نحوه نوشتن قرارداد بین دو نفر

نوشتن قرارداد بین دو نفر، کاری نیست که فقط به درد وکیل ها و حقوقدان ها بخورد. در واقع، هر روزه ما با آدم های مختلف توافقاتی می کنیم که خیلی وقت ها، اگه مکتوب نباشند، کلی دردسر درست می کنند. این روزها، دیگر مثل قدیم ها نیست که با یک دست دادن و چشم گفتن، همه چیز حل و فصل شود. اگر دلتان می خواهد هم از حق و حقوقتان دفاع کنید و هم سرتان کلاه نرود، نوشتن قرارداد بین دو نفر نه تنها لازم است، بلکه یک جور سوادِ زندگی مدرن به حساب می آید. این کار کمک می کند تا همه چیز شفاف باشد و هیچ حرف و حدیثی باقی نماند.

چرا اصلاً باید قرارداد بنویسیم؟ داستان از چه قراره؟

راستش را بخواهید، دلیل اصلی اینکه می گوییم قرارداد بنویسید، این است که از درگیری ها و سوءتفاهم های آینده جلوگیری کنید. فرض کنید شما و دوستتان می خواهید با هم یک کار کوچک را شروع کنید یا مثلاً من به شما پولی قرض می دهم. خب، تا وقتی همه چیز خوب است، مشکلی نیست. اما کافی است یک جایی کار گره بخورد یا زمان پرداخت قرض برسد و شما نداشته باشید. اگر یک قرارداد شفاف بین دو نفر وجود نداشته باشد، آن وقت نه تنها دوستی ها خراب می شود، بلکه ممکن است کار به جاهای باریک و دادگاه هم بکشد. قرارداد مثل یک نقشه راه است که از همان اول مشخص می کند هر کس چه وظیفه ای دارد، چه چیزی قرار است بگیرد و چه چیزی باید بدهد. اینجوری، همه چیز روشن و واضح است و هر دو طرف می دانند که دقیقاً چه انتظاری از هم داشته باشند.

خیلی ها فکر می کنند قرارداد نویسی کار سختی است و حتماً باید وکیل بگیرند. بله، برای قراردادهای پیچیده و مبالغ بالا، مشورت با وکیل حسابی به کار می آید و حتی ضروری است. اما برای کارهای کوچکتر، مثل یک شراکت ساده، اجاره دادن یک قسمت کوچک از ملک یا حتی قرض دادن پول، خودتان هم می توانید یک قرارداد خوب و محکم بنویسید. این مقاله دقیقاً برای همین نوشته شده؛ تا به شما نشان دهد که نحوه نوشتن قرارداد بین دو نفر آنقدرها هم ترسناک نیست و با رعایت چند نکته ساده، می توانید از منافع خودتان حسابی محافظت کنید.

اصول اساسی: یه قرارداد معتبر چه چیزایی لازم داره؟

برای اینکه یک قراردادی بین دو نفر از نظر قانونی معتبر باشه، باید یه سری اصول اساسی توش رعایت بشه. این اصول، مثل ستون های یه ساختمونن؛ اگه نباشن یا درست نباشن، کل ساختمون فرو می ریزه. فرقی هم نمی کنه قرارداد چقدر ساده باشه یا چقدر پیچیده. این چهار تا اصل که الان می گم، باید حتماً تو هر قراردادی که می نویسید، لحاظ بشن.

اهلیت طرفین: کی می تونه قرارداد ببنده؟

اولین و شاید بدیهی ترین شرط، اینه که کسایی که دارن قرارداد می بندن، صلاحیتش رو داشته باشن. یعنی چی؟ یعنی باید عاقل و بالغ باشن و اختیار داشته باشن. مثلاً یه بچه ۱۲ ساله یا کسی که مشکلات ذهنی داره و نمی تونه تصمیم بگیره، نمی تونه قرارداد معتبری ببنده. یا کسی که تحت تأثیر مواد مخدر یا مشروبه و حالش طبیعی نیست، نمی تونه یه قرارداد رو امضا کنه که بعداً براش دردسر نشه. پس، قبل از هر چیز، مطمئن بشید طرف مقابلتون هم از نظر عقلی و قانونی، اهلیت بستن قرارداد رو داره.

