ناشزه بودن یعنی چه

حتما کلمه «ناشزه» به گوشتان خورده و شاید حتی ذهنتان را درگیر کرده باشد که اصلا یعنی چه و چه سرنوشتی را برای زندگی مشترک رقم می زند. ناشزه بودن یعنی چی؟ خیلی ساده اگر بخواهیم بگوییم، وقتی یک زن بدون دلیل موجه و قانونی، از انجام وظایف زناشویی اش سر باز بزند، از نظر حقوقی به او «ناشزه» می گویند. این موضوع حسابی روی حقوق مالی زن، مثل نفقه، تاثیر می گذارد و می تواند چالش های زیادی را در زندگی زناشویی ایجاد کند. پس اگر می خواهید بدانید این اصطلاح حقوقی دقیقا به چه معناست و چه پیچیدگی هایی دارد، تا آخر این مقاله با ما همراه باشید.

زندگی مشترک، مثل یک سفر طولانی است که هر دو نفر باید با هم هم قدم بشن و به وظایفشون در قبال هم عمل کنن. اما گاهی اوقات، اتفاقاتی می افته که این همراهی رو به چالش می کشه و پای اصطلاحات حقوقی رو وسط می آره. یکی از این اصطلاحات که ممکنه خیلی ها رو گیج کنه، همین «نشوز» و «ناشزه بودن» هست. این کلمات فقط یه سری واژه خشک و خالی حقوقی نیستن؛ بلکه روی جنبه های مختلف زندگی زناشویی، از جمله حقوق مالی زن و حتی آینده رابطه، تاثیرات جدی دارن.

مخاطب این مطلب فقط کسایی که توی دادگاه خانواده پرونده دارن نیستن؛ بلکه هر زوجی، هر کسی که قصد ازدواج داره، یا حتی دانشجویان حقوق و هر شهروند کنجکاوی که دوست داره اطلاعات حقوقی اش رو بالا ببره، می تونه ازش استفاده کنه. اینجا قرار نیست پیچیده ترین اصطلاحات حقوقی رو به زبانی سخت و ثقیل توضیح بدیم؛ بلکه می خواهیم با یه زبان ساده و خودمونی، مفهوم ناشزه بودن رو براتون باز کنیم. از معنی دقیقش گرفته تا انواع تمکین، شرایطی که یه زن ناشزه محسوب میشه، آثار حقوقی این قضیه روی نفقه و مهریه، و حتی بحث کمتر شنیده شده «نشوز مرد». پس بزن بریم تا تمام زوایای این موضوع رو با هم بررسی کنیم.

ناشزه بودن یعنی چی؟ تعریف ساده و حقوقی زن ناشزه

شاید اولین سوالی که توی ذهنتون می آد این باشه که اصلا این کلمه عجیب و غریب نشوز از کجا اومده و به چه معناست؟ توی لغت، نشوز از ریشه نشز میاد که به معنی سرکشی، طغیان یا بلند شدن هست. وقتی میگن یه کوه بلند ناشزه، یعنی از سطح زمین بالاتر اومده. توی زندگی زناشویی هم وقتی زنی ناشزه میشه، یعنی از اون مسیری که قانون و عرف براش تعریف کرده، سرپیچی می کنه و به اصطلاح، سرکشی می کنه.

اما از نظر حقوقی، تعریف زن ناشزه خیلی مشخص تره. به زنی گفته میشه که بدون هیچ عذر و بهانه قابل قبولی که توی شرع و قانون اومده باشه، از انجام وظایف زناشویی خودش که بهش تمکین می گیم، خودداری کنه. یعنی چی؟ یعنی وظایفش رو نسبت به شوهرش انجام نده. این وظایف شامل دو بخش اصلی هستن که بهشون تمکین عام و تمکین خاص می گیم و جلوتر مفصل تر در موردشون حرف می زنیم. پس در یک کلام، اگه زنی از این دو نوع تمکین، یا حتی فقط یکیشون، سرپیچی کنه، اونم بدون دلیل موجه، میشه ناشزه.

«ناشزه به زنی گفته می شود که بدون دلیل موجه شرعی یا قانونی، از انجام وظایف زناشویی و تمکین در برابر شوهرش امتناع ورزد.»

