نمونه فرجام خواهی کیفری

وقتی حکمی صادر میشه و حس می کنی حقت ضایع شده، فرجام خواهی کیفری آخرین شانس توئه. این یه روش قانونی برای اعتراض به رای دادگاه توی دیوان عالی کشوره. اینجا یه نمونه کامل از لایحه فرجام خواهی کیفری رو برات آماده کردیم که می تونی با توجه به شرایط پرونده ات، اون رو شخصی سازی و استفاده کنی. حتماً می دونی که تو مسائل حقوقی، یک اشتباه کوچک ممکنه کل مسیر پرونده رو تغییر بده، برای همین دونستن جزئیات فرجام خواهی کیفری از نون شب واجب تره.

در این مقاله، قراره با هم یک سفر کامل به دنیای فرجام خواهی کیفری داشته باشیم. از اینکه اصلاً فرجام خواهی یعنی چی و چه فرقی با تجدیدنظرخواهی داره، تا اینکه چه رای هایی رو میشه فرجام خواهی کرد، چه مدارکی لازمه، چقدر زمان داری و چقدر باید هزینه کنی. هدفمون اینه که بهت کمک کنیم با اطلاعات کافی و یه نمونه لایحه فرجام خواهی کیفری کارآمد، بهترین تصمیم رو برای پرونده ات بگیری و شانست رو برای احقاق حقت بالا ببری. پس اگه دوست داری از تمام جزئیات این فرآیند مهم سر دربیاری و یه نمونه فرجام خواهی کیفری درست و حسابی داشته باشی، تا آخر این مقاله با ما باش.

فرجام خواهی کیفری چیست؟ آخرین ایستگاه اعتراض به رای!

بیایید از اول شروع کنیم و ببینیم این فرجام خواهی کیفری که همه ازش حرف می زنن، اصلاً چی هست. تصور کن حکمی از دادگاه صادر شده و تو یا عزیزانت احساس می کنید که این حکم درست نیست یا به قول معروف، ناعادلانه صادر شده. قبل از فرجام خواهی، معمولاً یک مرحله اعتراض دیگه هم داریم به اسم تجدیدنظرخواهی. اما وقتی رای تجدیدنظر هم صادر میشه و هنوز هم فکر می کنی حق با تو نیست، فرجام خواهی کیفری مثل یه سوپاپ اطمینان عمل می کنه.

فرجام خواهی به زبان ساده یعنی اینکه دیوان عالی کشور، به عنوان بالاترین مرجع قضایی، به پرونده تو نگاه می کنه. اما نه اینکه دوباره از اول به کل ماجرا و جزئیات بپردازه. کار دیوان عالی کشور اینه که بررسی کنه آیا رای هایی که تا الان صادر شده، طبق قانون و موازین شرعی بوده یا نه. یعنی به شکل و روند دادرسی و انطباق رای با قوانین نگاه می کنه، نه به ماهیت خود جرم یا گناهکار بودن فرد. اگه دیوان عالی کشور ببینه که تو مراحل قبلی، قانون رعایت نشده یا رای صادر شده مشکل داره، اون رو نقض می کنه و دستور رسیدگی مجدد میده.

تفاوت های اساسی فرجام خواهی با تجدیدنظرخواهی

خیلی ها فرجام خواهی و تجدیدنظرخواهی رو با هم قاطی می کنن. اما این دو تا با هم فرق دارن، اونم فرق های اساسی. تجدیدنظرخواهی بیشتر روی ماهیت پرونده و اینکه آیا جرم واقعاً اتفاق افتاده و متهم گناهکاره یا نه، تمرکز می کنه. یعنی دادگاه تجدیدنظر می تونه دوباره به دلایل و مدارک نگاه کنه و حتی رای جدیدی صادر کنه. اما فرجام خواهی اینطور نیست. دیوان عالی کشور فقط چک می کنه که روند دادرسی درست بوده یا نه، و آیا قانون درست اجرا شده یا نه. برای اینکه بهتر متوجه این فرق ها بشی، یه جدول کوچیک برات آماده کردم:

ویژگی	تجدیدنظرخواهی	فرجام خواهی
مرجع رسیدگی	دادگاه تجدیدنظر استان	دیوان عالی کشور
نوع رسیدگی	شکلی و ماهیتی (بررسی دوباره دلایل و مدارک و حتی صدور رای جدید)	فقط شکلی (بررسی انطباق رای با قانون و موازین شرعی)
هدف	رفع اشتباهات قضایی در ماهیت پرونده	تضمین وحدت رویه قضایی و اجرای صحیح قانون
آرای قابل اعتراض	بیشتر آرا (به جز آرای قطعی شده با شرایط خاص)	فقط آرای خاص و مهم با شرایط قانونی

کدام رای ها رو میشه فرجام خواهی کرد؟ (شرایط فرجام خواهی کیفری)

خب، حالا که فهمیدیم فرجام خواهی یعنی چی، باید بدونیم هر رایی رو نمیشه فرجام خواهی کرد. قانونگذار برای این کار، یه سری شرایط و ضوابط گذاشته که اگه رایی شامل اون ها نباشه، درخواست فرجام خواهیت به جایی نمیرسه. ماده های 427 و 428 قانون آیین دادرسی کیفری، مهمترین قسمت های این ماجرا هستن.