قصد و رضای آزاد: پایه ی هر توافقی

یه قرارداد وقتی معتبره که هر دو طرف با دل و جون و بدون هیچ فشاری، بخوان اون رو امضا کنن. یعنی نه کسی به زور اسلحه پای برگه امضا گذاشته باشه، نه با تهدید یا فریب، مجبور به کاری شده باشه. قصد و رضای آزاد یعنی هر دو نفر کاملاً آگاهانه و با میل خودشون، تصمیم به بستن قرارداد گرفته باشن. اگه یه نفر به خاطر ترس یا فشار قرارداد رو امضا کنه، اون قرارداد باطله و بعداً می تونه زیرش بزنه.

موضوع مشخص و قانونی: چی رو داریم معامله می کنیم؟

اگه می خواهید یه قرارداد بنویسید، باید دقیقاً معلوم باشه که این قرارداد سر چی بسته شده. یعنی موضوع قرارداد باید کاملاً مشخص باشه. مثلاً اگه می خواهید یه ماشین بفروشید، باید مشخصات دقیق ماشین رو بنویسید. اگه خدماتی ارائه می کنید، باید جزئیات اون خدمات رو ذکر کنید. این موضوع هم باید قانونی باشه. نمی شه که قرارداد برای انجام یه کار غیرقانونی مثل خرید و فروش مواد ممنوعه یا دزدی بسته بشه! پس، موضوع قرارداد باید معین و مشروع باشه.

هدف مشروع: چرا این قرارداد رو می بندیم؟

علاوه بر موضوع، هدف نهایی از بستن قرارداد هم مهمه و باید قانونی باشه. مثلاً شما یه خونه رو اجاره می کنید که توش زندگی کنید، این هدفی مشروع هست. اما اگه همون خونه رو برای نگهداری مواد مخدر اجاره کنید، هدف نامشروعه و قرارداد باطله. به این می گن جهت مشروع معامله. این نکته توی ماده ۱۰ قانون مدنی ایران هم حسابی تاکید شده و در واقع، می گه هر قراردادی که خلاف قانون نباشه و این چهار تا شرط رو داشته باشه، معتبره و هر دو طرف باید بهش پایبند باشن.

در هر قراردادی که می خواهید بین دو نفر بنویسید، یادتان باشد که اهلیت طرفین، قصد و رضای آزادانه، موضوع مشخص و قانونی، و هدف مشروع، چهار ستون اصلی اعتبار آن هستند. بی توجهی به هر یک از این موارد، می تواند کل توافق شما را بی اثر کند و در آینده دردسرساز شود.

بند به بند: چه چیزهایی تو هر قرارداد لازمه؟

خب، حالا که اصول کلی رو فهمیدیم، بریم سراغ بخش های مهم و ضروری که باید توی متن هر قرارداد بین دو نفر گنجونده بشن. این بندها مثل قطعات پازل می مونن که اگه هر کدوم سر جای خودش نباشه، تصویر کامل نمیشه و ممکنه یه جای کار بلنگه.

عنوان قرارداد: اسمش چی باشه خوبه؟

اولین چیزی که به چشم می خوره، عنوان قرارداده. این عنوان باید کوتاه و گویا باشه و سریع بگه که این برگه اصلاً درباره چیه. مثلاً قرارداد شراکت کاری، قرارداد خدمات طراحی وب سایت، قرارداد قرض الحسنه و از این قبیل. لازم نیست خیلی طولانیش کنید، فقط همین که ماهیت اصلی توافق رو نشون بده، کافیه.