توی قانون مدنی ما، به صورت مستقیم کلمه ناشزه تعریف نشده، اما با بررسی مواد مختلف و تفسیر حقوقدان ها و رویه دادگاه ها، مفهومش کاملا روشن شده. ارتباط بین نشوز و تمکین خیلی واضحه؛ در واقع، نشوز نتیجه مستقیم عدم تمکینه. اگه تمکین نباشه، نشوز به وجود میاد و بعدش هم یه عالمه دردسر حقوقی که ممکنه به وجود بیاد.

تمکین چیست؟ انواع تمکین و وظایف زناشویی

حالا که فهمیدیم ناشزه بودن یعنی چی، باید بریم سراغ ریشه اصلی این موضوع یعنی تمکین. تمکین، واژه ای کلیدی توی حقوق خانواده ست و در واقع همون وظایفیه که زن در قبال شوهرش توی زندگی مشترک داره. این وظایف فقط یه سری توقعات شخصی نیستن، بلکه توی قانون مدنی بهشون اشاره شده و عدم رعایتشون می تونه پیامدهای حقوقی مهمی داشته باشه.

خیلی ها فکر می کنن تمکین یعنی فقط روابط زناشویی، اما این فقط یه بخش کوچیک از ماجراست. تمکین دو نوع اصلی داره: تمکین عام و تمکین خاص. بیاین ببینیم هر کدومشون دقیقا شامل چی میشن:

تمکین عام: رعایت زندگی مشترک

تمکین عام، همونطور که از اسمش پیداست، مربوط به کلیات زندگی مشترکه. یعنی زن باید به قواعد و چارچوب های کلی زندگی خانوادگی که شوهرش تعیین می کنه (البته در حد متعارف و قانونی) پایبند باشه. ماده 1102 قانون مدنی میگه که با جاری شدن عقد نکاح، روابط زوجیت بین زن و شوهر برقرار میشه و حقوق و وظایفشون هم شروع میشه. این وظایف عمومی زن، مصادیق تمکین عام هستن. بریم سراغ چند تا از مهم ترین مصادیقش:

1. سکونت در منزل مشترک: طبق ماده ۱۱۱۴ قانون مدنی، زن باید توی خونه ای که شوهرش تعیین می کنه زندگی کنه. البته یه استثنای مهم هم داره؛ اگه توی عقدنامه یا یه قرارداد جداگانه، حق تعیین محل سکونت به زن داده شده باشه (که بهش میگن حق مسکن با زن)، اون وقت زن می تونه خودش خونه رو انتخاب کنه و این انتخابش به معنی عدم تمکین نیست.
2. ایفای وظایف کلی زوجیت: این مورد خیلی کلیه و شامل همه اون کارهایی میشه که توی عرف و قانون از یه همسر انتظار میره. مثلاً مدیریت امور خونه، رعایت شئون خانوادگی و… .
3. کسب اجازه برای خروج از منزل (در مواردی): طبق قانون، زن برای خروج از منزل مشترک نیاز به اجازه شوهرش داره، مگر اینکه خروج برای انجام کاری واجب یا لازم باشه، مثل رفتن به سر کار با اجازه شوهر، یا رفتن به دکتر. البته این مورد هم توی شروط ضمن عقد قابل تغییره.
4. اشتغال به شغل مناسب با رضایت شوهر: ماده ۱۱۱۷ قانون مدنی میگه که شوهر می تونه زنش رو از شغلی که به آبرو و حیثیت خانواده یا خود زن لطمه می زنه، منع کنه. پس اگه زن به شغلی مشغول باشه که منافی حیثیت باشه و شوهر هم راضی نباشه، می تونه جزو مصادیق عدم تمکین عام محسوب بشه.

نکته مهم اینه که تمکین عام فقط به معنای فرمانبرداری کورکورانه نیست؛ بلکه باید توی چارچوب قانون و عرف باشه و مرد هم نباید از این حقش سوءاستفاده کنه. مثلاً اگه مرد بدون دلیل موجه، زن رو از کاری یا جایی منع کنه، این منع قانونی نیست و زن با عدم اطاعتش ناشزه محسوب نمیشه.

تمکین خاص: روابط زناشویی

حالا بریم سراغ تمکین خاص که خیلی ها اولین چیزیه که با شنیدن کلمه تمکین به ذهنشون میاد. تمکین خاص به معنای برقراری روابط زناشویی و جنسی بین زن و شوهره، اونم در حد متعارف و معمول. توی فقه و حقوق، این مورد از اهمیت ویژه ای برخورداره و جزو حقوق و وظایف اصلی زوجین محسوب میشه.

