کمبود کدام ویتامین باعث سرگیجه و حالت تهوع می شود؟

کمبود برخی ویتامین‌ها به‌ویژه ویتامین B12 ویتامین D و آهن می‌تواند باعث سرگیجه و حالت تهوع شود. ویتامین B12 نقش مهمی در سلامت سیستم عصبی و تولید گلبول‌های قرمز دارد و کمبود آن ممکن است به ضعف سرگیجه و احساس خستگی منجر شود. کمبود آهن نیز باعث کاهش اکسیژن‌رسانی به مغز شده و علائمی مانند سرگیجه تهوع و بی‌حالی ایجاد می‌کند. همچنین کمبود ویتامین D می‌تواند بر عملکرد سیستم عصبی و تعادل بدن تأثیر بگذارد. برای رفع این مشکلات توصیه می‌شود رژیم غذایی متعادلی شامل منابع غنی از این ویتامین‌ها داشته باشید. درصورتی‌که سرگیجه ناشی از کمبود ویتامین با علائم سرماخوردگی همراه باشد می‌توانید روش‌های درمان سرماخوردگی در پنج دقیقه را نیز بررسی کنید.

چرا کمبود ویتامین‌ها می‌تواند موجب سرگیجه و حالت تهوع شود؟

ویتامین‌ها و مواد معدنی عناصر کلیدی در بسیاری از فرایندهای بدن به شمار می‌روند؛ از تولید سلول‌های خونی گرفته تا حفظ تعادل گوش داخلی. طبق گفته وب‌سایت harleystreetent.com:

“One of the reasons for vertigo, which patients describe as a ‘feeling of turning’, is a lack of vitamins. Yeditepe University Hospitals Otolaryngology and Head and Neck Surgery Specialists, who drew attention to the latest research, said “Iron deficiency anemia, vitamin B12 and D deficiency cause vertigo”.

«یکی از دلایل سرگیجه که بیماران آن را به‌عنوان «احساس چرخش» توصیف می‌کنند کمبود ویتامین‌ها است. متخصصان گوش حلق و بینی و جراحی سر و گردن بیمارستان‌های دانشگاه یدی‌تپه با اشاره به جدیدترین تحقیقات اعلام کردند: «کم‌خونی ناشی از فقر آهن کمبود ویتامین B12 و کمبود ویتامین D می‌توانند باعث سرگیجه شوند.»

در واقع هنگامی که بدن دچار کمبود یک ویتامین مهم می‌شود عملکرد صحیح اندام‌ها و سیستم عصبی مرکزی مختل خواهد شد؛ اما کمبود کدام ویتامین باعث سرگیجه و حالت تهوع می شود؟

کمبود کدام ویتامین ها باعث سرگیجه و حالت تهوع می‌شود؟

نقش کمبود ویتامین B12 در سرگیجه و تهوع

ویتامین B12 به‌طور مستقیم در تولید سلول‌های خونی نقش دارد و کمبود آن می‌تواند باعث کم‌خونی و به‌تبع آن سرگیجه و تهوع شود. این کم‌خونی به‌خاطر کاهش تعداد گلبول‌های قرمز سالم و کاهش اکسیژن‌رسانی به بافت‌ها رخ می‌دهد. ازسوی‌دیگر B12 به سلامت سیستم عصبی و عملکرد گوش داخلی هم کمک می‌کند و کمبود آن می‌تواند به بروز علائمی مانند مورمور‌شدن دست و پا یا کاهش تعادل بینجامد. نشانه‌های شایع کمبود ویتامین B12 عبارت‌اند از:

• احساس خستگی مفرط و خواب‌آلودگی؛
• سرگیجه حالت تهوع و گاهی استفراغ؛
• رنگ‌پریدگی پوست؛
• احساس گزگز یا بی‌حسی در اندام‌ها؛
• ضعف عضلانی.

برای رفع این مشکل می‌توان از مواد غذایی حاوی B12 مانند گوشت قرمز ماهی تخم‌مرغ و لبنیات بهره برد و در صورت نیاز با مشورت پزشک مکمل‌های B12 مصرف کرد.

ویتامین D و نقش آن در تعادل بدن

ویتامین D در درجه اول با سلامت استخوان‌ها و متابولیسم کلسیم شناخته می‌شود؛ اما پژوهش‌های اخیر نشان داده‌اند که این ویتامین در ساختار کریستال‌های کلسیم گوش داخلی (که در تعادل بدن مؤثرند) نیز نقش دارد. به‌همین‌دلیل کمبود ویتامین D می‌تواند باعث تضعیف این کریستال‌ها شود و احتمال جابه‌جایی و اختلال در گوش داخلی را افزایش بدهد. در چنین شرایطی فرد ممکن است نشانه‌هایی مانند سرگیجه چرخشی و تهوع داشته باشد.