مشخصات کامل طرفین: کی با کی قرارداد می بنده؟

این بند خیلی مهمه و باید حسابی دقیق باشه. اسم و فامیل کامل، کد ملی، شماره شناسنامه، آدرس دقیق پستی و شماره تماس هر دو طرف رو با دقت بنویسید. حواستون باشه که کد ملی و شماره شناسنامه رو درست وارد کنید تا بعداً مشکلی پیش نیاد. اگه آدرستون عوض شد، حتماً طرف مقابل رو در جریان بذارید. اگه هم نماینده یا وکیلی داره قرارداد رو امضا می کنه، مشخصات اون نماینده هم باید دقیق ذکر بشه.

موضوع قرارداد: دقیقاً چی کار قراره بکنیم؟

این قسمت، قلب قرارداده. باید خیلی واضح و بدون ابهام بنویسید که قرار چه کاری انجام بشه، چه محصولی تحویل داده بشه، یا کلاً توافق شما بر سر چیه. اگه موضوع قرارداد طراحی یه وب سایته، بنویسید طراحی وب سایت با فلان ویژگی ها. اگه شراکت توی یه مغازه است، بنویسید شراکت در اداره و سود و زیان مغازه X با آدرس Y. هرچی جزئی تر و شفاف تر بنویسید، کمتر به مشکل برمی خورید.

مدت قرارداد: تا کی با هم همکاری داریم؟

باید مشخص کنید که این قرارداد از کی شروع میشه و تا کی ادامه پیدا می کنه. تاریخ دقیق شروع و تاریخ دقیق پایان. اگه قرارداد نامحدوده، باید بنویسید نامحدود و بعدش حتماً نحوه فسخ رو توضیح بدید. اگه تاریخ شروع و پایان مشخص نباشه، بعداً برای خاتمه دادن به همکاری ممکنه دچار مشکل بشید.

مبلغ و نحوه پرداخت: حساب و کتاب چجوری باشه؟

یکی از مهم ترین دلایل اختلاف توی قراردادها، همین بخش مالیه. باید دقیقاً مشخص کنید که مبلغ کل قرارداد چقدره (هم به عدد و هم به حروف)، چجوری پرداخت میشه (نقدی، چک، حواله بانکی)، تو چه تاریخ هایی و طی چند قسط. حتی اگه قراره پیش پرداخت بدید یا بخشی از مبلغ گرو بمونه، همه این جزئیات رو بنویسید. شفافیت توی این بخش، جلوی خیلی از دعواها رو می گیره.

تعهدات و مسئولیت ها: وظایف هر کدوممون چیه؟

این بخش خیلی اختصاصیه و باید برای هر قرارداد جداگانه نوشته بشه. هر کسی چه کاری رو باید انجام بده؟ تا چه زمانی؟ با چه کیفیتی؟ مثلاً طرف اول متعهد است تا پایان ماه فلان، پنجاه عدد محصول A را با مشخصات B تولید کند. و طرف دوم متعهد است مواد اولیه مورد نیاز را تا تاریخ فلان تامین کند. هر چی وظایف رو ریزتر و دقیق تر بنویسید، کمتر به مشکل می خورید.

ضمانت اجرا (جریمه عدم انجام تعهد): اگه بدقولی شد، تکلیف چیه؟

فرض کنید یکی از طرفین به تعهداتش عمل نکرد. خب، اون وقت چی؟ اینجا باید مشخص کنید که چه اتفاقی میفته. آیا جریمه دیرکرد داره؟ چقدر؟ آیا میشه قرارداد رو فسخ کرد؟ خسارت چقدره؟ مثلاً در صورت عدم تحویل به موقع محصول، به ازای هر روز تاخیر، مبلغ X ریال به عنوان جریمه به طرف دوم پرداخت می شود. این بخش باعث میشه طرفین جدی تر به قرارداد نگاه کنن.

محرمانگی اطلاعات: رازهای کاری رو لو ندیم!