اگه زنی بدون عذر موجه و قانونی، از برقراری رابطه زناشویی با شوهرش امتناع کنه، در این صورت ناشزه محسوب میشه. البته اینجا هم مثل تمکین عام، استثنائاتی وجود داره. مثلاً اگه زن بیماری داشته باشه، یا مرد دچار بیماری های مقاربتی باشه، یا حتی توی دوران قاعدگی یا نفاس، زن می تونه از تمکین خاص امتناع کنه و ناشزه به حساب نمیاد. پس همیشه باید به این نکته توجه داشت که تمکین و عدم تمکین، دارای شرایط و استثنائاتی هستن که اگه اونا رعایت بشن، دیگه پای ناشزه بودن وسط نمیاد.

چه زمانی یک زن ناشزه محسوب می شود؟ موارد تحقق نشوز

فهمیدیم که ناشزه بودن به خاطر عدم تمکین زن اتفاق می افته. حالا بیایید دقیق تر ببینیم توی چه شرایطی، قانون میگه بله، این زن ناشزه است! این موارد، همون چیزهایی هستن که اگه زن بدون دلیل موجه قانونی یا شرعی انجامشون نده، می تونه کارش به دادگاه بکشه و عنوان ناشزه بهش تعلق بگیره:

• موندن توی خونه مشترک رو قبول نکنه: اگه شوهر خونه ای رو برای زندگی مشترک فراهم کرده و زن بدون هیچ دلیل قابل قبولی نخواد توی اون خونه زندگی کنه، حتی اگه شوهر یه خونه دیگه هم براش اجاره کرده باشه، این به معنی عدم تمکین و ناشزه بودنه. مگر اینکه حق تعیین منزل رو از قبل داشته باشه.
• وظایف کلی زندگی مشترک رو انجام نده: مثلا اگه زن بدون دلیل، برای امور منزل همکاری نکنه، یا به نیازهای کلی خانواده بی توجه باشه. البته اینجا باید مرز بین بی توجهی و ناشزه بودن رو با دقت مشخص کرد، چون گاهی اختلاف سلیقه با عدم تمکین فرق داره.
• از روابط زناشویی سر باز بزنه: این همون تمکین خاصه که قبلا در موردش حرف زدیم. اگه زن بدون عذر شرعی یا پزشکی، از رابطه جنسی با شوهرش خودداری کنه، ناشزه محسوب میشه.
• بدون اجازه شوهر، از خونه بره بیرون: قبلا هم گفتیم که زن برای خروج از منزل باید اجازه شوهر رو داشته باشه، مگر اینکه برای کارهای ضروری باشه یا توی عقدنامه حق خروج بهش داده شده باشه. اگه بدون اجازه و برای کارهای غیرضروری از منزل خارج بشه و این کارش تکرار بشه، می تونه دلیل بر نشوز باشه.
• شغلی داشته باشه که شوهرش باهاش مخالفه و به حیثیت خانواده لطمه می زنه: اگه زن شغلی داشته باشه که مرد به دلیل منافی بودن با حیثیت خانوادگی یا شرایط زندگی مشترک باهاش مخالف باشه و این شغل در واقع هم منافی حیثیت باشه و زن هم به اون کار ادامه بده، می تونه جزو مصادیق نشوز قرار بگیره. البته این موضوع هم باید توی دادگاه اثبات بشه و صرف مخالفت شوهر دلیل کافی نیست.

خلاصه که نشوز زن یه طیف وسیعی از رفتارهایی رو شامل میشه که همه شون برمی گردن به انجام ندادن وظایف زناشویی بدون دلیل موجه. یادتون باشه که همیشه باید دلیل محکمه پسند وجود داشته باشه تا زن ناشزه شناخته بشه.

آثار حقوقی ناشزه بودن زن: از نفقه تا مهریه و طلاق

وقتی پای ناشزه بودن به میون میاد، مهم ترین چیزی که به ذهن میاد، تغییراتیه که توی حقوق زن پیش میاد. این موضوع تاثیرات جدی روی نفقه، مهریه و حتی روند طلاق میذاره. بیاین دونه دونه این آثار رو بررسی کنیم:

نفقه زن ناشزه: قطع شدن نفقه، اما با شرط و شروط!