آرای قابل فرجام (ماده 428 قانون آیین دادرسی کیفری)

مطابق ماده 428 قانون آیین دادرسی کیفری، بعضی از رای ها هستن که به دلیل اهمیتشون، قابلیت فرجام خواهی کیفری رو دارن. این رای ها معمولاً مربوط به جرائم سنگین تر و حساس تر میشن:

• جرایم با مجازات سلب حیات: اگه رای پرونده ات، مجازات اعدام یا مرگ رو داشته باشه، حتماً میشه ازش فرجام خواهی کرد.
• قطع عضو یا حبس ابد: در مورد جرائمی که مجازاتشون قطع عضو یا حبس ابد هست هم می تونی درخواست فرجام خواهی بدی.
• جرایم تعزیری درجه سه و بالاتر: مجازات های تعزیری رو توی قانون به درجه های مختلفی تقسیم کردن. اگه حکم صادر شده برای جرمی، تعزیر درجه سه یا بالاتر باشه، این رای هم قابل فرجامه. این درجه بندی نشون میده که جرم نسبتاً سنگینه.
• جنایات عمدی علیه تمامیت جسمانی با دیه بالا: اگه جرمی به تمامیت جسمانی کسی آسیب زده باشه و دیه اش نصف دیه کامل یا بیشتر باشه، می تونی برای اون هم فرجام خواهی کنی.
• جرایم سیاسی و مطبوعاتی: این نوع جرایم هم به خاطر حساسیت های خاص خودشون، قابلیت فرجام خواهی در دیوان عالی کشور رو دارن.

آرای قطعی و غیرقابل فرجام (ماده 427 قانون آیین دادرسی کیفری)

از اون طرف، یه سری رای ها هم هستن که به قول معروف، قطعی شدن و دیگه نمیشه برای اون ها درخواست فرجام داد. این ها معمولاً مربوط به جرائم سبک تر هستن:

• جرایم تعزیری درجه هشت: اگه مجازات جرمی از نوع تعزیر درجه هشت باشه (که سبک ترین نوع تعزیره)، اون رای دیگه قابلیت فرجام خواهی نداره و قطعی محسوب میشه.
• جرایم مستلزم پرداخت دیه یا ارش با میزان کمتر از یک دهم دیه کامل: اگه میزان دیه یا ارشی که باید پرداخت بشه، کمتر از یک دهم دیه کامل باشه، اون رای هم دیگه قابل فرجام نیست.

یه نکته مهم اینه که اگه مجازات اولیه، مثلاً حبس بوده و بعداً به مجازات جایگزین (مثل جزای نقدی) تبدیل شده، معیار قابلیت تجدیدنظر و فرجام خواهی، همون مجازات قانونی اولیه است، نه مجازات جایگزین.

قضیه توافق کتبی برای ساقط کردن حق فرجام خواهی (ماده 430 قانون آیین دادرسی کیفری)

گاهی اوقات ممکنه طرفین دعوا، یعنی شاکی و متهم، با هم به صورت کتبی توافق کنن که حق تجدیدنظرخواهی یا فرجام خواهی خودشون رو از بین ببرن. اگه چنین توافقی شده باشه، دیگه نمیشه برای اون رای درخواست فرجام داد. پس حواست باشه که قبل از هر اقدامی، ببینی همچین توافقی بین شما انجام شده یا نه.

فرجام خواهی تبعی یعنی چی؟ (ماده 429 قانون آیین دادرسی کیفری)

بعضی وقت ها یک رای دادگاه، جنبه های مختلفی داره. مثلاً هم مجازات حبس داره و هم پرداخت دیه یا ضرر و زیان. اگه یکی از این جنبه ها قابل تجدیدنظر یا فرجام خواهی باشه، اون وقت بقیه جنبه های رای هم (حتی اگه به تنهایی قابل اعتراض نباشن) به تبع اون، قابل تجدیدنظر یا فرجام میشن. به این میگن فرجام خواهی تبعی.

چه کسانی حق فرجام خواهی دارن؟ (ماده 433 قانون آیین دادرسی کیفری)

همه آدم ها نمی تونن برای هر رایی درخواست فرجام بدن. قانون مشخص کرده چه کسانی حق فرجام خواهی کیفری رو دارن:

• محکوم علیه، وکیل یا نماینده قانونی او: اگه کسی محکوم شده و خودش یا وکیلش یا نماینده قانونیش (مثلاً ولی قهری) بخواد اعتراض کنه.
• شاکی یا مدعی خصوصی و یا وکیل یا نماینده قانونی آنان: کسی که شکایت کرده یا از جرم ضرر دیده و خودش یا وکیلش بخواد اعتراض کنه.
• دادستان: دادستان هم می تونه از جهت برائت متهم، یا اگه رای با قانون منطبق نیست، یا مجازات نامتناسبه، درخواست فرجام بده.

جهات فرجام خواهی کیفری: دلایل قانونی نقض رای چیه؟

تا اینجا فهمیدیم کدوم رای ها رو میشه فرجام خواهی کرد و چه کسانی حق این کار رو دارن. اما مهمتر از همه اینه که چرا دیوان عالی کشور باید رای صادر شده رو نقض کنه؟ یعنی دلایل و استدلالات تو برای فرجام خواهی چیه؟ این دلایل رو توی اصطلاح حقوقی جهات فرجام خواهی میگن که توی ماده 464 قانون آیین دادرسی کیفری بهش اشاره شده. باید خیلی دقیق و مستدل به این جهات استناد کنی تا شانست برای موفقیت بیشتر بشه.

