زیانهای توقف صادرات نفت برای اقتصاد ایران/ باید به سرعت راهبردهای جایگزین اجرا شود

به گزارش اوبیکوروزنامه اعتماد نوشت:اسکات بسنت وزیر خزانه داری امریکا اخیرا با تاکید بر شکست اقتصادی جمهوری اسلامی از ادامه فشار حداکثری و افزایش تحریم ها خبر داد و حتی اظهار داشت: «اگر من ایرانی بودم تمام سرمایه ام را به ارز تبدیل می کردم.» این اظهارات نشان دهنده عزم راسخ دولت دونالد ترامپ برای قطع درآمدهای نفتی ایران و تحت فشار قرار دادن اقتصاد کشور است. علاوه بر این کریس رایت وزیر انرژی امریکا در گفت وگو با بلومبرگ تاکید کرد که دولت ترامپ آماده اعمال تحریم های بیشتری بر تولید نفت ایران است. در چنین شرایطی این سوال مطرح می شود که ایران چگونه می تواند در مقابل این فشارها مقاومت کرده و حتی از این بحران به عنوان فرصتی برای تحول اقتصادی استفاده کند؟

 تغییر راهبرد: از فروش نفت خام به ارزش افزوده داخلی-  یکی از راه حل های پیش روی ایران تغییر راهبرد از فروش نفت خام به سمت ایجاد ارزش افزوده در داخل کشور است. به جای اینکه ایران نفت خام خود را به بازارهای جهانی بفروشد می تواند با احداث پالایشگاه های کوچک (Mini Refineries) در مناطق مختلف کشور نفت خام را به محصولات پالایشگاهی و پتروشیمی تبدیل کند. این محصولات نه تنها نیازهای داخلی را تامین می کنند بلکه می توانند به عنوان کالاهای با ارزش تر به بازارهای جهانی صادر شوند.

کاهش وابستگی به صادرات نفت خام- فروش نفت خام همواره ایران را در معرض نوسانات قیمت جهانی نفت و تحریم های بین المللی قرار داده است. با تبدیل نفت خام به محصولات پالایشگاهی و پتروشیمی ایران می تواند وابستگی خود به صادرات نفت خام را کاهش دهد و در عین حال ارزش افزوده بیشتری ایجاد کند. این راهبرد نه تنها باعث تقویت اقتصاد داخلی می شود بلکه ایران را کمتر در معرض فشارهای بین المللی قرار می دهد.

تقویت صنایع کوچک و متوسط- احداث پالایشگاه های کوچک می تواند به توسعه صنایع کوچک و متوسط در کشور کمک کند. این صنایع می توانند از محصولات پالایشگاه ها استفاده کرده و محصولات خود را به بازارهای داخلی و خارجی عرضه کنند. با حمایت از این صنایع ایران می تواند اشتغال زایی بیشتری ایجاد کرده و اقتصاد داخلی خود را تقویت کند. علاوه بر این توسعه این صنایع می تواند به کاهش واردات و افزایش خودکفایی کشور کمک کند.

دیپلماسی اقتصادی و تنوع بخشیدن به شرکای تجاری- در کنار تغییر راهبردهای داخلی ایران می تواند با تنوع بخشیدن به شرکای تجاری خود وابستگی به بازارهای خاص را کاهش دهد. کشورهایی مانند چین هند روسیه و کشورهای منطقه می توانند شرکای تجاری مهمی برای ایران باشند. افزایش همکاری های اقتصادی با این کشورها می تواند به ایران کمک کند تا بازارهای جدیدی برای محصولات خود ایجاد کند و از فشار تحریم ها بکاهد.

تبعات بی عملی – صحبت های مقامات امریکا نشان دهنده عزم جدی این کشور برای قطع درآمدهای نفتی ایران است. اگر ایران نتواند راهبردهای جایگزین را به سرعت و به طور موثر اجرا کند با تبعات گسترده ای مواجه خواهد شد که می تواند اقتصاد کشور را به شدت تحت تاثیر قرار دهد.

۱- کاهش درآمدهای دولت: با کاهش فروش نفت درآمدهای ارزی دولت به شدت کاهش خواهد یافت. این موضوع می تواند به کسری بودجه شدید منجر شود زیرا بخش عمده ای از بودجه کشور به درآمدهای نفتی وابسته است. دولت ممکن است مجبور شود برای جبران این کسری به استقراض داخلی و خارجی روی آورد که خود می تواند بدهی ملی را افزایش دهد.

۲- افزایش تورم: برای جبران کسری بودجه دولت ممکن است به چاپ پول بدون پشتوانه روی آورد. این اقدام می تواند به افزایش نقدینگی و در نتیجه تورم منجر شود. تورم بالا نه تنها قدرت خرید مردم را کاهش می دهد بلکه می تواند به بی ثباتی اقتصادی و اجتماعی نیز دامن بزند.

۳- افزایش نرخ ارز: با کاهش درآمدهای ارزی تقاضا برای ارزهای خارجی افزایش خواهد یافت در حالی که عرضه آن کاهش می یابد. این موضوع می تواند به افزایش نرخ ارز و کاهش ارزش پول ملی منجر شود. افزایش نرخ ارز نیز به نوبه خود می تواند به افزایش قیمت کالاهای وارداتی و تشدید تورم دامن بزند.

۴-کاهش سرمایه گذاری: بی ثباتی اقتصادی و افزایش نرخ ارز می تواند باعث کاهش سرمایه گذاری داخلی و خارجی شود. سرمایه گذاران ممکن است به دلیل ریسک های بالا تمایلی به سرمایه گذاری در ایران نداشته باشند. این موضوع می تواند به کاهش رشد اقتصادی و افزایش بیکاری منجر شود.

۵- فشار بر بخش های حیاتی اقتصاد: با کاهش درآمدهای دولت ممکن است بودجه های اختصاص یافته به بخش های حیاتی مانند بهداشت آموزش و زیرساخت ها کاهش یابد. این موضوع می تواند به کاهش کیفیت خدمات عمومی و افزایش نارضایتی اجتماعی منجر شود.

۶- افزایش فقر و نابرابری: تورم بالا و کاهش رشد اقتصادی می تواند به افزایش فقر و نابرابری در جامعه منجر شود. این موضوع می تواند به بی ثباتی اجتماعی و افزایش فشار بر دولت برای ارایه حمایت های اجتماعی بیشتر دامن بزند.

برای جلوگیری از این تبعات باید به سرعت راهبردهای جایگزین را اجرا کنیم و اگر نتوانیم از این بحران به عنوان فرصتی برای تحول اقتصادی استفاده کنیم ممکن است با چالش های جدی تری در آینده مواجه شویم. بنابراین اجرای راهبردهای پیشنهادی نه تنها یک انتخاب بلکه یک ضرورت برای تضمین آینده اقتصاد کشور است.