شاید بشه گفت مهم ترین اثر حقوقی ناشزه بودن زن، قطع شدن حق دریافت نفقه است. ماده 1108 قانون مدنی خیلی واضح این رو میگه: «هرگاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظایف زوجیت امتناع کند مستحق نفقه نخواهد بود.» یعنی چی؟ یعنی اگه زن ناشزه باشه، شوهرش دیگه وظیفه نداره بهش نفقه بده.

اما یه نکته خیلی مهم اینجاست: این قطع شدن نفقه همینجوری و با حرف شوهر اتفاق نمی افته. مرد برای اینکه بتونه نفقه رو قطع کنه، باید اول از طریق دادگاه، ناشزه بودن زنش رو اثبات کنه. یعنی باید بره دادخواست الزام به تمکین بده و اگه دادگاه حکم به تمکین زن داد و زن بازم تمکین نکرد، اون وقت دادگاه گواهی عدم تمکین صادر می کنه. بعد از این گواهی، مرد می تونه دیگه نفقه نده. پس صرف ادعای مرد کافی نیست و حتماً باید روند قانونی طی بشه.

یه خبر خوب هم هست! اگه زن ناشزه بعد از مدتی تصمیم بگیره و دوباره وظایفش رو انجام بده و تمکین کنه، حق دریافت نفقه دوباره براش برقراره. یعنی ناشزه بودن یه وضعیت دائمی نیست و اگه زن به وظایفش برگرده، می تونه دوباره نفقه دریافت کنه.

مهریه زن ناشزه: آیا ناشزه بودن، مهریه را هم می پراند؟

خیلیا فکر می کنن اگه زنی ناشزه باشه، مهریه اش هم میپره، اما این فکر کاملاً اشتباهه! بیایید رک و پوست کنده بگیم: ناشزه بودن زن هیچ تاثیری روی حق مهریه نداره. مهریه، به محض اینکه عقد نکاح خونده میشه، تمام و کمال به ملکیت زن درمیاد. ماده 1082 قانون مدنی میگه: «بمجرد عقد زن مالک مهر می شود و می تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید.»

پس حتی اگه زنی سال ها ناشزه باشه و نفقه هم نگیره، مهریه اش سر جای خودشه و هر وقت بخواد می تونه اون رو از شوهرش مطالبه کنه. این یه حق کاملاً مستقل از تمکین و عدم تمکین زن هست. اینجا خوبه به بحث حق حبس هم اشاره کنیم. اگه زنی از حق حبسش استفاده کنه (یعنی تا وقتی مهریه اش رو نگرفته، از تمکین خودداری کنه)، اصلا ناشزه محسوب نمیشه و حتی نفقه هم بهش تعلق می گیره! پس حق حبس رو با نشوز اشتباه نگیرید.

وضعیت طلاق زن ناشزه: وقتی پای نشوز به طلاق باز می شود

طلاق برای یک زن ناشزه، می تونه یه مسیر پرپیچ و خم باشه، مخصوصا اگه شوهر برای طلاق دادن راضی نباشه. توی قانون ایران، طلاق معمولاً به دست مرده، مگر اینکه زن دلایل محکمه پسندی برای طلاق داشته باشه. اگه زنی ناشزه باشه، درخواست طلاق از طرف خودش کمی سخت تر میشه، چون عملاً یکی از دلایل اصلی برای طلاق از طرف زن (یعنی عسر و حرج) رو نداره یا اثباتش سخت تره. مرد هم در صورت نشوز زن، دلیلی برای طلاق نداره، مگر اینکه دیگه نخواد با این وضعیت ادامه بده.

نقش عسر و حرج اینجا خیلی مهمه. عسر و حرج یعنی سختی و مشقت شدید توی زندگی که دیگه زن نتونه اون زندگی رو تحمل کنه. اگه زنی ناشزه باشه و خودش بخواد طلاق بگیره، باید عسر و حرج خودش رو اثبات کنه که با وجود نشوز، این کار آسون نیست. اما نشوز زن می تونه به مرد این اجازه رو بده که اگه بخواد، ازدواج مجدد کنه. دادگاه با ارائه گواهی عدم تمکین، به مرد اجازه میده همسر دوم اختیار کنه.