1. ادعای عدم رعایت قوانین مربوط به تقصیر متهم و مجازات قانونی او (بند الف ماده 464 ق.آ.د.ک)

این بند میگه اگه فکر می کنی دادگاه در مورد اینکه متهم مقصره یا نه، اشتباه کرده یا مجازاتی که تعیین کرده، با اون چیزی که قانون میگه تناسب نداره، می تونی فرجام خواهی کنی. مثلاً:

• اشتباه در تشخیص تقصیر: دادگاه شما رو مقصر دونسته، در حالی که شما دلایل محکمی داری که ثابت می کنه اصلاً تقصیری متوجه شما نیست یا جرم رو شما مرتکب نشدی. مثل پرونده ای که رقیب آورده بود و متهم می گفت از محتویات کوله پشتی بی اطلاع بوده، اما دادگاه به این موضوع توجه نکرده.

• تناسب نداشتن مجازات: مجازاتی که برات بریدن، خیلی سنگین تر از چیزیه که قانون برای اون جرم در نظر گرفته یا اینکه به جهات تخفیف دهنده (مثل نداشتن سابقه قبلی یا سن و سال) توجه نشده. مثلاً قانون برای جرمی، حبس از شش ماه تا سه سال رو پیش بینی کرده و دادگاه بدون دلیل کافی، حداکثر مجازات رو تعیین کرده.

2. ادعای عدم رعایت اصول دادرسی با درجه ای از اهمیت که منجر به بی اعتباری رای دادگاه شده (بند ب ماده 464 ق.آ.د.ک)

اینجا دیگه بحث سر ماهیت جرم نیست، بلکه مربوط به خود روند محاکمه و دادرسیه. اگه توی دادگاه، اصول مهمی که باید رعایت می شده، رعایت نشده باشه و این عدم رعایت اونقدر جدی باشه که کل رای رو زیر سوال ببره، میشه ازش فرجام خواهی کرد. مثلاً:

• نبود وکیل در موارد ضروری: در بعضی از جرایم، حضور وکیل الزامیه. اگه در چنین پرونده ای بدون حضور وکیل رسیدگی شده باشه، این یکی از جهات مهمه.

• عدم ابلاغ صحیح: اگه احضاریه یا رای دادگاه به درستی و طبق قانون بهت ابلاغ نشده و تو فرصت دفاع نداشتی.

• عدم استماع دفاعیات: دادگاه بدون اینکه به دفاعیات مهم تو گوش کنه یا مدارکت رو بررسی کنه، رای صادر کرده باشه.

3. عدم انطباق مستندات با مدارک موجود در پرونده (بند ج ماده 464 ق.آ.د.ک)

این بند میگه اگه دادگاه برای صدور رای خودش، به یک سری مدارک یا مستندات استناد کرده باشه، اما این مستندات با بقیه مدارکی که توی پرونده هستن یا با واقعیت ماجرا نمی خونن، میشه به این رای اعتراض کرد. مثلاً:

• تناقض بین اقرار و شواهد: دادگاه به اقرار شما استناد کرده، اما مدارک دیگه مثل گزارش کارشناسی، شهادت شاهدها یا اسناد دیگه، نشون میده که اون اقرار اشتباه بوده یا در شرایط خاصی گرفته شده.

• استناد به مدرک جعلی: اگه ثابت بشه دادگاه به مدرکی استناد کرده که بعداً معلوم شده جعلی بوده یا اعتبار نداره.

همونطور که می بینی، استناد به این جهات باید خیلی دقیق و با جزئیات باشه. نمیشه همین طوری کلی گفت قانون رعایت نشده. باید مشخص کنی دقیقاً کدوم ماده قانونی، توی کدوم مرحله از دادرسی و به چه شکلی نقض شده.

گام به گام: چطور درخواست فرجام خواهی رو ثبت کنیم؟ (مراحل فرجام خواهی کیفری)

حالا که دلایل فرجام خواهی رو فهمیدی، وقتشه که مراحل عملی کار رو بدونیم. ثبت درخواست فرجام خواهی کیفری خودش یه پروتکل خاص داره که باید طبق قانون انجام بشه. ماده 439 قانون آیین دادرسی کیفری، جزئیات این مراحل رو مشخص کرده.

درخواست رو کجا باید تحویل بدی؟ (مرجع تقدیم درخواست – ماده 439 ق.آ.د.ک)

اولین قدم اینه که بدونی درخواست یا دادخواست فرجام خواهی کیفری رو کجا باید ببری. دو تا مرجع اصلی برای این کار وجود داره:

• دفتر دادگاه صادرکننده رای نخستین یا تجدیدنظر: یعنی همون دادگاهی که برای بار اول یا بار دوم رای رو صادر کرده.
• دفتر زندان: اگه خدای نکرده زندانی هستی، می تونی درخواستت رو به دفتر زندان هم تحویل بدی. اونا وظیفه دارن درخواستت رو ثبت و ارسال کنن.

ثبت و گرفتن رسید: حواست به تاریخ باشه!