اگه توی همکاریتون اطلاعات حساسی رد و بدل میشه، مثل اسرار تجاری، لیست مشتریان، فرمول های خاص یا هر چیز محرمانه دیگه، حتماً یه بند درباره محرمانگی بذارید. توش بنویسید که هیچ کدوم از طرفین حق ندارن این اطلاعات رو به کسی دیگه لو بدن و اگه لو دادن، چه عواقب قانونی و مالی داره.

فورس ماژور (حوادث قهری): اگه اتفاق پیش بینی نشده ای افتاد…

بعضی وقت ها، اتفاقاتی میفته که دست هیچ کدوم از ما نیست؛ مثل سیل، زلزله، جنگ، شورش یا بیماری های فراگیر. اینجور وقت ها تکلیف قرارداد چی میشه؟ باید تو این بند مشخص کنید که اگه فورس ماژور پیش اومد، آیا قرارداد تعلیق میشه؟ فسخ میشه؟ یا شرایط جدیدی برای ادامه کار در نظر گرفته میشه؟ اینجوری توی شرایط بحرانی هم تکلیف معلومه.

مرجع حل اختلاف: اگه به مشکل خوردیم، کجا بریم؟

متاسفانه، همیشه همه چیز طبق مراد پیش نمیره و ممکنه بین دو طرف اختلاف پیش بیاد. تو این بند باید مشخص کنید که اگه اختلافی پیش اومد، برای حلش به کجا مراجعه می کنید. دو تا راه اصلی وجود داره:

• داوری: یه شخص یا موسسه رو به عنوان داور مرضی الطرفین انتخاب می کنید که اگه مشکلی پیش اومد، اون داور بین شما قضاوت کنه. مزیتش اینه که سریع تر و کم هزینه تر از دادگاهه.
• دادگاه: اگه داوری رو قبول ندارید یا به توافق نرسیدید، مرجع حل اختلاف، دادگاه های عمومی هستند.

توصیه می کنم حتماً این بند رو جدی بگیرید و مرجع حل اختلاف رو از قبل مشخص کنید.

نسخه های قرارداد و امضاء: چند تا نسخه و امضای همه صفحات

باید مشخص کنید که قرارداد توی چند نسخه تنظیم میشه و هر نسخه اعتبار یکسانی داره. مثلاً این قرارداد در دو نسخه تنظیم گردید که هر یک از نسخه ها دارای اعتبار واحد می باشد. بعدش حتماً دقت کنید که هر دو طرف، همه صفحات قرارداد رو امضا کنن، نه فقط صفحه آخر رو. این کار جلوی دستکاری یا اضافه کردن بندهای جدید رو می گیره.

گواهان (شهود): چرا یه نفر دیگه هم باید امضا کنه؟

اگرچه از نظر قانونی الزامی نیست که هر قراردادی حتماً شاهد داشته باشه، اما حضور دو نفر به عنوان شاهد و امضای اون ها زیر قرارداد، حسابی اعتبار حقوقی قرارداد رو بالا می بره. خصوصاً برای قراردادهای مهم تر یا مبالغ بالاتر. شاهدها فقط تأیید می کنند که شما قرارداد رو با اختیار و بدون اجبار امضا کردید.

انواع رایج قرارداد بین دو نفر: هر کاری، قرارداد خودش!

خب، حالا که بندهای اصلی رو شناختیم، بریم سراغ چند تا از انواع قرارداد بین دو نفر که شاید بیشتر به کارمون بیاد. هر کدوم از این قراردادها، با اینکه اصول کلی رو رعایت می کنن، اما یه سری نکات ریز و مخصوص به خودشون رو هم دارن.

قرارداد شراکت کاری: وقتی می خوایم با هم یه کاری رو شروع کنیم

فرض کنید شما یه ایده ناب دارید و دوستتون هم سرمایه. یا هر دو می خواهید یه مغازه یا کسب و کار آنلاین راه بندازید. اینجا قرارداد شراکت بین دو نفر حسابی به کار میاد. توی این قرارداد باید دقیقاً بنویسید:

• هر کدوم چقدر آورده (سرمایه نقدی، تخصص، مکان، اعتبار) دارن.
• سهم هر کدوم از سود و زیان چقدره.
• مدیریت کار چجوریه (کی مسئول چیه).
• اگه یکی خواست بره، تکلیف سهمش چی میشه.