مرد هم می تواند ناشزه باشد؟ نشوز مرد و پیامدهای آن

شاید فکر کنید که ناشزه فقط برای زنا به کار میره، اما جالب بدونید که توی قانون و فقه، مرد هم می تونه ناشزه باشه! بله، نشوز فقط مختص زن نیست، هرچند کمتر ازش حرف زده میشه یا اصطلاح رایج مرد ناشزه رو نمی شنویم. وقتی می گیم نشوز مرد، منظور اینه که مرد از وظایف قانونی و شرعی خودش در قبال همسرش سر باز بزنه.

خب، حالا مصادیق نشوز مرد چیا می تونه باشه؟

• عدم پرداخت نفقه: مهم ترین و اصلی ترین مصداق نشوز مرد، عدم پرداخت نفقه زوجه است. طبق قانون، مرد وظیفه داره نفقه زن رو بپردازه و اگه بدون دلیل موجه از این کار خودداری کنه، نشوز کرده.
• ترک منزل مشترک بدون عذر موجه: اگه مرد بدون دلیل قابل قبول، خونه مشترک رو ترک کنه و زندگی رو رها کنه، این هم می تونه جزو نشوز مرد محسوب بشه.
• سوء معاشرت و بدرفتاری: اگه مرد با زنش بدرفتاری کنه، اون رو آزار بده، یا به اصطلاح، سوء معاشرت داشته باشه، این هم می تونه از مصادیق نشوز مرد باشه. این موارد به عسر و حرج زن هم منجر میشه.
• عدم ایفای وظایف زناشویی (تمکین خاص): بله، این مورد هم می تونه شامل مرد بشه. اگه مرد بدون عذر شرعی یا قانونی از برقراری رابطه زناشویی با همسرش خودداری کنه، نشوز کرده.

پس اگه مرد نشوز کنه، چه اتفاقی میفته؟ آثار حقوقی نشوز مرد برای زن کاملا متفاوته. مثلاً در مورد نفقه، اگه مرد نشوز کنه و نفقه نده، زن می تونه بره دادگاه و دادخواست نفقه بده. حتی می تونه به خاطر عدم پرداخت نفقه، از شوهرش شکایت کیفری هم بکنه. اگه نشوز مرد ادامه پیدا کنه و باعث عسر و حرج زن بشه، زن می تونه درخواست طلاق بده. پس می بینیم که نشوز، دو طرفه است و هر کدوم از زوجین اگه وظایفشون رو انجام ندن، می تونن ناشزه محسوب بشن.

چگونه نشوز را اثبات کنیم؟ گواهی عدم تمکین و فرآیند دادگاهی

حرف زدن از ناشزه بودن یه بحثه و اثباتش توی دادگاه یه بحث دیگه! اثبات نشوز زن یا مرد، یه فرآیند حقوقی داره که باید قدم به قدم طی بشه. فکر نکنید همین که بگید همسرم ناشزه است، کافیه. باید مدرک داشته باشید و توی دادگاه ثابت کنید.

اظهارنامه تمکین: شروع ماجرا

اغلب اوقات، اولین قدم برای اثبات نشوز زن، ارسال اظهارنامه تمکین از طرف شوهره. توی این اظهارنامه، مرد از زنش می خواد که به منزل مشترک برگرده و وظایف زناشویی اش رو انجام بده. این اظهارنامه یه جور اخطار رسمی محسوب میشه و اگه زن به اون بی توجهی کنه، می تونه مدرکی برای اثبات عدم تمکینش باشه.

دادخواست الزام به تمکین: پای دادگاه وسط می آید

اگه زن به اظهارنامه تمکین جواب نده یا به اون عمل نکنه، مرد می تونه بره دادگاه خانواده و دادخواست الزام به تمکین علیه زنش مطرح کنه. توی این دادخواست، از دادگاه می خواد که زن رو ملزم به انجام وظایفش کنه. دادگاه به حرفای هر دو طرف گوش میده، دلایلشون رو بررسی می کنه و در نهایت، حکم میده.