بعد از اینکه درخواستت رو تحویل دادی، خیلی مهمه که حواست به ثبت و رسیدش باشه. دفتر دادگاه یا زندان باید:

1. بلافاصله درخواست رو ثبت کنن: یعنی در همون لحظه، یه شماره و تاریخ ثبت به درخواستت اختصاص بدن.
2. رسید بهت بدن: توی این رسید باید اسم تو، اسم طرف مقابلت، تاریخ تسلیم و شماره ثبت درخواستت قید شده باشه.
3. همون شماره و تاریخ رو روی درخواستت بزنن: این تاریخ، همون تاریخ فرجام خواهی تو محسوب میشه و برای محاسبه مهلت ها خیلی مهمه.

دفتر دادگاه تجدیدنظر استان یا زندان هم وظیفه داره بعد از ثبت درخواست، بلافاصله اون رو به دادگاه صادرکننده رای نخستین بفرسته تا کارها از اونجا پیگیری بشه.

ارسال پرونده به دیوان عالی کشور

اگه درخواست فرجام خواهی یا تجدیدنظرخواهی رو تو مهلت قانونی خودش ثبت کرده باشی و نقصی هم نداشته باشه، دفتر دادگاه صادرکننده رای نخستین، پرونده رو به دیوان عالی کشور (یا دادگاه تجدیدنظر استان اگه موضوع تجدیدنظرخواهی باشه) میفرسته. بعد از این مرحله، دیوان عالی کشور با توجه به شرایط پرونده، حکم نهایی رو صادر می کنه.

اگه پشیمون شدی چی؟ (امکان استرداد درخواست فرجام خواهی – ماده 440 ق.آ.د.ک)

گاهی اوقات ممکنه بعد از ثبت درخواست فرجام خواهی، به هر دلیلی پشیمون بشی و بخوای درخواستت رو پس بگیری. این امکان وجود داره. اگه فرجام خواه درخواست یا دادخواست فرجام خواهی رو پس بگیره، دادگاه صادرکننده رای نخستین، قرار رد درخواست یا ابطال دادخواست فرجام رو صادر می کنه. اگر پرونده به دیوان عالی کشور فرستاده شده باشه، این قرار توسط دیوان عالی صادر میشه.

مدارک لازم برای فرجام خواهی کیفری؛ هیچی رو جا ننداز!

برای اینکه فرجام خواهی کیفری تو به مشکل نخوره و راحت و بی دردسر پیش بره، باید یه سری مدارک رو آماده کنی و همراه درخواستت تحویل بدی. اگه یکی از این مدارک ناقص باشه، ممکنه درخواستت رد بشه یا روندش طولانی تر بشه. پس حواست رو جمع کن و لیستی که الان بهت می گم رو دقیقاً اجرا کن:

• رای دادگاه صادرکننده: مهمترین مدرک همین رایه! باید همون رایی باشه که بهش اعتراض داری و ازش فرجام خواهی می کنی. حتماً مطمئن شو که این رای، قطعی شده باشه و شماره و تاریخ دقیق صدورشم یادت باشه.
• لایحه فرجام خواهی: این همون برگه اصلیه که توش دلایلت رو برای فرجام خواهی می نویسی. باید همه دلایل و مستنداتت رو دقیق و منظم توی این لایحه بیان کنی. بخش بعدی مفصل در مورد نمونه لایحه فرجام خواهی کیفری صحبت می کنیم.
• کپی برابر اصل مدارک شناسایی و هویتی فرجام خواه: کپی کارت ملی، شناسنامه و هر مدرک شناسایی دیگه که ثابت کنه تو همون کسی هستی که درخواست رو دادی. حتماً باید این کپی ها برابر اصل شده باشن.
• وکالتنامه وکیل (اگه وکیل داری): اگه کار رو به وکیل سپردی، باید وکالتنامه ای که به وکیل دادی رو هم پیوست کنی.
• اسناد و مدارک اثبات کننده دلایل فرجام خواهی: هر سندی، هر شهادت نامه ای، هر گزارشی (مثل گزارش کارشناسی) که فکر می کنی بهت کمک می کنه تا ثابت کنی رای دادگاه اشتباهه، باید کپی برابر اصلش رو به پرونده اضافه کنی.
• رسید پرداخت هزینه دادرسی: بله، فرجام خواهی هم مثل بقیه مراحل قضایی، هزینه داره. باید رسید پرداخت این هزینه رو هم همراه مدارک بذاری. جلوتر در مورد هزینه ها هم صحبت می کنیم.

یادت باشه، کوچک ترین نقص تو مدارک، می تونه کلی دردسر برات درست کنه. پس قبل از اینکه مدارکت رو ببری، چند بار چک کن و مطمئن شو همه چیز سر جاشه و هیچ چیزی رو از قلم ننداختی. آماده کردن دقیق مدارک لازم برای فرجام خواهی کیفری، قدم بزرگی برای موفقیت پرونده ات محسوب میشه.

مهلت فرجام خواهی کیفری: وقت طلاست، حواست باشه!

توی کارهای حقوقی، زمان حرف اول رو می زنه. اگه از مهلت فرجام خواهی کیفری بگذره، دیگه فرصت اعتراض رو از دست میدی و ممکنه راه برگشتی نباشه. پس این بخش رو خیلی جدی بگیر. ماده 431 قانون آیین دادرسی کیفری، مهلت های قانونی رو مشخص کرده.