مثلاً برای شراکت در یه وب سایت، باید مشخص کنید کی محتوا تولید می کنه، کی فنی کاره، کی بازاریابی می کنه و سود حاصل از فروش محصول یا خدمات چطور تقسیم میشه.

قرارداد خدمات یا پروژه ای: انجام یه کار خاص

شاید شما یه طراح گرافیک هستید و می خواهید برای یکی یه لوگو طراحی کنید، یا تعمیرکار هستید و می خواهید وسیله ای رو تعمیر کنید. اینجا پای قرارداد خدمات بین دو نفر وسط میاد. تو این نوع قرارداد، مهم ترین چیزها ایناست:

• شرح دقیق کاری که باید انجام بشه (چه خدماتی ارائه میشه).
• زمان تحویل کار (کی قراره کار تموم بشه).
• کیفیت مورد انتظار کار.
• مبلغ حق الزحمه و نحوه پرداختش.

مثلاً اگه می خواهید برای کسی عکاسی کنید، بنویسید چند ساعت عکاسی، چند تا عکس ادیت شده، با چه فرمتی و کی تحویل میدید.

قرارداد قرض یا وام: قرض و قوله رو رسمی کنیم

قرض دادن پول به دوست و آشنا خیلی رایجه، ولی اغلب بدون هیچ مدرکی انجام میشه و همین عامل اصلی خیلی از دلخوری هاست. اگه پول قرض میدید یا قرض می گیرید، یه قرارداد قرض الحسنه بین دو نفر بنویسید. توش اینا رو مشخص کنید:

• مبلغ دقیق قرض.
• زمان بازپرداخت (یکجا یا قسطی، با تاریخ های مشخص).
• آیا ضامن یا وثیقه (مثل چک یا سفته) هم هست؟
• شروط خاص دیگه (مثلاً در صورت عدم پرداخت به موقع، چه اتفاقی میفته).

اینجوری هم دوستی ها پابرجا می مونه و هم تکلیف پول معلومه.

قرارداد کار (بین دو شخص): وقتی کارمند شرکت نیستیم

این نوع قرارداد برای وقتیه که شما به عنوان کارفرما، یه نفر رو برای انجام کاری استخدام می کنید یا خودتون به عنوان کارگر، برای یک نفر دیگه کار می کنید، اما نه توی یک شرکت رسمی. مثلاً یه فریلنسر که برای یک شخص عادی پروژه می گیره. تو این قرارداد کار بین دو نفر باید موارد زیر دقیق باشن:

• شرح وظایف دقیق کارگر یا مجری.
• ساعت کاری (اگر مشخصه).
• محل کار (اگر مشخصه).
• مبلغ دستمزد و زمان بندی پرداخت.
• مدت قرارداد و شرایط تمدید یا فسخ.

نکته مهم اینه که حتی اگه شرکت در کار نباشه، قانون کار ممکنه شامل حالتون بشه، خصوصاً اگه رابطه استخدامی محرز بشه. پس حواستان به این مورد هم باشد.

اشتباهات رایج در قراردادنویسی که باید ازشون دوری کنیم

خیلی ها با نیت خوب یه قرارداد می نویسن، اما چون با ظرافت های کار آشنا نیستن، یه سری اشتباهات رایج رو انجام میدن که بعداً حسابی براشون دردسر میشه. بیاید چند تا از این اشتباهات رو با هم مرور کنیم تا شما تو دامشون نیفتید.