ادله اثبات نشوز: با چی ثابت کنیم؟

برای اثبات نشوز، میشه از ادله مختلفی استفاده کرد:

• شهادت شهود: اگه کسی شاهد بر عدم تمکین زن باشه (مثلا همسایه ها که زن توی خونه مشترک زندگی نمی کنه)، می تونه توی دادگاه شهادت بده.
• اقرار خود زوجین: اگه خود زن توی دادگاه اعتراف کنه که تمکین نمی کنه، دیگه نیازی به دلیل دیگه نیست. البته این حالت خیلی کمتر پیش میاد.
• قرائن و امارات: بعضی اوقات، شواهد غیرمستقیم، مثل اجاره کردن منزل جداگانه توسط زن، می تونه به دادگاه کمک کنه تا به نشوز زن پی ببره.
• تحقیقات محلی: در بعضی موارد، دادگاه ممکنه دستور تحقیقات محلی بده تا ببینه زن واقعا توی منزل مشترک زندگی می کنه یا نه.

البته اثبات عدم تمکین خاص (یعنی روابط زناشویی) معمولاً از همه سخت تره، چون این موضوع کاملاً شخصی و خصوصی بین زوجینه و معمولاً مدرک مستقیمی براش وجود نداره. بیشتر اوقات، دادگاه بر اساس قرائن و امارات و اگه زن خودش اقرار کنه، تصمیم می گیره.

گواهی عدم تمکین: برگ برنده مرد

اگه دادگاه بعد از بررسی شواهد و مدارک، به این نتیجه برسه که زن بدون دلیل موجه تمکین نمی کنه، حکمی رو صادر می کنه که بهش گواهی عدم تمکین میگن. این گواهی خیلی مهمه؛ چون با داشتن اون، مرد می تونه:

1. نفقه زن رو قطع کنه: همونطور که قبلاً گفتیم، با وجود گواهی عدم تمکین، مرد دیگه وظیفه ای برای پرداخت نفقه به زن ناشزه نداره.
2. اجازه ازدواج مجدد بگیره: اگه مرد بخواد زن دوم اختیار کنه، با ارائه این گواهی به دادگاه، می تونه از دادگاه اجازه ازدواج مجدد بگیره.

پس می بینید که اثبات نشوز، یه فرآیند کاملاً قانونی و حقوقی داره و بدون طی کردن این مراحل، نمیشه به صرف ادعا، حق و حقوق زن رو قطع کرد یا اقدام دیگه ای انجام داد.

چه زمانی زن با عدم تمکین ناشزه محسوب نمی شود؟ استثنائات مهم!

گفتیم که اگه زن بدون دلیل موجه از تمکین خودداری کنه، ناشزه میشه. اما این دلیل موجه چیه؟ آیا هر نوع عدم تمکینی باعث ناشزه شدن میشه؟ نه، اصلا اینطور نیست. توی قانون، شرایط خاصی وجود داره که زن می تونه بدون اینکه ناشزه محسوب بشه، از تمکین کردن امتناع کنه. این ها همون استثنائات مهمی هستن که شناختنشون حسابی لازمه:

استفاده از حق حبس (تا زمان دریافت مهریه)

این شاید مهم ترین و رایج ترین استثنا باشه. «حق حبس» یعنی چی؟ یعنی زنی که مهریه اش حال (یعنی باید همون موقع پرداخت بشه) هست و هنوز مهریه اش رو کامل نگرفته، می تونه تا زمانی که کل مهریه اش رو دریافت نکرده، از تمکین عام و خاص خودداری کنه و توی این حالت، اصلا ناشزه محسوب نمیشه و حتی حق نفقه هم داره! پس اگه یه زن مهریه اش رو نگرفته و تمکین نمی کنه، بدونید که از حق قانونی خودش داره استفاده می کنه و ناشزه نیست.

وجود خوف ضرر جانی، مالی یا شرافتی

اگه زن از زندگی با شوهرش بترسه، یعنی احساس کنه که موندن کنار شوهر براش خطر جانی (مثلاً کتک کاری، تهدید)، مالی (مثلاً تباه کردن اموال زن) یا شرافتی (مثلاً تهمت، بدنامی) داره، می تونه خونه رو ترک کنه یا از تمکین خودداری کنه و ناشزه محسوب نمیشه. البته این خوف ضرر باید واقعی باشه و توی دادگاه هم باید اثباتش کنه.