چقدر وقت داری؟ (ماده 431 قانون آیین دادرسی کیفری)

• برای اشخاص مقیم ایران: اگه توی ایران زندگی می کنی، 20 روز وقت داری. این 20 روز از تاریخ ابلاغ رای شروع میشه. یا اگه قبلاً حق واخواهی داشتی و از اون مهلت استفاده کردی، از تاریخ انقضای مهلت واخواهی این 20 روز شروع میشه.
• برای اشخاص مقیم خارج از کشور: اگه خارج از ایران هستی، 2 ماه از تاریخ ابلاغ رای یا انقضای مهلت واخواهی، برای فرجام خواهی فرصت داری.

پس حواست باشه که هر چه سریع تر بعد از ابلاغ رای، کارها رو شروع کنی و این مهلت ها رو از دست ندی.

اگه دیر کردی چی؟ (عذر موجه برای تاخیر – ماده 432 ق.آ.د.ک)

گاهی اوقات پیش میاد که به دلایلی که خارج از اراده ماست، نمی تونیم توی مهلت قانونی درخواست فرجام خواهی رو ثبت کنیم. قانون برای این جور مواقع، یه راهی رو گذاشته به اسم عذر موجه. اگه دلیل تاخیرت یک عذر موجه باشه، ممکنه دادگاه قبول کنه.

عذر موجه یعنی چی؟ مثلاً:

• بیماری خیلی شدید که نتونی کارهای اداری رو انجام بدی.
• فوت یکی از بستگان درجه یک (پدر، مادر، همسر، فرزند).
• حوادث قهری مثل سیل، زلزله، آتش سوزی یا بلایای طبیعی دیگه که مانع دسترسی به مراجع قضایی بشه.
• یا موارد دیگه که دادگاه تشخیص بده عذر موجهه.

اگه درخواستت خارج از مهلت مقرر باشه و عذر موجه ای هم داری، باید این عذر رو به دادگاه صادرکننده رای توضیح بدی. دادگاه اول به عذر شما رسیدگی می کنه. اگه قبول کرد، قرار قبولی درخواست رو صادر می کنه و فرجام خواهی تو مسیر خودش قرار می گیره. اما اگه عذرت رو موجه ندونست، قرار رد درخواست رو صادر می کنه و دیگه کاری از دستت برنمیاد.

هزینه فرجام خواهی کیفری: چقدر باید بپردازیم؟

مثل هر اقدام حقوقی دیگه ای، فرجام خواهی کیفری هم هزینه های خودش رو داره. این هزینه ها شامل هزینه دادرسی و یه سری هزینه های جانبی میشه. بهتره از قبل بدونی که باید چقدر برای این کار کنار بذاری.

مبلغ قانونی هزینه دادرسی

هزینه دادرسی فرجام خواهی کیفری، طبق آخرین مصوبات قانونی و تعرفه های قوه قضائیه تعیین میشه. در حال حاضر، این مبلغ (که البته باید همیشه از آخرین نرخ ها مطلع باشی)، 300,000 ریال (معادل 30 هزار تومان) هست. این مبلغ باید به حساب مربوطه قوه قضائیه واریز بشه و رسیدش رو همراه مدارک ارائه بدی.

هزینه های جانبی

علاوه بر هزینه دادرسی، ممکنه هزینه های دیگه هم داشته باشی:

• حق الوکاله وکیل: اگه کار رو به وکیل می سپری، باید حق الوکاله ایشون رو هم پرداخت کنی که مبلغش بستگی به توافق شما و وکیل و پیچیدگی پرونده داره.
• هزینه های کپی و برابر اصل کردن مدارک: برای تهیه کپی برابر اصل مدارک، باید یه مبلغی رو پرداخت کنی.
• هزینه های ایاب و ذهاب: رفت و آمد به دادگاه یا دفتر وکیل هم خودش هزینه بره.

آیا معافیت از پرداخت هزینه دادرسی هم هست؟ (ماده 438 ق.آ.د.ک)

یه خبر خوب برای بعضی ها! قانون برای زندانیان، معافیت هایی در نظر گرفته. مطابق ماده 438 قانون آیین دادرسی کیفری، هرگاه فرجام خواه زندانی باشه، از پرداخت هزینه دادرسی مرحله تجدیدنظر یا فرجام، در امری که به خاطر اون زندانیه، معاف میشه. پس اگه خدای نکرده زندانی هستی و می خوای فرجام خواهی کنی، نیازی نیست هزینه دادرسی فرجام خواهی کیفری رو پرداخت کنی.

نمونه فرجام خواهی کیفری: یک نقشه راه برای احقاق حق

حالا رسیدیم به قلب مقاله، یعنی نمونه فرجام خواهی کیفری. داشتن یک الگوی آماده و استاندارد، خیلی بهت کمک می کنه تا لایحه فرجام خواهی کیفری خودت رو بدون نقص و با دقت بالا تنظیم کنی. یادت باشه، این نمونه ها فقط یه الگو هستن و باید حتماً با اطلاعات پرونده خودت شخصی سازی بشن. هر پرونده ای شرایط خاص خودش رو داره و کپی برداری صرف، ممکنه کار رو خراب کنه.