• ابهام در متن و استفاده از کلمات دوپهلو: این بزرگترین اشتباهه! مثلاً بنویسید طرفین متعهد به همکاری مناسب هستند. خب، مناسب یعنی چی؟ برای یکی یعنی هر روز، برای دیگری یعنی هفته ای یک بار! یا محصول با کیفیت خوب تحویل داده شود. کیفیت خوب هم تعریف مشخصی نداره. هرچیزی که ممکنه برداشت های مختلفی ازش بشه رو با کلمات واضح و اعداد و ارقام مشخص کنید.
• نادیده گرفتن جزئیات مهم: فکر می کنید همه چیز شفاهی مشخص شده، پس نیازی به نوشتن نیست. مثلاً نگید که هزینه های جانبی پروژه رو کی باید بده، یا اگه مواد اولیه گرون شد، تکلیف چیه. همه چیزهای کوچیک و بزرگی که ممکنه بعداً سرش دعوا بشه رو بنویسید.
• عدم تعیین ضمانت اجرا: اگه تو قرارداد ننوشته باشید که اگه یکی از طرفین به تعهداتش عمل نکرد، چه عواقبی داره، عملاً قرارداد شما دندون نداره. طرف مقابل می تونه راحت بدقولی کنه و شما هم دستتون به جایی بند نباشه.
• عدم توجه به مرجع حل اختلاف: همونطور که قبل تر گفتم، اگه سر این موضوع توافق نکنید، در صورت بروز اختلاف مجبورید برید دادگاه. روند دادگاه هم معمولاً طولانی و پرهزینه است.
• امضاء نکردن تمام صفحات: بعضی ها فقط صفحه آخر رو امضا می کنن. این کار خطرناکه! ممکنه یکی از طرفین بعداً صفحه ای رو عوض کنه یا صفحاتی رو اضافه کنه. حتماً همه صفحات رو با امضاء و اثر انگشت طرفین مهر و موم کنید.
• عدم حضور شاهد (در مواردی که ضروری است): خصوصاً برای قراردادهای بزرگ یا خانوادگی که ممکنه بعداً بر سرشون بحث بشه، داشتن دو نفر شاهد حسابی به دردتون می خوره و قدرت اثباتی قرارداد رو خیلی زیاد می کنه.

بیمه و مالیات: آیا قراردادهای بین دو نفر هم شامل این مسائل میشن؟

این سوالیه که خیلی ها باهاش درگیرن، خصوصاً اونایی که فریلنسر کار می کنن یا کلاً بدون یک شرکت رسمی، با هم همکاری دارن. جوابش یکم پیچیده است و بستگی به نوع رابطه تون داره:

اگه رابطه ی شما شبیه به استخدام کارمندی باشه، یعنی یه نفر برای شما به صورت تمام وقت یا نیمه وقت، زیر نظر شما، تو یک محل مشخص و با ساعات کاری منظم کار کنه، اینجا حتی اگه قرارداد رو بین دو نفر هم نوشته باشید، ممکنه از نظر قانون کار، رابطه استخدامی شناخته بشه. در این حالت، شما به عنوان کارفرما، مسئول پرداخت حق بیمه تامین اجتماعی و مالیات حقوقی هستید. این خیلی مهمه که حواستون به این نکته باشه تا بعداً از سمت اداره کار یا تامین اجتماعی دچار مشکل نشید.

اما اگه رابطه تون به صورت پروژه ای یا پیمانکاری باشه، یعنی شما یه کار مشخص رو به یکی می سپارید که خودش تو زمان و مکان دلخواهش و با ابزار خودش اون کار رو انجام بده و بعدش پروژه رو تحویل بده، اینجا معمولاً الزامی به پرداخت بیمه وجود نداره. مثلاً شما به یه طراح می گید فلان لوگو رو برای من طراحی کن و اون هم تو خونه خودش این کار رو انجام میده و بعد تحویل میده. تو اینجور موارد، بهتره تو قرارداد قید کنید که هیچ رابطه استخدامی بین طرفین وجود نداره و کار به صورت پروژه ای انجام میشه.