ابتلای شوهر به بیماری های مقاربتی یا خاص

این مورد کاملا واضحه. اگه شوهر دچار بیماری های مقاربتی یا بیماری های خاصی باشه که مانع از برقراری رابطه زناشویی بشه یا برای زن خطرناک باشه، زن می تونه از تمکین خاص خودداری کنه و ناشزه نیست.

عدم تهیه مسکن مناسب و مستقل توسط شوهر

وظیفه مرد اینه که یه خونه مناسب و مستقل برای زندگی مشترک فراهم کنه. اگه مرد از انجام این وظیفه سر باز بزنه یا خونه ای که فراهم کرده، مناسب شأن زن نباشه (مثلاً خیلی کوچیک باشه، یا توی یه منطقه نامناسب باشه)، زن می تونه خونه رو ترک کنه و ناشزه نیست.

سوء رفتار، اعتیاد، یا ضرب و شتم شوهر

اگه شوهر دائماً بدرفتاری کنه، زن رو کتک بزنه، یا به مواد مخدر یا الکل اعتیاد داشته باشه و این مسائل باعث بشه که زندگی مشترک برای زن غیرقابل تحمل بشه، زن می تونه از تمکین خودداری کنه یا درخواست طلاق بده و ناشزه محسوب نمیشه. البته این موارد هم باید با مدرک و شهادت توی دادگاه اثبات بشن.

تعیین محل سکونت توسط زن (در صورت داشتن حق ضمن عقد)

همونطور که قبلا گفتیم، اگه توی عقدنامه، حق تعیین مسکن به زن داده شده باشه، زن می تونه خودش محل زندگی رو انتخاب کنه و اگه توی خونه ای که شوهر تعیین کرده زندگی نکنه، ناشزه نیست.

اجازه صریح شوهر برای اشتغال یا خروج از منزل

اگه شوهر خودش به زن اجازه داده باشه که به شغلی مشغول بشه، یا برای خروج از منزل آزادی عمل داشته باشه، دیگه نمی تونه به خاطر این مسائل زن رو ناشزه بدونه. این اجازه می تونه شفاهی یا کتبی باشه، اما کتبی بودنش برای اثبات توی دادگاه بهتره.

پس می بینید که قانون هم همیشه حق رو به مرد نمیده و برای حمایت از زن، یه سری استثنائات رو در نظر گرفته. مهم اینه که دلایل عدم تمکین زن، موجه و قانونی باشن تا بتونه از عنوان ناشزه بودن فاصله بگیره و از حقوق خودش دفاع کنه.

خب، تا اینجا با هم فهمیدیم که ناشزه بودن یعنی چه و چه معنا و آثاری داره. دیدیم که این مفهوم پیچیده حقوقی، فقط به عدم تمکین زن خلاصه نمیشه و زوایای مختلفی از زندگی زناشویی رو تحت تاثیر قرار میده. از نفقه و مهریه گرفته تا روند طلاق و حتی بحث نشوز مرد.

شاید مهم ترین نکته ای که باید همیشه یادمون باشه، اینه که زندگی مشترک بر پایه تفاهم، احترام و گفتگو ساخته میشه. قبل از اینکه اختلافات اونقدر عمیق بشن که کار به دادگاه و اصطلاحات حقوقی مثل ناشزه و عدم تمکین بکشه، بهتره زوجین سعی کنن با هم حرف بزنن، مشکلاتشون رو حل کنن و اگه لازمه، از مشاوران خانواده کمک بگیرن.

همیشه یادتون باشه که قوانین حقوقی، مثل چاقوی دو لب عمل می کنن. هم می تونن از شما محافظت کنن و هم می تونن زخم هایی رو به وجود بیارن که التیامش سخت باشه. پس شناخت این قوانین و آگاهی از حقوق و وظایف خودمون، خیلی مهمه. اگه توی زندگی مشترک با مسائلی مثل ناشزه بودن یا عدم تمکین روبرو شدین، توصیه می کنیم حتماً با یه وکیل متخصص خانواده مشورت کنید. وکلای خبره می تونن شما رو راهنمایی کنن تا بهترین تصمیم رو بگیرید و از حقوق خودتون به بهترین شکل دفاع کنید. در نهایت، آرزو می کنیم هیچ وقت گذر هیچ خانواده ای به دادگاه و این دست از پرونده ها نیفته و همه زندگی ها پر از آرامش و محبت باشه.