ساختار کلی یک لایحه فرجام خواهی کیفری

یک نمونه لایحه فرجام خواهی کیفری استاندارد، معمولاً شامل بخش های زیر میشه:

1. عنوان: باید مشخص باشه که مخاطب این لایحه کیه. مثلاً ریاست محترم دیوان عالی کشور یا قضات محترم شعبه [شماره شعبه] دیوان عالی کشور.
2. مشخصات فرجام خواه: اسم و فامیل، نام پدر، شماره ملی، آدرس و شغل کسی که فرجام خواهی می کنه. اگه وکیل داری، مشخصات وکیل هم باید اینجا بیاد.
3. مشخصات فرجام خوانده: اسم و فامیل و آدرس طرف مقابل.
4. موضوع: اینجا باید بنویسی فرجام خواهی نسبت به دادنامه شماره […] مورخ […].
5. مشخصات رای فرجام خواسته: شماره دادنامه، تاریخ صدور، شعبه صادرکننده رای و موضوع پرونده.
6. شرح ماوقع و خلاصه ای از پرونده و رای صادره: اینجا باید به صورت مختصر و مفید، ماجرای پرونده، اتهام، و رایی که صادر شده رو توضیح بدی. لازم نیست وارد جزئیات خیلی ریز بشی، فقط موارد اصلی رو بگو.
7. جهات فرجام خواهی: این بخش، مهمترین و حساس ترین قسمت لایحه است. اینجا باید با استناد دقیق به ماده 464 قانون آیین دادرسی کیفری (همون بندهای الف، ب و ج که قبلاً توضیح دادیم) و با ذکر دلایل و مستندات، نشون بدی چرا رای صادر شده مشکل داره و باید نقض بشه. این بخش رو باید با دقت و استدلال قوی بنویسی.
8. خواسته: اینجا باید به صراحت بگی که چی می خوای. معمولاً تقاضای نقض دادنامه فرجام خواسته و صدور حکم مقتضی بر اساس قانون و شرع رو می نویسن.
9. دلایل و مستندات پیوست: لیست مدارکی که همراه لایحه ارائه کردی.
10. امضا و تاریخ: در نهایت، باید لایحه رو امضا کنی و تاریخ بزنی.

همونطور که گفتم، مهمترین بخش لایحه فرجام خواهی کیفری، همین جهات فرجام خواهی هست که باید با دقت و استناد دقیق به ماده 464 قانون آیین دادرسی کیفری تنظیم بشه. اینجا جاییه که نشون می دی رای صادر شده چرا مشکل داره و باید نقض بشه. هرچی استدلالت قوی تر و مستند به قانون باشه، شانست بیشتره.

نمونه لایحه فرجام خواهی کیفری (برای پرونده ای خاص، مثلاً حمل مواد مخدر)

برای اینکه موضوع برات ملموس تر بشه، بیاییم یک نمونه فرجام خواهی کیفری فرضی رو با هم مرور کنیم. این نمونه رو بر اساس پرونده ای شبیه به همون نمونه لایحه فرجام خواهی مواد مخدر که رقیب هم بهش اشاره کرده بود، طراحی کردیم. یادت باشه، این یک الگو هست و باید با اطلاعات و جزئیات پرونده خودت پر بشه:

بسمه تعالی

ریاست محترم دیوان عالی کشور / قضات محترم شعبه [شماره شعبه] دیوان عالی کشور

با سلام و احترام

فرجام خواه:
نام و نام خانوادگی: [مثلاً: سلیم ... ]
نام پدر: [مثلاً: ... ]
شماره ملی: [مثلاً: ۹۹۰۹۹۷۷۶xxxx]
آدرس: [آدرس کامل]
شغل: [مثلاً: صیاد]

وکیل: (در صورت وجود)
نام و نام خانوادگی: [مثلاً: ... ]
شماره پروانه: [مثلاً: ... ]
آدرس: [آدرس کامل]

فرجام خوانده: (در صورت نیاز و مشخص بودن)
نام و نام خانوادگی: [مثلاً: ... ]
آدرس: [آدرس کامل]

موضوع: فرجام خواهی نسبت به دادنامه شماره [۹۹۰۹۹۷۷۶xxxx] مورخ [99/12/03] صادره از شعبه [مثلاً: اول] دادگاه انقلاب دادگستری شهرستان [مثلاً: میناب]

شرح ماوقع و خلاصه ای از پرونده و رای صادره:
با احترام به استحضار عالی می رساند، موکل اینجانب آقای/خانم [سلیم ...] در تاریخ [1399/07/20] در محور مواصلاتی چابهار به جاسک، در حالی که در خودروی سواری پژو ۴۰۵ خاکستری رنگ به شماره پلاک [...] حضور داشتند و به قصد صیادی عازم جزیره قشم بودند، توسط مأمورین انتظامی متوقف و مورد بازرسی قرار گرفتند. در جریان بازرسی، یک کوله پشتی حاوی [۹ کیلو و ۳۵۰ گرم شیشه مت آمفتامین] در زیر پای ایشان کشف گردید.
موکل در تمامی مراحل دادرسی، اظهار داشته که این کوله پشتی را عمویشان آقای [...] به ایشان تحویل داده و محتویات آن را «بی سیم لنج، لباس و جی پی اس» معرفی کرده و از ایشان خواسته بودند تا آن را در بندر پل به فردی با مشخصات داده شده تحویل دهند. موکل به دلیل اعتماد به عمویشان، از محتویات واقعی کوله پشتی بی خبر بوده و هیچ قصد مجرمانه ای نداشته است. متأسفانه شعبه محترم [اول] دادگاه انقلاب شهرستان [میناب] طی دادنامه شماره [۹۹۰۹۹۷۷۶xxxx] مورخ [99/12/03] موکل را به اتهام مباشرت در حمل مواد روانگردان، به مجازات اعدام محکوم نموده است که این حکم در تاریخ [...] به ایشان ابلاغ گردید و اکنون مورد اعتراض و فرجام خواهی می باشد.