از نظر مالیاتی هم، تو قراردادهای پیمانکاری، اگه مبلغ قرارداد زیاد باشه، ممکنه پرداخت کننده (کارفرما) لازم باشه ۱۰٪ از مبلغ رو به عنوان مالیات تکلیفی کسر و به اداره مالیات پرداخت کنه، مگر اینکه طرف مقابل کد اقتصادی داشته باشه. پس بهتره قبل از امضای قراردادهای با مبلغ بالا، حتماً یه مشورت کوچیک با یه حسابدار یا مشاور مالیاتی بکنید تا از این نظر هم خیالتون راحت باشه.

چک لیست نهایی: گام به گام تا نوشتن یه قرارداد مطمئن

حالا که همه چیز رو فهمیدیم، بیاید یه چک لیست عملیاتی برای نحوه نوشتن قرارداد بین دو نفر درست کنیم تا هیچ مرحله ای رو از قلم نندازید:

1. هدف و موضوع قرارداد رو دقیق مشخص کنید: اولین قدم اینه که بدونید دقیقاً سر چی دارید قرارداد می بندید و هدف نهایی چیه. هرچیزی رو که تو ذهنتونه، روی کاغذ بیارید.
2. اطلاعات کامل طرفین رو جمع آوری کنید: اسم، فامیل، کد ملی، آدرس، شماره تلفن. همه رو با دقت چک کنید که اشتباهی توش نباشه.
3. تمام انتظارات و تعهدات رو فهرست کنید: هر کسی قراره چی کار کنه؟ تا کی؟ با چه کیفیتی؟ همه این ها رو لیست کنید.
4. جنبه های مالی و زمان بندی رو روشن کنید: چقدر پول، چطور و کی پرداخت میشه؟ همه جزئیات مالی رو بنویسید.
5. مرجع حل اختلاف رو تعیین کنید: اگه به مشکل خوردید، به داور مراجعه می کنید یا به دادگاه؟ این رو از اول مشخص کنید.
6. یه پیش نویس اولیه بنویسید و بازبینی کنید: با توجه به همه موارد بالا، یه پیش نویس اولیه بنویسید. بعدش چند بار خودتون بخونید و از یک نفر دیگه هم بخواهید که بخونه. اگه نکته مبهمی بود، اصلاحش کنید.
7. امضاء توسط طرفین و شهود: بعد از نهایی شدن پیش نویس، قرارداد رو توی چند نسخه پرینت بگیرید، همه صفحات رو امضا کنید و اگه صلاح می دونید، از شهود هم بخواهید که امضا کنن. یک نسخه برای هر طرف نگه دارید.

حرف آخر: قرارداد، چوب الف دوستی و همکاری!

خب، رسیدیم به آخر داستان. امیدوارم حالا متوجه شده باشید که نحوه نوشتن قرارداد بین دو نفر اونقدرها هم کار سخت و پیچیده ای نیست. درسته که شاید از اولش یه کم حوصله و دقت بیشتری بخواد، اما باور کنید که همین وقت و دقتی که برای نوشتن یک قرارداد شفاف و محکم می ذارید، کلی از وقت، پول و اعصابتون رو در آینده نجات میده.

قرارداد، فقط یک تکه کاغذ خشک و خالی نیست. بلکه یه جور چوب الف دوستی و همکاریه که باعث میشه هر دو طرف با خیال راحت و اطمینان خاطر بیشتری با هم کار کنن. وقتی تکلیف همه چیز از اول مشخص باشه، کمتر کسی جرأت بدقولی پیدا می کنه و اگه هم مشکلی پیش اومد، یه راه حل از قبل تعیین شده داریم. پس، از این به بعد، برای هر توافق مهمی که با کسی می کنید، چه قرض دادن باشه چه شراکت، حتماً دست به قلم بشید و یه قرارداد درست و حسابی بنویسید. اینجوری هم حقوقتون حفظ میشه و هم رابطه هاتون پابرجا می مونه. البته برای قراردادهای پیچیده و با مبالغ بالا، همیشه توصیه می کنیم که با یک وکیل متخصص هم مشورت کنید تا از همه جنبه ها خیالتون راحت باشه.