منابع تأمین ویتامین D عبارت‌اند از:

• قرار گرفتن در معرض نور خورشید (حداقل ۱۰ تا ۱۵ دقیقه در روز)؛
• مصرف غذاهایی مثل ماهی چرب زرده تخم‌مرغ و غلات غنی‌شده؛
• مکمل‌های ویتامین D با نظر پزشک.

علاوه‌براین کمبود ویتامین D در افراد مسن و پس‌از دوران یائسگی بیشتر دیده می‌شود. ازاین‌رو در این گروه‌ها توجه به آزمایش دوره‌ای سطح ویتامین D اهمیت زیادی دارد.

تأثیر کم‌خونی و فقر آهن بر احساس سرگیجه و حالت تهوع

فقر آهن یکی دیگر از علل مهم سرگیجه و تهوع است. کم‌خونی ناشی از فقر آهن موجب کاهش هموگلوبین و اختلال در رساندن اکسیژن کافی به مغز می‌شود. هنگامی که مغز اکسیژن کمتری دریافت کند علائمی نظیر گیجی کاهش تمرکز و حتی حالت تهوع پدیدار می‌شود. در برخی موارد شدید ضعف جسمی و سردرد نیز به این فهرست اضافه می‌شود.

برای پیشگیری از فقر آهن می‌توان مواد غذایی آهن‌دار را به رژیم روزانه افزود. مصرف مواد سرشار از ویتامین C در کنار منابع آهن جذب این ماده معدنی را افزایش می‌دهد. منابع خوب آهن عبارت‌اند از:

• گوشت قرمز دل و جگر؛
• حبوبات (عدس نخود و لوبیا)؛
• اسفناج و سبزیجات برگ‌سبز تیره؛
• غلات غنی‌شده با آهن.

بررسی سایر کمبودها و راهکارهای درمان

اکنون که پاسخ سؤال کمبود کدام ویتامین باعث سرگیجه و حالت تهوع می شود؟ را دادیم باید بگوییم که گاهی اوقات کمبود ویتامین B9 (فولات) نیز باعث سرگیجه و تهوع می‌شود. این ویتامین در ساخت گلبول‌های قرمز تقسیم سلولی و حفظ سلامت سیستم عصبی نقش مهمی دارد. درصورتی‌که بدن به‌علت تغذیه نامناسب مشکلات گوارشی یا نیاز بیشتر (مثلاً در دوران بارداری) دچار کمبود فولات شود فرد ممکن است احساس گیجی و حالت تهوع را تجربه کند.

برای رفع کمبود ویتامین‌ها مهم است که ابتدا با یک پزشک مشورت کنید. مراحل تشخیص شامل انجام آزمایش خون و ارزیابی وضعیت تغذیه است. در صورت تأیید کمبود یکی از روش‌های زیر بسته به نوع و شدت کمبود و علت اصلی آن پیشنهاد می‌شود:

• تغذیه مناسب: دریافت مواد غذایی غنی از ویتامین موردنظر؛
• مکمل خوراکی: مصرف قرص کپسول یا شربت حاوی ویتامین یا آهن؛
• تزریق ویتامین: در موارد کمبود شدید تزریق B12 یا آهن انجام می‌شود؛
• رفع مشکل زمینه‌ای: اگر بیماری خاصی مانع جذب ویتامین باشد درمان آن در اولویت قرار می‌گیرد.

نکات کمکی برای کنترل سرگیجه و حالت تهوع

علاوه‌بر اصلاح کمبودهای تغذیه‌ای اقداماتی در سبک زندگی هم می‌تواند به کاهش سرگیجه و حالت تهوع کمک کند:

• هیدراته ماندن: کم‌آبی بدن بر عملکرد کلی تأثیر منفی می‌گذارد.
• ورزش‌های تعادلی: ورزش‌های ساده‌ای مانند حرکت‌دادن آرام سر و گردن یا روش «Epley Maneuver» می‌تواند به بهبود تعادل به‌خصوص در مشکلات گوش داخلی کمک کند.
• خواب کافی: تنظیم ساعات خواب و استراحت منظم تأثیر بسیاری در کاهش علائم سرگیجه دارد.
• کاهش مصرف کافئین و الکل: این مواد می‌توانند سرگیجه و تهوع را بدتر کنند.
• پرهیز از تغییر وضعیت ناگهانی: سریع بلند‌شدن از حالت نشسته یا خوابیده می‌تواند سرگیجه را تشدید کند.

سخن پایانی

در پاسخ به پرسش کمبود کدام ویتامین باعث سرگیجه و حالت تهوع می شود؟ باید گفت کمبود ویتامین‌های B12 D فولات و آهن همگی می‌توانند در بروز این نشانه‌ها نقش داشته باشند. تشخیص درست و درمان به‌موقع کلید کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی است.