جهات فرجام خواهی:
با عنایت به دلایل و مستندات موجود در پرونده و با استناد به ماده 464 قانون آیین دادرسی کیفری، ایرادات شکلی و ماهوی ذیل به دادنامه فرجام خواسته وارد است:

1. عدم رعایت قوانین مربوط به تقصیر متهم و مجازات قانونی او (بند الف ماده 464 ق.آ.د.ک):
   *   برخلاف اصل برائت و قاعده درأ: دادگاه محترم در صدور حکم اعدام، به اصل برائت و قاعده درأ (ماده ۱۲۰ قانون مجازات اسلامی) توجه کافی ننموده است. موکل از محتویات کوله پشتی بی خبر بوده و سوءنیت او در حمل مواد مخدر هرگز به اثبات نرسیده است. در صورت وجود شبهه در وقوع جرم یا انتساب آن به متهم، اصل بر عدم ارتکاب جرم است. این در حالی است که دادگاه بدون اثبات عنصر روانی جرم و با وجود شبهه جدی در این خصوص، اقدام به صدور حکم اعدام نموده است.
   *   عدم توجه به جهات تخفیف مجازات: موکل فاقد هرگونه سابقه کیفری مؤثر بوده و تا زمان دستگیری، فردی بی حاشیه و مشغول به کار صیادی بوده است. دادگاه محترم بدون در نظر گرفتن این حسن سابقه و سایر جهات تخفیف دهنده (ماده ۳۷ و ۳۸ قانون مجازات اسلامی)، حداکثر مجازات یعنی اعدام را صادر نموده که با اصول عدالت کیفری و تناسب مجازات با جرم، سازگاری ندارد.

2. عدم رعایت اصول دادرسی با درجه ای از اهمیت که منجر به بی اعتباری رای دادگاه شده (بند ب ماده 464 ق.آ.د.ک):
   *   عدم تحقیق کافی و احراز واقعیت: دادگاه محترم بدون اینکه در خصوص اظهارات موکل مبنی بر تحویل گرفتن کوله پشتی از عمویشان، تحقیقات جامع و کاملی انجام دهد (از جمله احضار عموی متواری و بررسی ادعای موکل)، اقدام به صدور رای نموده است. متواری شدن عموی موکل، خود قرینه ای قوی بر صحت ادعای موکل مبنی بر بی اطلاعی از محتویات کوله پشتی است، اما دادگاه به این اوضاع و احوال مسلم توجهی نکرده است. این عدم تحقیق کافی، از اصول مهم دادرسی عادلانه است که به بی اعتباری دادنامه منجر شده است.

خواسته:
با عنایت به مراتب معنونه و دلایل و جهات فرجام خواهی فوق الذکر و مستنداً به ماده 120 قانون مجازات اسلامی و ماده 464 قانون آیین دادرسی کیفری، از ریاست محترم / قضات محترم شعبه دیوان عالی کشور تقاضای نقض دادنامه شماره [۹۹۰۹۹۷۷۶xxxx] مورخ [99/12/03] صادره از شعبه [اول] دادگاه انقلاب شهرستان [میناب] و صدور حکم مقتضی بر اساس موازین شرعی و مقررات قانونی (از جمله حکم بر برائت یا تخفیف مجازات) را دارم.

دلایل و مستندات پیوست:
1.  کپی مصدق دادنامه شماره [۹۹۰۹۹۷۷۶xxxx]
2.  کپی مصدق وکالتنامه (در صورت وجود)
3.  کپی مصدق مدارک هویتی فرجام خواه
4.  سایر مدارک مرتبط (در صورت لزوم)

با احترام،
[نام و نام خانوادگی فرجام خواه یا وکیل او]
[تاریخ]

لینک های دانلود (Placeholder):

فعلاً برای نمونه فرجام خواهی کیفری، فایل قابل دانلود اینجا قرار نگرفته. اما می تونی ساختار بالا رو برای شروع کار استفاده کنی. به زودی لینک دانلود نمونه لایحه فرجام خواهی کیفری در قالب Word و PDF رو هم براتون می ذاریم.

• دانلود نمونه فرجام خواهی کیفری (Word)

• دانلود نمونه فرجام خواهی کیفری (PDF)

چند تا نکته طلایی برای تنظیم لایحه فرجام خواهی:

برای اینکه لایحه فرجام خواهی کیفری شما مؤثر باشه و شانس موفقیتت رو بالا ببری، این نکات رو یادت باشه:

• دقت در تکمیل اطلاعات و پرهیز از اشتباهات املایی و نگارشی: یک اشتباه کوچک، اعتبار لایحه رو کم می کنه. چند بار لایحه رو بخون و چک کن.
• استفاده از زبان حقوقی صحیح و محترمانه: هرچند لحن ما محاوره ایه، اما توی لایحه باید از اصطلاحات حقوقی درست استفاده کنی و متن محترمانه باشه.
• ارجاع دقیق به مواد قانونی و ذکر مستندات: فقط کلی گویی نکن. مشخص کن دقیقاً کدوم ماده قانون و کدوم بندش نقض شده و چه مدرکی برای این ادعات داری.
• خلاصه نویسی و پرهیز از زیاده گویی: قضات دیوان عالی وقت زیادی ندارن که کلی متن طولانی رو بخونن. مهمترین دلایلت رو به صورت مختصر و مفید بنویس.
• پیوست کردن تمامی مدارک لازم: مدارکی که توی لایحه بهشون اشاره کردی رو حتماً پیوست کن. هیچ چیزی رو از قلم ننداز.

