محصنه طاهره قره العین» و «بی بند و باری» رو از دیدگاه منتقدان فرقه بابیت و بهائیت بررسی کنیم. دیدیم که چطور مفهوم «رفع القلم» در واقعه بدشت، از دید منتقدان، به مجوز و توجیهی برای اعمال غیراخلاقی تبدیل شد و طاهره قره العین هم به عنوان نمادی از این رویکرد، در کانون توجه قرار گرفت.

از گزارش های «صبحی مهتدی» که خودش از نزدیک شاهد برخی اتفاقات بود، حرف زدیم و دیدیم که چطور از فساد اخلاقی در بین مبلغان بهائی و شیوع اون در جامعه بهائیان اولیه پرده برمی داره. همین طور به حکم «نه مثقال طلا» در کتاب اقدس پرداختیم و نقد منتقدان رو شنیدیم که چطور این حکم، به جای یه مجازات بازدارنده، از دید اون ها، یه راه حل مالی برای جبران زنا شده و عملاً به این کار قبح زدایی کرده.

در نهایت، به ابعاد تاریخی مثل اعدام طاهره به دستور امیرکبیر و همچنین تفاوت دیدگاه ها درباره ایشون به عنوان یک الگو پرداختیم. بعضی ها طاهره رو نماد آزادی می دونن و بعضی ها نماد انحراف اخلاقی. توی این هیاهو، خیلی مهمه که ما به عنوان یه مخاطب هوشمند، با نگاهی دقیق و انتقادی به این مسائل نگاه کنیم. فهم عمیق تر از فرقه هایی مثل بهائیت و شخصیت های تاثیرگذار اون ها، فقط با بررسی همه جانبه و بر اساس منابع معتبر (از هر دو دیدگاه، البته در این مقاله تاکید بر دیدگاه منتقدان بود) ممکنه.

پس، لازم نیست هرچی رو که شنیدیم یا خوندیم، بدون تحقیق و بررسی قبول کنیم. فکر کردن، پرسیدن و دنبال سند و مدرک گشتن، بهترین راه برای رسیدن به حقیقت و دوری از گمراهی و شبهاته. امید که این مقاله تونسته باشه به روشنگری هرچه بیشتر این موضوع کمک کنه.