تاریخ نو اخلاق نو می خواهد

در یک پژوهش مطرح شد؛

در این پژوهش مطرح می شود که برای مطالعه اخلاق در یک جامعه و مردمان آن، باید به واکاوی پدیده های حادث شده در آن دوران و تغیرات آن نسبت به گذشته پرداخت.

به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری علم و فناوری اوبیکو، یکی از مسایلی که می توان در باب اخلاقِ زیستن بیان کرد، مساله زمان و زمانه است. به عبارت دیگر تغیرات اخلاقی را می توان در پیوند با دگرگونی هنگامه تاریخی دانست.

در همین رابطه سعید سالاری (دکتری تاریخ و تمدن ملل اسلامی، دانشگاه تهران) در مقاله ای با عنوان «تاریخ نو اخلاق نو» به این موضوع می پردازد که تاثیر پذیری اخلاق و تغیر خلق نشات گرفته از تغییر دوران ها است.

او در این مقاله می نویسد: روشن است که روزگار با الزاماتشان، خلق ها را دگرگون می سازند؛ تحول خلق در اینجا همان تغییر اخلاقی ناخواسته است یعنی جبر وارده که به حسب نوع و گونه آن می تواند قابلیت تغییر داشته و یا نداشته باشد. از این رو برای مطالعه خلقیات یک جامعه و خلقیات مردمان، بجاست که به واکاوی پدیده های حادث شده در آن دوران و تغیرات آن نسبت به گذشته پرداخت.

اخلاق مردم در عصر ب برابر است با: تاثیر معنوی پدیده های عصر ب + اخلاق مردم عصر الف

* تغیر اخلاق به زبان ریاضی

سالاری  می نویسد به زبان ریاضی، شاید بتوان این مساله را اینگونه نشان داد که:
اخلاق مردم در عصر ب برابر است با: تاثیر معنوی پدیده های عصر ب + اخلاق مردم عصر الف،

لازم به ذکر است که عصر الف در اینجا زمانه ای تاریخی پیش از عصر ب است.
 به زعم این این پژوهشگر مساله تغییر خلق بسیار وابسته به تغییر پدیده ها ست، با این اضافه که تجارب نو و افزوده های معنوی عصر پیشین نیز از دسته این پدیده هاست. 

* میزان کیفیت تاثیر پدیده های تاریخی در تغییر اخلاق

این نویسنده دراین مقاله با نگاهی به پدیده ها بیان می کند که وزن و کیفت تاثیر پدیده ها با هم متفاوت هستند و شدت تغییری که در اخلاق ایجاد می کنند ناهمسنگ می باشد.این بدان معناست که در هنگام بررسی باید در نظر داشت که گاه اخلاق یک عصر می تواند متاثر از دو پدیده اصلی باشد در میان ده ها و صد ها پدیده حادث شده، یعنی شدت و وزن این دو پدیده به گونه ایست که دیگر پدیده ها را می توان نادیده گرفت و یا خود تحت تاثیر این دو قرار می گیرند.

سالاری در این پژوهش به این مورد اشاره می کند که مساله «ترس» در هنگامه و دوران اولیه حمله مغول از این دست می باشد؛ و به تبع خلقیات تازه ای که حادث می شوند و یا ویژگی های معنوی جدیدی که رخ می نمایند وابسته به این پدیده اصلی هستند. «پنهانکاری» و «دو رویی» به تبع ترس.

او می نویسد این مساله می تواند بصورت یک زنجیره ادامه یابد، یعنی پدیده های حادث و تازه از پدیده های گذشته خود زایندگان نمونه های دیگر هستند و همینگونه اگر به عقب بازگردیم شاید بهتر بتوانیم یک خلق را از منظر تاریخی ریشه شناسی کنیم.

یک خلق نو ترکیبی است از دیگر خلق ها و نه تنها یکی از آنها

* چگونگی به وجود آمدن خلق نو

در این مقاله آمده است که این نظریه آنگاه پیچیده می شود که بدانیم یک خلق نو ترکیبی است از دیگر خلق ها و نه تنها یکی از آنها. ارتباطی میان: حرص و سهل انگاری و ترس و عجله، نفاق و پنهان کاری، مزاج دایم التغییر و چند رنگی و آنگاه شاید فروپاشی خصیصه صبر و به طبع تمایل به «لذت گرایی» مادی است.

از نظر سالاری این راستا می تواند به یک چرخه نیز تبدیل شود، آنگاه که بپذیریم گونه های مختلفی از یک خصیصه مشخص در نهاد آدمیست و در هر دوره به حسب عواملی نمونه و نوع خاصی از آن تغییر می کند. 

* رابطه درمانگر و تاریخ گذشته

در این مقاله آمده است که درمانگر گاه برای یک ویژگی اخلاقی نابهنجار و یا بحران اخلاقی باید دست به یک کار تاریخی بزند و در علل یابی یک امر نو به میان نسل های گذشته سفر کند تا این عوامل را بیابد. 

او می نویسد درمان اخلاقی یک مساله نو نیز باید دگرگون ساز علل آن خلق باشد که کاری زمانبردار و گاه نیاز به گذر نسل است. در این زمینه نباید از نظر دور داشت که برای درمان بحران یک عصر و یا یک نسل زنده شاید نیاز به تاکید بر برخی فرامین مباح به شدتی بیش از گذشته بود.

* تاثیر ورود خلق متفاوت از جغرافیای دیگر

در این مقاله آمده است که مساله ارتباطات و جریان سیال ورود و خروج یک خلق متفاوت از جغرافیایی متفاوت به بومگاه دیگر است که می تواند مناسبات و پیچیدگی های آن بوم و جغرافیا را برهم زند و یا پیچیده تر کند.

برای نمونه مساله «مصرف گرایی» این مساله خود زمانی بغرنج تر می شود که پدیده ای اخلاقی وابسته به زمانی پیشینی از یک جغرافیا به زمانی دیگر مثلا زمان کنونی در جغرافیایی دیگر وارد شود. برای نمونه به تاریخ ورود فرهنگ «هیپی ها» به دیگر ملل می توان اشاره کرد. 

* تاریخ نو اخلاق نو می طلبد

به زعم این پژوهشگر مطابق این دیدگاه اگر بخواهیم نمونه ای در این عصر بدهیم می توان به این مثال اشاره کرد که بالا رفتن جمعیت و نمودار جهشی گسترش یک پدیده مانند کلام، شاید ترویج گسترده سکوت باشد که خود بتواند درمانی برای برخی مشکلات اجتماعی ناشی از نقل کلام و مسایل و بحران های غلط متاثر از آن باشد.

در تحلیل نهایی از منظر این مقاله سالاری می نویسد این مساله شاید تا اندازه ای عجیب به نظربیاید که به برخی رفتار های شایع  بی اهمیت باشیم و از طرف دیگر برخی رفتارهای دیگر را مهم بدانیم، باید پذیرفت که تاریخ نو اخلاق نو می طلبد. نکته ای که در این عصر حاضر بسیار حایز اهمیت است، عصری که به شدت و سرعت در آن خصیصه ای رشد می یابد و یک ویژگی را در یک دوره کوتاه محو می نماید.