سوالات متداول

آیا برای فرجام خواهی حتماً باید وکیل گرفت؟

راستش رو بخوای، الزامی نیست که حتماً برای فرجام خواهی کیفری وکیل بگیری. خودت هم می تونی درخواستت رو تنظیم و تقدیم کنی. اما از اونجایی که فرجام خواهی یک مرحله کاملاً تخصصی و حقوقی محسوب میشه و دیوان عالی کشور هم فقط به جنبه های شکلی و قانونی رای نگاه می کنه، داشتن یک وکیل متخصص توی این زمینه می تونه شانست رو برای موفقیت حسابی بالا ببره. وکیل ها ریزه کاری های قانونی رو بلدن و می دونن چطور باید لایحه رو طوری تنظیم کنن که ایرادات رای به بهترین شکل ممکن نشون داده بشه.

دیوان عالی کشور بعد از فرجام خواهی چه تصمیمی می گیرد؟

بعد از اینکه پرونده به دیوان عالی کشور رسیدگی شد، دیوان چند تا تصمیم احتمالی می تونه بگیره:

• ابرام (تأیید رای): اگه دیوان عالی کشور ببینه رای صادر شده از لحاظ قانونی و شرعی هیچ مشکلی نداره، اون رو تأیید می کنه. یعنی رای قطعی میشه و دیگه نمی تونی بهش اعتراض کنی.
• نقض و ارجاع: اگه دیوان ببینه رای مشکل قانونی داره، اون رو نقض می کنه و پرونده رو برای رسیدگی مجدد به یک شعبه هم عرض یا دادگاه پایین تر میفرسته. این شعبه جدید باید با توجه به نظر دیوان عالی، دوباره به پرونده رسیدگی کنه.
• نقض و صدور حکم: در موارد خیلی خاص و محدود، اگه ایراد رای اونقدر واضح و مشخص باشه و دیگه نیازی به تحقیقات بیشتر نباشه، دیوان عالی کشور خودش رای نهایی رو صادر می کنه.

چند بار می توان فرجام خواهی کرد؟

نه متأسفانه، فرجام خواهی مثل بعضی کارهای دیگه نیست که هی بشه تکرارش کرد. هر رایی رو فقط یک بار میشه در دیوان عالی کشور فرجام خواهی کرد. پس باید از همون یک فرصت به بهترین شکل ممکن استفاده کنی.

نقش دیوان عالی کشور در فرجام خواهی چیست؟ آیا به ماهیت پرونده هم رسیدگی می کند؟

نه، دیوان عالی کشور به ماهیت پرونده و اینکه متهم واقعاً مرتکب جرم شده یا نه، رسیدگی نمی کنه. کار اصلی دیوان عالی کشور، همونطور که قبلاً گفتم، اینه که به جنبه های شکلی و قانونی پرونده نگاه کنه. یعنی چک می کنه که آیا دادگاه های پایین تر، قوانین و مقررات رو درست اجرا کردن یا نه. هدف اصلی دیوان عالی کشور اینه که از اجرای صحیح قوانین اطمینان حاصل کنه و وحدت رویه قضایی رو تو کشور حفظ کنه.

اگر فرجام خواهی رد شود، آیا راه دیگری برای اعتراض وجود دارد؟

اگه فرجام خواهی کیفری تو در دیوان عالی کشور رد بشه و رای تأیید بشه، عملاً دیگه راه اعتراض عادی نداری. اما یک راه فوق العاده و استثنایی دیگه هم هست که اعاده دادرسی نام داره. اعاده دادرسی فقط در شرایط خیلی خاص و محدودی امکان پذیره، مثل پیدا شدن مدارک جدید که بی گناهی تو رو ثابت کنه، یا اثبات شدن جعلی بودن مدارکی که مبنای حکم بوده. این راه خیلی سخته و شرایط خاص خودش رو داره، پس بهتره از اول تمام تلاشت رو برای موفقیت در فرجام خواهی بکنی.

حرف آخر

فرجام خواهی کیفری، به قول معروف، آخرین تیر در ترکش شماست برای اعتراض به یک حکم نهایی. این حق قانونی، خیلی باارزشه و می تونه سرنوشت یک پرونده رو عوض کنه. اما همونطور که دیدی، مسیرش پر از ریزه کاری ها و ظرایف قانونیه. دونستن شرایط فرجام خواهی کیفری، مراحل فرجام خواهی کیفری، مدارک لازم برای فرجام خواهی کیفری، مهلت فرجام خواهی کیفری و هزینه فرجام خواهی کیفری، بهت کمک می کنه تا با آگاهی کامل جلو بری.

امیدواریم این مقاله و نمونه فرجام خواهی کیفری که برات آماده کردیم، نقش یک راهنمای جامع و کاربردی رو برات بازی کنه. یادت باشه، حتی اگه فکر می کنی همه چیز رو بلدی، مشاوره با یک وکیل متخصص می تونه دید بهتری بهت بده و شانس موفقیتت رو چند برابر کنه. پس با چشم باز و قدم های محکم، برای احقاق حقت تلاش کن!